«دروغ گفتن با نقشه‌ها نه تنها آسان است، بلکه لازم و ضروری است»
با وجود اینکه ممکن است این جمله غافلگیرکننده و جسورانه بنظر برسد، اما دیدگاه استاد مشهور جغرافیا، مارک مونمونیر است و البته مونمونیر درست می‌گوید.
برای نمایش دنیای بزرگ، سه‌بعدی و پیچیده ای که در آن زندگی می‌کنیم، بر روی یک کاغذ کوچک دوبعدی یا روی یک صفحه نمایش با تعداد پیکسل محدود، مجبور به تحریف واقعیت هستیم!
همانطور که در ادامه خواهیم گفت، هر نقشه به روش خودش این کار را انجام می‌دهد. پس چگونه میشود نقشه‌هایی که واقعیت را تحریف میکنند با روزنامه‌نگاری که در تلاش است تصویر دقیق از جهان ترسیم کند پیوند داد؟
در اخبار، نقشه‌ها روشی بصری برای نشان دادن مکان رخ دادن رویدادهای مختلف هستند اما نقشه‌ها میتوانند بسیار بیشتر و بهتر عمل کنند. نقشه‌ها میتوانند حتی چگونگی روی دادن اتفاقات را توضیح دهند. میتوانند بوم‌هایی باشند که یک داستان روی آن روایت میشود. میتوانند اندازه و وسعت چیزها را در یک متن قرار دهند و میتوانند برای نشان دادن الگوهای جغرافیایی پنهان در داده ها استفاده شوند.
بنابراین آیا تمام نقشه‌های موجود در اخبارها «جعلی و تحریف شده» هستند؟ اگر خوب ایجاد شده باشند خیر! اما تهیه یک نقشه جعلی، حتی با نیت خوب، کار بسیار آسانی است.
از آنجایی که به هرحال دلایل زیادی برای استفاده از نقشه در اتاق‌های خبری وجود دارد بیایید برخی از نقشه‌های رایج را بررسی کنیم و یاد بگیریم چگونه توسط آن‌ها گمراه نشویم.
نقشه‌های مکان یاب
یک گزارش خوب باید به پنج سوال پاسخ بدهد: چه کسی؟ چه چیزی؟ چه زمانی؟ کجا؟ چرا؟
وقتی یک گزارش تنها به «مکان» داستان اشاره کند، بسیاری از مردم نمی‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند. بسیاری از مردم فاقد دانش جغرافیایی برای تشخیص موقعیت دقیق شهر ملایر، سنندج، جهرم هستند و تلاش میکنند این مکان‌ها را به مکان‌هایی که خودشان در آن زندگی میکنند یا مکان‌هایی که برایشان آشنا هستند مرتبط کنند.
تجسم یک مکان بوسیله‌ی نقشه مکان یاب میتواند این مشکل را رفع کند. این نوع نقشه به خوانندگان کمک میکنند تا یک خبر را از نظر جغرافیایی تجسم کنند. این نقشه، مکان رویداد و بسیاری از نقاط اطراف آن را نمایش می‌دهد. برای مثال نقشه‌های مکان یاب موقعیت زلزله را نشان می‌دهند.
ویرانی در لومبوک، نقشه مکان یاب که موقعیت لومبوک را نشان می‌دهد توسط Reuters Graphics ایجاد شده‌است.
نقشه‌های مکان یاب به افراد این امکان را می‌دهند تا چگونگی ارتباط یک رویداد با زندگی را متوجه شوند. اتفاق نزدیک آنان رخ داده‌است؟ آیا در کشوری اتفاق افتاده است که قبلا به آن مسافرت کرده‌اند؟ آیا کسانی را در آن کشور می‌شناسند؟
براساس این سوالات خوانندگان میتوانند به سرعت ارزیابی کنند که گزارش تا چه اندازه به آنان مربوط است. یک نقشه مکان یاب این ارزیابی را برای مخاطبان از ارائه توضیحات در متن آسان تر می‌کند.
