شاید برای خیلی از علاقهمندان ورود به عرصهی رسانه، تصور آینده به عنوان یک روزنامهنگار طاقت فرسا باشد؛ چالشهای فراوان دنیای دیجیتال، بسته شدن برخی از رسانههای قدیمی، کاهش تعداد عناوین زیر چاپ و اخراج و تعدیل کارکنان توسط شرکتهای مختلف رسانهای در ایران و حتی در سطح جهانی و میان عناوین معروفی مانند واشنگتن پست، سیانان، گانت و... احساس عدم اطمینان و اضطراب را برای کسانی که وارد این حوزه میشوند، ایجاد میکند.
شاید برخی بگویند روزنامه نگاری در حال مرگ است. اما با وجود تمام چالشها این عرصه به نوعی ادامه خواهد داشت چراکه انسانها میخواهند بدانند در اطرافشان چه میگذرد؛ این نیاز هم قابل تغییر نیست.
در این نوشتار سعی داریم نکاتی را برای روزنامهنگاران تازهکار بیان کنیم که با استفاده از آنها میتوانند سازندهتر و خلاقتر باشند؛ بنابراین احتمال بیشتری وجود دارد که در عرصهی رسانه باقی بمانند، به فردی برجسته تبدیل شوند و البته، شغل خود را دوست داشته باشند.
۱. با رزومه خود مانند یک روایت رفتار کنید
روزنامه نگاران قصهگو هستند. وقتی زمان گفتن داستان زندگی حرفهای و تحصیلیتان فرا میرسد، مانند هر روایت دیگری با آن رفتار کنید.
رزومه خود را با اطلاعاتی که دوست دارید برجسته کنید، شروع کنید؛ درست مانند مقدمه یا لید یک داستان. این قسمت میتواند به کارآموزیای که قبلاً شرکت کردهاید و به کاری که میخواهید برای آن گزینش شوید مرتبط است، اختصاص داشته باشد یا دورهی اخیر که گذراندهاید. اگر به تازگی از دانشگاه یا مدرسه فارغ التحصیل شدهاید و این مسئله برای شما مهم و بزرگ است، آن را به عنوان لید خود قرار دهید؛ به زبان سادهتر، از همان ابتدا سر اصل مطلب بروید.
یادتان باشد رزومه باید به اندازهی روایتهای شما واضح و قانعکننده باشد و به کارفرمای بالقوه شما نشان دهد که میتوانید خوب بنویسید؛ مهارت نوشتن اولین چیزی است که یک رسانه به دنبال آن است.
۲. فهرستی از علاقهمندیهای خود بنویسید
برای اینکه خبرنگار و نویسنده شوید، نیاز به منبع الهام دارید. مطالعهی خود را انتخاب شده و هدفمند دنبال کنید. فهرستی از روزنامه نگاران و داستانهای مورد علاقه خود بسازید. تولیدات این افراد با دقت مطالعه کنید و آنچه را در آنها دوست دارید (جملات، سبک نوشتار، ساختار و...) برجسته کنید و سعی کنید آن را در نوشتار خود تمرین کنید.
البته به خاطر داشته باشید شما باید به مرور به نقطهای برسید که سبک خاص خود را تولید کنید. اگر فردی الگوی شماست و مانند او مینویسید، یادتان باشد همین الان یک نسخه از او در دنیا وجود دارد؛ چرا مخاطب باید کپی شخص دیگری را بخواند وقتی اصل آن در دسترس است؟
۳. علاقه نشان دهید
عدم علاقه کافی به شغل، بدترین اشتباهی است که میتوانید در طول مصاحبه کاری مرتکب شوید. لذا در هنگام پر کردن فرم نام رسانه را درست بنویسید و از عنوان فرعی استفاده نکنید. سؤالاتی را برای مصاحبهکننده خود آماده کنید و دربارهی رسانه صحبت کنید. چند روایت از رسانه را بخوانید. اگر مسئولیتی را به شما خواستند محول کنند با آغوش باز بپذیرید و از آن شانه خالی نکنید.
با این حال، او گفت افرادی که وارد این صنعت میشوند باید به دنبال تعادل باشند.
همچنین، با روزنامه نگارانی که به آنها احترام میگذارید و ممکن است دوست داشته باشید روزی با آنها کار کنید، ارتباط یگیرید. کسانی که بیشترین کمک را به شما خواهند کرد، افرادی هستند که در روزنامهنگاری بیشتر به آنها نگاه میکنید. این یک صنعت سخت است و ما میتوانیم از کمک به یکدیگر سود ببریم.
۴. یک کار را انجام دهید
روزنامه نگاران اغلب مجبور میشوند توجه خود را بین وظایف تقسیم کنند. اما انجام چند کار میتواند بهره وری را کاهش دهد و موجب افزایش اضطراب شود. کار بر روی چندین وظیفه به طور همزمان میتواند حتی متخصصان را به ارتکاب اشتباهات متعدد و صرف زمان اضافی برای رفع خطاها سوق دهد. اوشین وارتانیان، استاد روانشناسی در دانشگاه تورنتو در این باره بیان میکند: «این عادت همچنین میتواند بار شناختی در مغز ما ایجاد کند که منجر به اضطراب و ناامیدی شود.»
