اولین موارد ابتلا به ویروس کرونا اواسط ماه دسامبر (۲۴ آذر) از شهر ووهان چین گزارش شد. در ابتدا این بیماری به عنوان ذات‌الریه تشخیص داده می‌شد اما کمیسیون ملی بهداشت چین روز ۳۰ دسامبر سال ۲۰۱۹ (۹ دی ماه ۹۸) به صورت رسمی از شیوع یک ویروس ناشناخته شدیدا مسری در این کشور خبر داد، ویروسی که به تدریج به اقصی نقاط جهان سرایت و تمام کره زمین را درگیر کرد.
ابعاد بحران کرونا و پیامدهای ناشی از آن در سطح جهان کم‌سابقه بود. این ویروس و تمهیدات ویژه‌ای که برای جلوگیری از شیوع آن اندیشیده شد بر همه چیز تاثیر گذاشت، از زندگی روزمره مردم عادی گرفته تا رویدادهای فرهنگی-هنری و صنایع مختلف. اتاق خبرها و مقالات خبری رسانه‌ها نیز از تغییر بزرگی که در جریان امور ایجاد شد، مستثنی نبودند.
براساس آمار ارائه شده توسط سرویس خبری Muck Rack Trends، از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون بیش از ۲۹ میلیون و ۳۰۰ هزار مقاله خبری درباره ویروس کرونا در رسانه‌های جهان منتشر شده است. در این برهه تاریخی، رسانه‌های خبری لازم می‌بینند در کنار هم روی دغدغه مشترک روایت داستان کووید-۱۹ تمرکز کنند. تمام گزارشات خبری تا پایان این بحران بزرگ از لنز کرونا، قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی مخابره خواهند شد.
اشتهای مخاطبان برای مطالعه و شنیدن دیدگاه‌های مختلف درباره این سوژه، سیری‌ناپذیر و کم‌سابقه است. همه رسانه‌ها به اقتضای حوزه فعالیتشان به دنبال منابع و کارشناسانی بوده و هستند تا درباره تاثیر ویروس کرونا بر مخاطبان آنها صحبت کنند.
در حوزه مربوط به سازمان‌ها و موسسات مختلف، رسانه‌ها این روزها به دنبال پوشش دو دسته از اخبار هستند: اخبار مربوط به تاثیر مستقیم کرونا از جمله اعمال تغییرات عمده در فرآیند یا سیاست‌ها، پیشرفت در حوزه اصلاح خدمات، اعلامیه‌های تعطیلی و برنامه‌ها برای احیا، تغییرات بنیادی بلندمدت، درس‌ها و تجربیاتی که از این بحران آموخته شد و تاثیر کرونا بر کارکنان.
تاثیر همه‌گیری کرونا نه تنها تمرکز اخبار را تغییر داده، بلکه کارکردهای داخلی اتاق خبرها را نیز متحول کرده است. به گزارش روزنامه دیترویت فیری پرس (Detroit Free Press)، روزنامه‌نگاران و سرویس‌های خبری این روزها با حقیقت دورکاری و مصاحبه از طریق ویدئوکنفرانس به جای گفت‌وگوی حضوری، دست به گریبانند.
همان‌طور که گفته شد، کرونا از یک سو تمرکز اخبار را تحت الشعاع قرار داده است و از سوی دیگر کارکردها و فرآیندهای معمول در رسانه‌های خبری را.
دامین رادکلیف استاد روزنامه‌نگاری دانشگاه اورگان در همین راستا مقاله‌ای را با عنوان راهنمای نشریات برای عبور از بحران کووید-۱۹ (The Publisher’s Guide to Navigating Covid-۱۹) منتشر کرده است که در آن الگوهای جدیدی که با شیوع این ویروس در جهان ظهور کرد را بررسی و راهبردهای نشریات برای بهره‌وری بهینه از افزایش ترافیک اینترنتی این دوره را زیر ذره‌بین قرار می‌دهد.
به گفته رادکلیف نتیجه‌گیری‌های کلی درباره تاثیر کرونا کار ساده‌ای نیست. همه‌گیری این ویروس برخی از نشریات خبری را برآن داشت تا یا کارکنانش را تعدیل کرده و به مرخصی اجباری بفرستند یا کار را تعطیل کنند. این در حالی است که گروهی دیگر از ناشران روی افزایش تعداد و تمرکز مخاطبان سرمایه‌گذاری کردند و مشترکان جدید گرفتند.
در ادامه چکیده‌ای از این گزارش تحلیلی را مشاهده می‌کنید:
کاهش درآمدهای تبلیغاتی
پایین آمدن بودجه‌های بازاریابی در سراسر جهان به این معناست که نشریات وابسته به تبلیغات باید رویه خود را تغییر دهند. به نقل از گزارش چشم‌انداز حوزه سرگرمی و رسانه جهان در سال ۲۰۲۴-۲۰۲۰ از شرکت انگلیسی PwC، تبلیغات در روزنامه‌های جهان، اعم از چاپی و برخط، از ۴۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۹ به ۳۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ خواهد رسید، بیش از یک چهارم (۲۷ درصد) کاهش ظرف پنج سال. علاوه بر این پیش‌بینی می‌شود تیراژ جهانی و درآمد حاصل از اشتراک نیز از ۵۸ هزار و ۷۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ به ۵۰ میلیارد و ۴۰۰ هزار دلار در سال ۲۰۲۴ کاهش یابد.