نقشه‌های مکان یاب چطور به مخاطب دروغ می‌گویند؟ نقشه‌های مکان یاب معمولا بسیار کوچک هستند و این بدان معناست که جزئیات زیادی از نقشه حذف می‌شوند. جاده‌های مارپیچ به جاده‌های مستقیم تبدیل می‌شوند، جاده‌های کوچکتر حذف می‌شوند. به عبارت دیگر، این نقشه‌ها دقت و موارد استفاده محدودی دارند. برای مثال برای یافتن مسیر حمل و نقل از آن‌ها استفاده کنید چون حتما گم می‌شوید!
نقشه اخبار مهم
نقشه‌ها میتوانند نقشی بیشتر از نشان دادن مکان در یک گزارش را ایفا کنند. وقتی اخبار منتشر می‌شوند چالش بزرگ روزنامه‌نگاران این است که به مخاطبان خود توضیح بدهند که رویدادها چگونه رخ داده‌اند. یکی از بهترین راه‌ها برای این کار استفاده از یک نقشه اخبار مهم است.
نقشه اخبار فوری یک حمله‌ی تروریستی که در ۱۴ جولای ۲۰۱۶ در شهر Nice اتفاق افتاده‌است را نشان می‌دهد. توجه کنید که در بالا دو تصویر را مشاهده می‌کنید. اول از یک مکان یاب برای مشخص کردن شهر استفاده کرده‌است و بعد از آن از یک نقشه برای نان دادن حمله تروریستی
درحالی که نقشه‌های مکان یاب فقط «چیزی در اینجا اتفاق افتاده‌است» نشان می‌دهد، حاشیه‌نویسی نقشه‌ها میتوانند دنباله ای از رویدادها را نشان دهند و سایر اطلاعات مرتبط با گزارش را نقل کنند.
افرادی که با موقعیت مکانی آشنا هستند میتوانند با پیوند دادن آن چیزی که روی نقشه است با شناختی که آن مکان اتفاق افتاده‌است، میتوانند آن چیزی که روی داده است را تجسم کنند. اغلب نقشه‌های اخبار فوری از نماهای مایل و سه بعدی شهر استفاده میکنند. بنابراین افراد ناآشنا با وقعیت مکانی همچنان میتوانند درک خوبی از اتفاقی که افتاده است داشته باشند.
با Google Earth Pro میتوانید بصورت رایگان نماهای بسیار دقیق و مورب ایجاد کنید.
این نقشه وقایع برلین را در دسامبر ۲۰۱۶ توصیف می‌کند که توسط Spiegel Online رسم شده‌اند.
برخی افراد فکر میکنند که این تصاویر سه‌بعدی، تصاویر واقعی هستند که از زوایای اریب از هواپیما یا هلیکوپتر گرفته شده‌اند. در گزارش تاکید کنید که اینگونه نیست و تصاویر از طریق Google Earth به دست آمده‌اند. چون در برخی مواقع ممکن است این مسئله برایتان ایجاد مشکل کند. مانند تصویر چرخ و فلک که در تصویر پایین مشاهده می‌کنید.
نقص در مدل سه بعدی چرخ و فلک در Google Earth
همچنین مهم است که خوانندگان و روزنامه‌نگاران به یاد داشته‌باشند که تصاویر Google Earth معمولا برای چندماه تا چندسال گذشته است و مخاطبان نباید به اشتباه تصور کنند تصاویر «زنده» هستند یا پس از رویداد خبری بصورت فوری گرفته شده‌اند.
نقشه وسعت
بیایید یک نقشه را بررسی کنیم که قطعا به خوانندگان دروغ می‌گویند. نقشه‌های وسعت به منظور ارتباط با اندازه و بزرگی اشیاء در سراسر جهان رسم می‌شوند. درواقع آن‌ها را از موقعیت جغرافیایی واقعی خود خارج کرده و آن‌ها را در یک نقشه خارجی قرار می‌دهند.
