یکی از موارد نگرانکننده در مورد زندگی مدرن، این واقعیت است که بسیاری از تصمیمات عادی ما توسط منافع شخصی و نیروهای غیرشفاف و نه چندان آشکار دستکاری میشوند. این یک پدیده کاملاً جدید نیست، ما همیشه به راحتی تحت تأثیر تبلیغات قرار گرفتهایم؛ توسط تبلیغکنندگان شیک پاساژ کوروش و خیابان تجریش، تختههای شکلاتی که به صورت استراتژیک در صندوقهای فروشگاهها قرار گرفتهاند و حتی روزنامهها که فریاد میزنند چه چیزی امروز ما را بیشتر نگران میکند.
اما عصر رسانههای اجتماعی که امروزه در آن زندگی میکنیم، این نوع دستکاریها را شبیه بازی کودکانه میکند. الگوریتمهایی که واقعیت معاصر را شکل میدهند بسیار فراگیرتر و به مراتب بیشتر از هر تبلیغ تلویزیونی ۳۰ ثانیهای یا یک بنر و بیلبورد تبلیغاتی، خطری برای سلامتی هستند. آنها طوری طراحی شدهاند که ما را مضطرب و عصبانی کنند، ما را درگیر کنند، از ما جاسوسی کنند، دادههایمان را استخراج کنند و از ما پول در بیاورند؛ همانطور که سوشانا زوبوف، استاد آکادمی دانشگاه هاروارد، در مونوگراف دلهرهآور خود درباره سرمایهداری نظارتی آشکار کرد. (در اکتبر سال 2019 این استاد دانشگاه کتابی در ترسیم فضای کاپیتالیستی امروز منشر کرد. عنوان این نوشتار «عصر سرمایهداری نظارتی: مبارزه برای آینده انسانی در مرز جدید قدرت» بود. مطالعهی این کتاب خالی از لطف نیست.). دربارهی الگوریتمها و رونداثرگذاری آنها بر ادراک فردی قبلاً صحبت کرده بودیم. پیشنهاد میکنم مجدد به این نوشتار از طریق لینک زیر مراجعه کنید.
سواد رسانه؛ نقشه فرار از زندان الگوریتمها
سازندهی واقعیت امروز
اکنون ما یک واقعیتساز جدید و حتی قویتر برای مبارزه داریم؛ هوش مصنوعی. واشنگتن پست اخیراً مقالهای را در مورد روشهایی که این فناوری جدید در اینترنت برای آموزش خود در مورد جهان جستجو میکند منتشر کرده است. با استفاده از مجموعه داده های C۴ گوگل، The Post برخی از ۲۰۰ سایت برتر را که «حقایق و اطلاعات» را برای آموزش هوش مصنوعی ارائه میکنند، فهرست کرد. بسیاری از سایتها امتیازات پایینی برای قابل اعتماد بودن کسب کردند، مانند RT.com که با رتبه ۶۵ وارد شد و یک سایت تبلیغاتی تحت حمایت دولت روسیه است. سایت خبری راست افراطی Breitbart.com با شماره ۱۵۹ وارد شد. سایتهای دیگری نیز به دلایل مختلف، از جمله دزدی دریایی، توهین آمیز یا مبهم بودن در ردههای پایینی قرار داشتند.
گوگل اعلام کرده است که به زودی، وقتی سؤالی را در سایت خود جستجو میکنید، اولین نتیجه نمایش داده شده یک پاسخ تولید شده توسط هوش مصنوعی خواهد بود. اکنون هر شانسی وجود دارد که پاسخهای مبتنی بر اطلاعات نادرست و اطلاعات نادرست بخشی از دنیایی باشد که توسط گوگل و سایر پلتفرمهای دیجیتال قدرتمند به ما ارائه شود. از سوی دیگر، واشنگتن پست همچنین چندین منبع دیگر که معتبر تشخیص داده شده بودند را در فهرست پیدا کرد؛ منابعی مانند واشنگتن پست و سایت theconversation.com که با رتبه ۱۵۳ وارد شدند.
اما حقیقت غم انگیز این است که منابع اطلاعاتی قابل اعتماد در عرصه جهانی، در عمل وضعیت ضعیف و شکنندهای را تجربه میکنندو با توجه به مدلهای تجاری رسانهای در حال فروپاشی، تأمین مالی آنها به طور فزایندهای دشوار است. در مدل رسانههای جهانی در دهه اخیر بارقههای امیدی توسط استارت آپهای دیجیتالی مانند Vice و Buzzfeed ایجاد شده بود که با بسته شدن یا فروش آنها ناپدید شده است. در همین حال، بیشتر شرکتهای رسانهای سنتی نمیتوانند به اندازه کافی برای راهاندازی اتاقهای خبری که قبلاً کار میکردند، درآمد کسب کنند. بنابراین آنها بر اخبار فوری و تحقیقات بزرگ تمرکز میکنند و بسیاری از چیزهایی که بسیار مهم هستند، مانند آموزش، بهداشت، علم، هنر و سیاست عمومی، نادیده گرفته میشوند.
خوراک بیکیفیت برای هوش مصنوعی
مدیر اجرایی گوگل، گفته است که مدل هوش مصنوعی این شرکت از اطلاعات «وب باز» استفاده میکند؛ به این معنی که وب سایتهایی که پشت دیوار پرداخت یا صفحه ورود نیستند (یعنی شما برای دسترسی به اطلاعات آنها نیازی به عضویت یا پرداخت حق اشتراک ندارید). این درحالی است که بسیاری از قابل اعتمادترین منابع اطلاعاتی، مثل مجلات دانشگاهی، روزنامههای با کیفیت بالا، سایتهای انتشار مقالات علمی و... همگی پشت یک دیوار قفل شدهاند. بنابراین این احتمال وجود دارد (یا بهتر است بگوییم بسیار محتمل است) که موتورهای جستجوی مبتنی بر هوش مصنوعی نسبت به اطلاعات با کیفیت پایین یا حتی دروغپردازیها تعصب داشته باشند. به عبارت دیگر، احتملاً قرار نیست هوش مصنوعی، حداقل هوش مصنوعیای مانند مدل گوگل، اطلاعات با کیفیت در اختیار شما قرار دهد.
همه افراد برای گرفتن تصمیمات مهم در زندگی خود نیاز به دسترسی به بهترین و به روزترین اطلاعات دارند، چه به چه کسی رأی دهند یا در مورد سرفههای غیرمعمول چه کاری انجام دهند یا چگونه برای تغییر بازار اقتصادی برنامهریزی کنند. به همین دلیل است که هرگز زمان مهمتری برای سرمایهگذاری در روزنامهنگاری با کیفیت و مبتنی بر شواهد که خواندن آن رایگان باشد وجود نداشته است.
خبرنگاران در گفتگو با دانشگاهیان تلاش میکنند تا دانش و تحقیقات آنها را تا حد امکان به اشتراک بگذارند. کار پر زحمت روزنامه نگاران و دانشگاهیان، تحقیق، بررسی حقایق و ارزیابی منابع، بیش از هر زمان دیگری مهم است.