در طول ۲ ماه، بیش از ۲۰ هزار فلسطینی به دست ارتش اسرائیل به شهادت رسیدند. بزرگی این قتل عام تاریخی، وقتی مشخص می شود که بدانیم که در طول ۲۰ سال جنگ خونین در افغانستان، ۴۰ هزار غیرنظامی کشته شدند. با این وجود، پیامهای همدردی با اسرائیل در شبکههای اجتماعی، دیده میشوند. اسرائیل چگونه توانسته این افراد را با خود همراه کند؟ سوالی است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
مفهوم زشت، کلمهی زیبا
در زمان حملهی آمریکا به عراق، جورج بوش، رئیسجمهور وقت ایالات متحده، به شکنجهی زندانیان در گوانتانامو متهم شده بود. اما او در نطق خود برای دفاع از عملکرد دولتش، به جای کلمهی شکنجه از کلمهی روشهای پیشرفتهی بازجویی استفاده کرد. با این کار واژهی تلخ و خشن «شکنجه» که واکنش منفی هر مخاطبی را به همراه دارد، به واژهی لطیف «روشهای پیشرفته بازجویی» تبدیل شد تا مخاطب، نسبت به آن، موضع تندی نگیرد. این روش، حسن تعبیر نام دارد.
حسن تعبیر یعنی از کلماتی استفاده کنیم که یک مفهوم خشن و تلخ را تلطیف و خوشایند کنند. هر کلمه، بار معنایی خاصی دارد و توجه به این اصل، در رسانه برای مدیریت ذهن مخاطب، بسیار اهمیت دارد. تا حدی که میتوان گفت مهمترین کار در رسانه، انتخاب کلمات است. زیرا ذهن مخاطب با توجه به کلمات، واکنش نشان میدهد؛ اگر آن کلمه در ذهن خواننده، سابقهی بدی داشته باشد یا مفهوم را به شکلی تلخ نشان دهد، قطعاً برخورد خوبی با آن نخواهد داشت. اما اگر همان مفهوم را با یک کلمهی دیگر بیان کنید که لطیف و دلپذیر است، دیگر آن واکنش منفی را از مخاطب نخواهید دید. برای مثال اگر کسی به خواستگاری خانمی برود و گل و شیرینی ارزانقیمت خریده باشد. در صورتیکه آن خانم از شما دربارهی خواستگارش نظر بخواهد، شما با دو کلمه متفاوت میتوانید رفتار او را توصیف کنید. هم میتوانید بگویید او خسیس است هم میتوانید بگویید او فکر اقتصادی دارد. این دو کلمه با اینکه دربارهی یک رفتار واحد هستند، اما تأثیر متفاوتی بر ذهن آن خانم میگذارند. خواستگار خسیس، جواب رد میگیرد اما خواستگاری که فکر اقتصادی دارد، میتواند گزینهی خوبی برای ازدواج باشد.
حسن تعبیر، تکنیکی است که توسط رسانههای صهیونیستی بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. برای مثال دربارهی حملات هوایی خود به مناطق مسکونی، از واژه عملیات تلافیجویانه استفاده میکنند.
پیوست، مهمتر میشود!
به بازیهای کامپیوتری چند سال اخیر، دقت کنید. در بسیاری از بازیهای جنگی مانند ندای وظیفه (Call of Duty: Modern Warfare ۲۰۱۹) مقر تروریسیتها در بیمارستانها قرار دارد و بازیکن برای برنده شدن، مجبور است به این مکانها حمله کند. فیلمهای سینمایی زیادی هم در این سالها تولید و منتشر شدهاند که در آنها، قهرمان فیلم برای نابودی تروریستها، به بیمارستان حمله میکند؛ مانند فیلم حمله به ایستگاه ۳۳. مخاطبان این فیلمها و بازیها، به تدریج میپذیرند که تروریستها، از بیمارستان به عنوان پناهگاه استفاده میکنند. این پذیرش ذهنی باعث میشود وقتی اسرائیل، بدون ارائه مدرک، نیروهای حماس را به ساختن تونلهای عملیاتی زیر بیمارستانها متهم کند، این ادعا برای مخاطب باورپذیر باشد. در این زمان است که اسرائیل، بیمارستان المعمدانی را در غزه بمبباران میکند و ۵۰۰ نفر را به شهادت میرساند اما تحت فشار افکار عمومی قرار نمیگیرد. این تکنیک که بارها و بارها توسط رسانههای صهیونیستی، به کار گرفته شده است، پیوست رسانهای نام دارد.
پیوست رسانهای یعنی آماده کردن ذهن مخاطب برای پذیرش رفتارهای شما. یعنی اگر میخواهید کاری را انجام دهید که ممکن است که به خاطر آن، مردم به شما اعتراض کنند، باید مدتی قبل از اجرای نقشهی خود، در رسانههای خود، مخاطب را به این باور برسانید که آن کار، عملی عادی و طبیعی است. این عادیسازی، باعث میشود زمانی که کارتان را به پایان رساندید، کمتر تحت فشار افکار عمومی قرار بگیرید.
پیوست، قدم به قدم ایجاد میشود
پیوست رسانهای، شامل دو مرحله است. در مرحلهی اول، از ماهها یا حتی سالها قبل، رسانههای سرگرمی، در تولیداتشان یک رفتار را به شکلهای مختلف، تکرار میکنند. به این ترتیب آن عمل برای مخاطب، عادی میشود. در مثال بالا وجود مقر تروریستها در بیمارستان، در فیلمهای سینمایی و بازیهای کامپیوتری، در این مرحله قرار میگیرند. در مرحلهی دوم، چند هفته قبل تا یک روز پیش از عملیات، یک ادعا مطرح میشود که کار شما را توجیه میکند. این مرحله در مثال قبلی، شامل ادعای اسرائیل مبنی بر حضور حماس در بیمارستانهای غزه است که حمله به بیمارستان را توجیه میکند. بعد از این دو مرحله، مردم، توجیه شما را به راحتی میپذیرند و شما میتوانید کارتان را با خیال راحت انجام دهید.
مدیریت افکار عمومی به سبک اسرائیلی
رسانههای صهیونیستی، با به کارگیری راهکارهایی موثر، موفق شدهاند افکار عمومی جهان را به خوبی مدیریت کنند. تا حدی که قتلعام مردم غزه توسط ارتش اسرائیل، کمتر مورد اعتراض مردم دنیا قرار میگیرد. آنها با استفاده از روش حسن تعبیر و انتخاب درست کلمات، جنایات خود را با یک کاور جذاب و دلنشین ارائه میدهند تا واکنش منفی مخاطبان را به دنبال نداشته باشد. علاوه بر آن برای هر عملیات خود، یک پیوست رسانهای تولید میکنند تا مردم، رفتارهای اسرائیل را تائید کنند و معترض نشوند. این روشها، تنها دو مورد از تکنیکهای بیشمار اسرائیل برای منحرف کردن افکار عمومی از واقعیت، هستند. در مقالات بعدی با سایر این راهکارها، آشنا خواهیم شد.