به عنوان مثال، در طول بازی‌های المپیک زمستانی ۲۰۱۴ در سوچی، نیویورک تایمز با کپی پیست کردن آن‌ها در خیابان‌های منهتن، نقشه وسعتی را برای نشان دادن اندازه زیرساخت‌های سایت تهیه کرد. بسیاری از خوانندگان برای ارزیابی طول یک کشتی ۴۰۰ متری یا وسعت ۵۸۰۰ کیومتر بر مربع به مشکل می‌خورند.
با نشان دادن این اشیاء و نواحی بر روی نقشه‌ها که خواننده میتواند با آن‌ها ارتباط برقرار کند، می‌توان ارتباط مستقیی با فریم‌های مرجع آن‌ها برقرار کرد. هنگامی که کوه یخ A-۶۸ در قطب جنوب جدا شد، بسیاری از رسانه‌ها اندازه آن را با Delaware مقایسه کردند. برای آمریکایی‌ها که با اندازه این ایالت آشنا هستند، این مقایسه یک مقایسه ی احتمالا کاربردی بود.
نقشه‌های وسعت فقط زمانی مفید هستند که منطقه‌ای که معیار مقایسه قرار می‌دهید برای خواننده آشنا باشد. در غیر این صورت این سوال که «کوه یخ چقدر بزرگ است؟» بی پاسخ می‌ماند و خواننده با سوالات بیشتری مانند «Delaware چقدر بزرگ است؟» درگیر میشود. برخی خوانندگان هم ممکن است گیج شوند و فکر کنند کوه یخ در نزدیکی Delaware قرار دارد.(با وجود اینکه تصوری عجیب است)
نقشه قبل و بعد
یک نوع نقشه ای که امروزه بصورت فزاینده‌ای در اخبار استفاده میشود و محبوب شده‌است، نقشه قبل و بعد است. تصاویر قبل و بعد در روزنامه‌نگاری سابقه طولانی دارند. قبلا این عکس‌ها را روزنامه نگاران تهیه می‌کردند اما امروزه این تصاویر بیشتر از فضا و توسط ماهواره‌هایی که دور کره زمین می‌چرخند گرفته میشود.
تا این اواخر، تصاویر ماهواره‌ای دقیق و با وضوح بالا به سادگی در دسترس نبودند. درنتیجه جزئیات بیش از حد تار بودند و مفید نبودند. امروزه طیف وسیعی از ماهواره‌ها با دوربین‌های وضوح بالا، هفته‌ای یکبار یا حتی روزی یکبار از بالای یک مکان عبور و عکس برداری میکنند. این امکان شناسایی و بازسازی وقایعی مانندجنگل زدایی، سیل، خشکسالی و ساخت و ساز ها را فراهم می‌کند.
تصاویر قبل و بعد ویرانی ناشی از طوفان ماریا در پورتوریکو
تصاویر ناسا نمونه‌ای قدرتمند از نقشه‌های قبل و بعد است. در این گالری تصاویری وجود دارد که تاثیر خشکسالی را بر اروپا، آتش‌سوزی جنگل‌ها در کالیفرنیا و خسارت‌های طوفان پورتوریکو را نشان می‌دهد.
اتاق‌های خبر به قدرت تصاویر ماهواره‌ای قبل و بعد پی برده‌اند. تاریخ ثبت این نقشه‌ها بسیار دقیق است پس جایی برای گمراه شدن وجود ندارد. اما این نقشه‌ها هم نقص‌های خودشان را دارند. به عنوان مثال نقشه‌های قبل و بعد فقط در هوای بدون ابر گرفته می‌شوند. به همین دلیل عکس‌هایی که تخریب یک طوفان بزرگ را نشان می‌دهند معمولا با تاخیر گرفته می‌شوند تا ابرها ناپدید شوند. برخی نقاط جهان هم بسیار ابری‌تر از سایر نقاط است، بنابراین تصاویر ماهواره‌ای برای این مناطق بسیار نادر است.
اعداد روی نقشه‌ها
چه اتفاقی می‌افتد وقتی آمار را با نقشه‌ها ترکیب می‌کنید؟
معمولا روزنامه‌نگاران از این مدل نقشه در زمان انتخابات استفاده میکنند تا نشان بدهند مردم کجا به چه کسی رای داده‌اند.