برای افزایش تمرکز در زمان کار پیشنهاد میکنیم عادات جلوگیری از حواسپرتی مانند شروع روز با یک هدف و برنامه مشخص، چک کردن ایمیلها یا پیامهای شبکههای اجتماعی فقط در زمانهای خاص و خاموش کردن اعلانها را در برنامههای روزمره خود بگنجانید. با این کار در حال نوشتن یک روایت یا داستان خبری، مغز شما با افکار دیگر بمباران نخواهد شد.
همچنین سعی کنید محدودیتهای خود را بشناسید و حد و مرزهایی را برای کار خود تعیین کنید، مانند محدودیت استفاده از وسایل ارتباطی الکترونیکی بعد از یک ساعت خاص. اگر مراقب خودتان نباشید، حتی اگر بهترین روزنامهنگار دنیا باشید، عملکرد خوبی نخواهید داشت.
۵. زندگی داشته باشید
خبرنگاران اگر در انزوا زندگی کنند نمیتوانند کار خوبی انجام دهند. برای دریافت ایدههای روایی، ایجاد نگاه انتقادی و نوشتن در مورد موضوعات مختلف در جهان، آنها به سرگرمیها و زندگی اجتماعی نیاز دارند، از جمله دوستی با افرادی که روزنامهنگار نیستند.
چتها و گفتگوهای غیررسمی میتوانند منبع خوبی برای ایدههای داستانی باشند. شما باید سعی کنید حتی اگر با دوستان و خانوادهتان صحبت میکنید همیشه ذهن خبرنگارتان را فعال کنید. بسیاری از روایتها از دل این صحبتها استخراج میشوند.
ما و اطرافیانمان به گروههای اجتماعی مختلفی تعلق داریم: همکاران، گروههای مذهبی، اعضای خانواده، دوستان نزدیک و... زمان بیشتری را با همه آنها بگذرانید تا بتوانید به روایتهای جدید از دل تعاملات آنها دسترسی پیدا کنید.
۶. روی آنچه میتوانید کنترل کنید تمرکز کنید
شما نمیدانید شغل بعدی شما چیست، آیا آن را دوست خواهید داشت، آیا مردم با شما مهربان خواهند بود یا چند روایت و گزارش منتشر خواهید کرد. عدم اطمینان میتواند باعث اضطراب شود و برای غلبه بر آن، میتوانید از یک استراتژی ذهن آگاهی به نام «جدایی» استفاده کنید. به جای نشخوار فکری یا حدس زدن گذشته یا نگرانی در مورد عدم اطمینان آینده، بر لحظه حال تمرکز کنید.
بر روی کارهایی که میتوانید در زمان حال انجام دهید تمرکز کنید. به عنوان یک روزنامه نگار، ممکن است تصمیم بگیرید که بر چه موضوعاتی را میخواهید نظارت کنید، برای پیگیری آنها استراتژی ایجاد کنید، یا مهارتهای خود را توسعه دهید. شاید بخواهید اصول مدیریت رسانههای اجتماعی، بهینهسازی موتورهای جستجو یا کار با وردپرس را بیاموزد. لازم نیست در همهی این موارد استاد باشید. اما با در نظر گرفتن سرعت تغییر مشاغل رسانهای، باید آماده یادگیری مهارتهای جدید باشید.
۷. یک رژیم مصرف رسانهای با اطلاعات ثابت ایجاد کنید
تصمیم بگیرید که کدام نشریات یا رسانهها را میخواهید روزانه بخوانید و برای هر کدام چقدر وقت بگذارید. مطالعهی منظم، هدفمند و موضع محور به شما «یک چارچوب ذهنی» میدهد. این چارچوب ذهنی مرکز ثقل شما در هنگام نگارش گزارشهای و روایتهایتان خواهد بود. نشریاتی را که تحسین میکنید و با سردبیرانشان ارتباط دارید، در اولویت قراردهید. سعی کنید خط سیر مطالعهی تخصصی خود را هم تعیین کنید تا به مرور در آن موضوع خاص عمیق و به فردی با آگاهی کافی تبدیل شوید.
۸. صحبت نکنید. گوش دهید
برای بسیاری از افراد زمان زیادی طول میکشد تا یاد بگیرند که در هنگام انجام مصاحبه، میتوان با گوش دادن به مصاحبهشوندگانش نقل قولهای بهتری به دست آورد. توصیه اصلی این است که یکی دو سؤال اول را بپرسید و سپس ساکت باشید. در طول مصاحبه خود را بیصدا کنید؛ اگر سکوت کنید، فرصت بیشتری به طرف مقابل خواهید داد و خیلی بیشتر از او خواهید گرفت.