در تحلیلی دقیق‌تر می‌توانیم بگوییم: دروازه‌بانی، فرآیند دوباره‌سازی یک چارچوب ضروری برای رویداد و تبدیل آن به خبر است و ارتباط‌گران عناصری از پیام را انتخاب می‌کنند و بقیه را رد می‌کنند. عناصر انتخاب‌شده به‌طور برجسته‌ای، با بیشترین سرعت و مکرر نمایش داده می‌شوند. اغراق نیست اگر بگوییم تمام متصدیان امر ارتباط به نحوی دروازه‌بان هستند، چون دروازه‌بانی امری ضروری در سراسر فرآیند انتخاب و تولید پیام است.
فرآیند دروازه‌بانی
در این بخش عواملی را مشخص می‌کنیم که باعث می‌شود یک خبر موردتوجه ارتباط‌گر قرار بگیرد. این عوامل شامل:
۱. راه‌های ورود خبر به مجرا؛
۲. نبردهای دو طرف دروازه؛
۳. مشخصات موضوعات خبری؛
۴. ارزش‌های و نگرش‌های شخصی فرد گزینشگر.
نقش اجتماعی دروازه‌بانی خبر
فرآیند «دروازه‌بانی» فرآیند خلق واقعیت‌های اجتماعی است. اگر رویدادی از دروازه‌بان رسانه‌ای که ما از آن استفاده می‌کنیم رد بشود، آن رویداد جزو واقعیت‌های اجتماعی ما نخواهد شد، ولی اگر یک رویداد از دروازه بگذرد و منتشر شود، نه‌تنها برای ما به‌عنوان مخاطب به واقعیتی اجتماعی تبدیل می‌شود، بلکه به‌شدت بر جهان‌بینی ما نیز تأثیر خواهد گذاشت. تأثیر برداشت‌های دروازه‌بانان از واقعیت‌های اجتماعی بر روی مخاطبان بدیهی‌ترین تأثیر دروازه‌بانی بر روی شناخت مخاطبان و شکل‌دهی جهان‌بینی آنان است. اطلاعاتی که از دروازه گذشت، جزئی از واقعیات اجتماعی می‌شود و توانایی آن را دارد که نگرش‌های مخاطبان را تحت تأثیر قرار دهد. تحقیقات «برجسته‌سازی» نشان می‌دهد مطالبی که به‌دفعات بیشتری از دروازه‌ها می‌گذرند، به نظر مخاطبان مهم‌تر می‌آیند. باید به این نکته توجه داشت که فرآیند دروازه‌بانی خبر بر نگرش‌ها و افکار عمومی اثر می‌گذارد به‌شرطی که پیام‌های حمایت‌کننده و متضاد و هر دو از دروازه بگذرند.
نتیجه
شاید بتوان گفت که امروزه کمترین نقش دروازه‌بانی را به‌ویژه در جهان سوم، خود روزنامه‌نگاران دارند؛ زیرا مختار و مخیر در انتخاب و انتشار اخبار واقعاً دلخواه مردم نیستند. آنان در بسیاری موارد، علی‌رغم تشخیص این موضوع که بعضی از خبرها بسیار موردعلاقه مردم است به علل گوناگون قادر به انتشار آن‌ها نیستند. به‌طورکلی سه گروه را می‌توان به‌عنوان دروازه‌سازان عمده خبر نام برد:
گروه اول: هیئت‌حاکمه و سیاست‌گذاران که به انحای مختلف جلو انتشار آنچه را به صلاح خود نمی‌بینند، می‌گیرند. گرچه این کار بسیار اوقات تحت پوشش حفظ منافع ملی صوت می‌گیرد، ولی عملاً در اکثر موارد و در اغلب کشورها، در خدمت حفظ قدرت و مشروع جلوه دادن وضعیت موجود است.
گروه دوم: به‌خصوص در عصر ما، سرمایه‌داران و صاحبان قدرت‌های مالی و تأمین‌کنندگان هزینه‌های مطبوعات از طریق آگهی‌ها هستند؛ اما در کشور ما هنوز به این دلیل که سرمایه‌داری آن‌چنان رشدیافته نیست و نقش تولیدی ندارد و بیشتر به دلال وابسته است، این نقش آن‌چنان‌که در غرب برایش هیاهو راه انداخته‌اند مصداق ندارد، اما به هر حال نمی‌توان آن را نادیده انگاشت.
گروه سوم: مدیران و سردبیران مطبوعات جهان سوم هستند که در بسیاری از موارد انتصابی‌اند. خطر این عامل از سانسور مستقیم بیشتر است؛ زیرا ظاهراً حکومت را آزادی‌خواه و مدافع آزادی مطبوعات قلمداد می‌کند، اما در عمل تأثیر منفی آن بر عملکرد مطبوعات از سانسور مستقیم بیشتر است.
این‌ها دروازه‌سازان اصلی هستند. دروازه‌بانان فرعی هم وجود دارند. درحالی‌که مردم باید دروازه‌سازان اصلی باشند، ولی اغلب به‌صورت کمرنگ و ظاهری به خواسته‌هایشان توجه می‌شود و نقش ضعیفی را در این فرآیند ایفا می‌کنند. سایر عواملی که بر فرایند دروازه‌بانی اثر می‌گذارند عبارت‌اند از:
۱. ضعف آموزش روزنامه‌نگاری و آگاهی‌های اجتماعی روزنامه‌نگاران؛
۲. عدم استقلال حرفه‌ای روزنامه‌نگاران و وابستگی مالی آن‌ها به سازمان ارتباطی؛
۳. سطح سواد و آگاهی‌های عمومی جامعه؛
۴. عدم امنیت کامل قضائی و اجتماعی روزنامه‌نگاران؛
۵. مسائل و مشکلات اقتصادی حاکم بر جامعه؛
بحران اقتصادی عمومی که تأثیرش را بر وضعیت مطبوعات نیز باقی می‌گذارد مانند کمبود کاغذ و مشکلات چاپ، شرایط رقابت سالم در مطبوعات را از بین می‌برد و چون رقابتی در کار نیست تا مخاطب بیشتری به دست بیاورند و تیراژ خود را افزایش دهند، فرآیند دروازه‌بانی به حداقل تأثیر خود در جذب مخاطب می‌رسد، چراکه دست‌اندرکاران روزنامه انگیزه‌ای برای افزایش تیراژ که خود در گرو وسواس و دقت در امر دروازه‌بانی خبر است ندارند.
شرایط اقتصادی -سیاسی در فرآیند ادامه خبر هم نقش مهمی بازی می‌کند. برای نمونه: نحوه درج و ارائه خبر افزایش حقوق معلمان و استادان، علی‌رغم داشتن ارزش خبری زیاد در یک شرایط نامتعادل اقتصادی، به دلیل تأثیرات تورمی که می‌تواند به دنبال داشته باشد نوع خاصی از اعمال دروازه‌بانی را اقتضا می‌کنند.
منبع:
سامانه آموزش مجازی، دکتر مهدخت بروجردی علوی http://cjt.ir/۱۳۹۷/۰۳/۰۵/
نظر شما