نقشه انتخابات ۲۰۱۶ برلین
نقشه‌های تعاملی (Choropleth) برای نشان دادن الگوهای جغرافیایی و آمار بسیار مفید هستند. مثلا نشان دادن میانگین سن جمعیت هر کشور اما یکی از اشتباهات رایج این نقشه‌ها، استفاده از اعداد مطلق به جای اعداد نسبی است.
همچنین این نقشه‌ها باید بصورت خیلی دقیق دارای مقیاس باشند.
اگر اعداد به درستی مقیاس بندی نشده باشند نتیجه ای مثل نتیجه زیر ایجاد میشود. نقشه‌ی مورد علاقه‌ی دونالد ترامپ:
در این نقشه، تراکم جمعیت درنظر گرفته نشده‌است و درنتیجه، رنگ قرمز جمهوری‌خواهان در تصویر غالب است (به همین دلیل این نقشه‌ی مورد علاقه دونالد ترامپ است) میلیون‌ها رای دهنده آبی دموکرات که در شهرهای بزرگ سوحل غربی و شرقی متمرکز شده‌اند، در این نقشه به خوبی نشان داده نشده‌اند به این علت که منطقه‌ای که آن‌ها در آن زندگی میکنند از نظر جغرافیایی کوچک است. تکنیک‌های زیادی برای غلبه به این مشکل وجود دارد که یکی از آن‌ها cartogram است.
نقشه انتخاباتی ایالات متحده برای محاسبه تعداد رای دهندگان با مقیاس ایالت ها
با این تکنیک به مناطق پرجمعیت فضای بصری بیشتری اختصاص داده میشود. البته ارتوگرام هم جنبه‌های منفی خودش را دارد از این جهت که جغرافیا بسیار تحریف میشود.
نقشه‌های جهان
احتمالا بزرگترین و رایج‌ترین دروغ در نقشه‌برداری مربوط به نقشه‌های جهان است که از طرح Mercator استفاده میکنند. تقریبا همه نقشه‌هایی آنلاین از طرح Mercator استفاده میکنند اما مشکل آن این است که نواحی نزدیک به قطب‌ها به شدت تحریف میشود. آیا می‌دانستید گرینلند واقعا به اندازه آفریقا نیست؟ درواقع ۱۴ برابر کوچکتر است!
گرینلند در نقشه مرکاتور منفجر شده‌است!
بهتر است از Mercator برای مناطق نزدیک به قطب خودداری کنید.
نقشه‌های مبتنی بر WebGL
مرورگرهای وب مدرن از WebGL پشتیبانی میکنند. این فناوری به مرورگرها اجازه می‌دهد طیف جدید از امکانات نقشه‌برداری را باز کنند. WebGL چرخش نقشه‌ها، کج کردن نمای دوربین و تصویرسازی داده‌ها در فضای سه‌بعدی را امکان پذیر می‌کند- مثل یک اسباب‌بازی جدید و هیجان‌انگیز است.
اما همه این ویژگی‌های فانتزی ارزیابی اعداد پشت تصویرسازی را برای خوانندگان دشوار می‌کند و از آنجایی که نمای دوربین را می‌توان چرخاند و به اطراف پرواز داد، شمال همیشه در این نقشه‌ها بالا نیست! این ممکن است خوانندگان را سردرگم کند.
پروژه «یک کمربند، یک راه» توسط Financial Times رسم شده‌است.
نقشه دقیق انتخابات ۲۰۱۶ توسط New York Times رسم شده‌است.
نقشه‌ها قدرتمند هستند اما گاهی اوقات یک تصویر گمراه کننده ایجاد میشود. سازندگان نقشه‌ها و کسانی که نقشه‌ها را می‌بینند باید از محدودیت‌های خودشان آگاه باشند. بنابراین به یاد داشته‌باشید که همه نقشه‌ها دروغ هستند. اما این دروغ‌ها ضروری است.