تلاش مضاعف برای جلب مخاطب
افراد این روزها زمان بسیار بیشتری را صرف کار با دستگاه‌هایی الکترونیکشان می‌کنند اما رجوع به رسانه‌ها پس از افزایشی ابتدایی، بار دیگر با کاهش مواجه شده است.
براساس نتایج مطالعه جدید موسسه تحقیقاتی گلوبال وب ایندکس، استفاده از گوشی‌های هوشمند، لپ‌تاپ و تبلت از زمان شیوع کرونا تاکنون به ترتیب ۷۰، ۴۷ و ۲۳ درصد رشد داشته است. به نقل از سیمون کمپ مدیرعامل کمپانی دیتا ریپورتال، بسیاری از افراد بر این باورند که عادات جدیدشان پس از به پایان رسیدن بحران کرونا نیز ادامه خواهد داشت. از هر پنج کاربر اینترنت یک نفر می‌گوید پس از کرونا نیز به تماشای فیلم در سرویس‌های پخش اینترنتی ادامه می‌دهد و از هر هفت کاربر یک نفر (۱۵ درصد) می‌گوید به روال روزهای قرنطینه و خانه زمان بالایی را صرف استفاده از شبکه‌های اجتماعی خواهد کرد. با وجود این، تمام رسانه‌ها از اینترنت گرفته تا تلویزیون، از آن روزهای رشد اولیه مخاطب در ماه آوریل (فروردین- اردیبهشت ۹۹) فاصله گرفته‌اند و این بدان معناست که ناشران خبر باید برای جلب نظر مخاطب و حفظ آن خلاق باشند.
افزایش عرضه محصولات خبری
با افزایش تعداد خوانندگان، ناشران به آزمایش محصولات خبری بیشتر روی آورده‌اند. اوایل ماه مارس (اسفند ۹۸- فروردین ۹۹) شاهد بودیم که رسانه‌های خبری در کوتاه زمانی دست به انتشار خبرنامه‌های مربوط به کرونا زدند و مقالات مربوط به همه‌گیری را در دسته گزارشات پولی خود گنجاندند. به گفته اعضای انجمن جهانی روزنامه‌ها و ناشران خبری (WAN-IFRA)، بیش از نیمی از تیم‌های خبری مورد مطالعه، با شیوع کرونا محصولات خبری جدیدی را ارائه دادند.
به گفته رادکلیف، خبرنامه‌ها رایجترین نوع این محصولات بودند که توسط ۵۵ درصد جامعه آماری مورد استفاده قرار گرفتند. پس از خبرنامه‌ها، اینفوگرافی‌ها (۴۹ درصد) و ویدئو و بلاگ‌های لایو (۳۰ درصد) در ردیف دوم و سوم قرار دارند.
افزایش مشترکان نسخه دیجیتال
کرونا به افزایش مشترکان برخی نشریات خبری کمک کرد. با کاهش درآمد حاصل از تبلیغات، نشریات به سمت درآمد حاصل از خوانندگان و برنامه‌های اشتراکی روی آوردند تا این خلا را پر کنند. روز به روز به تعداد نشریاتی که به خوانندگانش توضیح می‌دهند چرا باید برای مطالعه مقالاتشان اشتراک خریداری کرده و پول پرداخت کنند، افزوده می‌شود.
از جمله معروف‌ترین این نشریات می‌توان به روزنامه نیویورک تایمز اشاره کرد که نسخه چاپی و دیجیتال آن امروز بیش از ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار مشترک دارد. در دومین سه ماهه سال ۲۰۲۰، ۶۶۹ هزار عضو جدید به جمع مشترکان نسخه دیجیتال این روزنامه معتبر آمریکایی افزوده شد.
سی‌ان‌بی‌سی یک مثال دیگر از این مورد است. بازدید از تارنمای این پایگاه خبری در مارس سال ۲۰۲۰ (اسفند ۹۸- فروردین ۹۹) برای اولین بار به عدد یک میلیارد رسید که در مقایسه با میزان بازدید در ماه فوریه همان سال (بهمن- اسفند ۹۸) دو برابر شده بود. همچنین، مشترکان سرویس سی‌ان‌بی‌سی پرو که حق اشتراک ماهانه آن ۲۹ دلار و ۹۹ سنت قیمت دارد، در این بازه زمانی در مقایسه با ماه ژانویه (دی- بهمن ۹۸) ۱۸۹ درصد افزایش یافته بود. نشریه تریبیون نیز بین ماه فوریه و مارس ۲۰۲۰، شاهد افزایش ۲۹۳ درصدی در میزان مشترکان جدید نسخه دیجیتال خود بود.
شیوع ویروس کرونا حوزه رسانه و نشریات خبری را نیز چون دیگر حوزه‌ها تحت تاثیر قرار داده است. در شرایطی که همه‌چیز با سرعت در حال تغییر و تکامل است، اصحاب رسانه باید با شناخت الگوها و وضعیت جدید بهترین روش‌ها را برای خبررسانی و جلب رضایت مخاطب در پیش بگیرند.