دنیای خبر امروز، دنیای رقابت بر روی دقایق و ثانیه‌ها است؛ همه به دنبال آن هستند که اولین فردی باشند که خبر را مخابره می‌کنند. واقعیت را بگوییم اولین نفر بودن اعتباری است که کمتر کسی در دنیای رسانه می‌تواند از آن چشم‌پوشی کند. اگر اولین باشید به این معنی است که همه مجبورند آن خبر را به نقل از رسانه‌ی شما منتشر کنند و این یعنی دیده شدن در جامعه‌ی مخاطبی چند برابر بیشتر ازجامعه‌ی مخاطب شما؛ عالی نیست؟!
جدای از این فضای رقابت، بسیاری از اخبار زمانی که به موقع مخابره نشوند اهمیت خود را از دست می‌دهند و به اصطلاح سوخت می‌شوند. هیچ کس خبر کهنه و دست دوم را از شما نمی‌خرد و قرار نیست مخابره‌ی خبر بی ارزش اعتباری برای شما کسب کند.
سرعت مهم است و به دید برخی مهم‌ترین اصل در اطلاع‌رسانی است، اما این سکه می‌تواند روی دیگری هم داشته باشد؛ افزایش امکان اشتباه روی دیگر تمرکز بر سرعت است. مخابره‌ی اخبار اشتباه یا تأیید نشده، اخبار غیر واقعی و یا حتی گرفتار شدن شما در یک بازی رسانه‌ای توسط رقبا از خطرات تمرکز بر روی سرعت است. مواردی که هرکدام به راحتی می‌تواند اعتبار شما را بر باد دهد.
گاهی مخابره‌ی اخبار به قماری شبیه است که در کنار منفعت بسیار، ریسک فراوانی هم به همراه دارد اما شما ناچارید به آن تن دهید. اشتباه در دنیای رسانه کم نیست و شاید بخشی از ذات کار ماست اما چیزی که شما را متمایز می‌کند نوع رفتارتان با این اشتباهات است. یک رسانه‌ی حرفه‌ای و معتبر جدای از این که توانایی کاهش احتمال خطا را به خوبی در خود ایجاد کرده است روش رفتار درست در زمان رخ دادن خطا را هم به درستی آموخته است. اگر نتوانستید از خطا فرار کنید، رفتار حرفه‌ای راه نجات اعتبار شما است.
مواجهه با اشتباهات خبری
بسیاری از اشتباهات با برخی بررسی‌های ساده قابل پیشگیری هستند؛ مثلاً در چه روزی از هفته هستیم، اسم و جایگاه کامل فرد چیست و مانند این موارد. پس حتماً هدف اصلی باید پیشگیری باشد.
در صورت بروز خطا اول از همه در مواجهه با آن صادق باشید. اگر خطایی رخ داد سعی در سرپوش گذاشتن و یا فرار از آن نداشته باشید. بی‌درنگ و به روشنی اشتباه خود را بپذیرید و به اصلاح آن بپردازید. قرار نیست اشتباهات را زیر بروزرسانی‌ها یا روایت‌های بعدی مدفون کنید. مخاطب برداشت خوبی از آن نخواهد داشت.
سه مدل اشتباه عمده وجود دارد که هر کدام از آن‌ها راهی مخصوص خود دارد؛ این راه‌ها عبارت‌اند از:
- برداشته شدن داستان: حذف خبر یا روایت مختص مواردی که ماجرا به طور کامل اشتباه است و یا از پایه به قدری ناقص است که اصلاح متعارف آن تقریباً غیر ممکن است. رویترز این راه را «کشتن داستان» می‌نامد.
- خبر اصلاحی: زمانی که یک اشتباه ماهوی واقعی در روایت و یا جداول خبر شما رخ دهد، اصلاح کردن آن ضروری است. این اشتباهات شامل مواردی است که معنا یا اهمیت ماجرا یا متن را تغییر دهد و یا به نوعی از اعتبار آن بکاهد. مثلاً اشتباه در اعداد همیشه نیازمند اصلاحیه است.
- اصلاح خود متن: اصلاح متن به شما اجازه می‌دهد که اشتباهات جزئی در روایات را بدون اینکه زیر تکرارها و اعلان غیر ضروری به مخاطبان دفن کنید، اصلاح کنید. این موارد اشتباهاتی هستند که در فهم خبر و تصمیم‌گیری مخاطب خللی وارد نمی‌کنند و تأثیری هم در اعتبار مطلب ندارند. مثلاً اشتباه نوشتن روز هفته در خط اول خبر و یا اشتباه تایپی کوچک نیازی به خبری اصلاحی ندارد و می‌توان آن‌ها را در خود متن اصلاح کرد. اصلاح خود متن صرفاً توسط ارشدترین فرد میز خبر باید صورت پذیرد.
- بازنشر: در واقع این مورد اصلاح نیست (به همین خاطر هم گفتیم سه روش و نه چهار) و فقط برای اخباری است که قبلاً در رسانه‌ی شما منتشر شده‌اند و بدون هیچ تغییری، به دلایل مختلف تصمیم به باز انتشار آن گرفته‌اید. هرگز خبری که نیازمند اصلاح است را باز نشر ندهید و بسته به اصلاح مورد نیاز، از یکی از موارد بالا استفاده کنید. بروزرسانی یا تکمیل خبر و بازنشر، صرفاً مختص اخبار کاملاً درست هستند.
پایبندی به اصول اصلاح، یک الزام
مراحل اصلاح خبر را به درستی و کاملاً اصولی پیش ببرید و هرگز خودسرانه تصمیم نگیرید. مسئولیت و تبعات اشتباهات بر عهده‌ی خبرنگار یا دفتری است که خبر را منتشر کرده است اما برطرف کردن اشتباه بایستی توسط میزمربوطه (مثلاً میز سیاسی برای اخبار سیاسی) صورت بگیرد؛ حتی اگر خبر اولیه توسط آن دفتر منتشر شده باشد. تصمیم نهائی برای روش اصلاح خبر (چه حذف باشد، چه خبر اصلاحی و یا اصلاح متن) بایستی توسط میز خبر و یا سردبیر صورت پذیرد. این چنین تصمیماتی هم بر اساس خط مشی‌های گفته شده است و نه ترجیحات فردی.
اگر اشتباه شما در یکی از خبرهای تکمیلی قبلی رخ داده بود باید در خبر تکمیلی یا بروزرسانی جدید، اصل اشتباه و این که در کدام خبر تکمیلی رخ داده است را عنوان کنید. شما نباید در خبر جدید، خبر اصلاح شده را قرار دهید و بایستی گفته شود که اشتباه چه بوده و چه اتفاقی برای آن رخ داده است. اصلاح شما باید در صفحه قابل مشاهده باشد.
در بالای متن شما در پرانتز باید توضیح داده شود که داستان چرا مورد اصلاح قرار گرفته است. این مورد برای شفاف‌سازی بسیار مهم است و از شما تصویری حرفه‌ای و قابل اعتماد ارائه می‌دهد.
اشتباه می‌تواند اعتبار رسانه را خدشه‌دار کند اما مطمئن باشید اگر روی اشتباهات خود سرپوش نگذارید، صادقانه آن‌ها را بپذیرید و اصولی به اصلاح آن‌ها بپردازید نه تنها اعتبارتان مخدوش نخواهد شد بلکه مخاطب را بیش از قبل به خود نزدیک خواهید کرد.