بی‌بی‌سی که پیشینه آن تقریبا به یک قرن قبل باز می‌گردد رسانه‌ای است با تقریبا ۳۰۸ میلیون نفر مخاطب که گفته می‌شود از هر ۱۶ فرد بزرگسال در جهان یک نفر از خدمات خبری و برنامه‌های بی‌بی‌سی استفاده می‌کند، از موسیقی و ورزش گرفته تا فیلم و سریال و برنامه‌های مستند. به تازگی انتشارات «اندیشه احسان» کتابی در این زمینه ترجمه و منتشر کرده که در جهان انگلیسی‌زبان نیز بسیار مقبول بوده است: «افسانه بی‌بی‌سی» نوشته تام میلز. این کتاب را انتشارات ورسو در سال ۲۰۱۶ منتشر کرد.
بی‌بی‌سی نه‌تنها از پرمخاطب‌ترین و حتی محبوب‌ترین رسانه‌های جهان است که یکی از دقیق‌ترین و قابل اعتمادترین رسانه‌های خبری به حساب می‌آید. اغراق نیست اگر بگوییم «اعتماد» و «استقلال» پاشنه آشیل‌های یک رسانه خبری هستند، خاصه در زمانه‌ای که عرصه یکه‌تازی «فیک‌نیوز» است و تقریبا هر رسانه‌ای یک دولت یا دست‌کم قدرتی خاص را نمایندگی می‌کند و اکثر رسانه‌ها اعتبار خود را ازدست‌رفته می‌بینند. از این جهت، میلز نیز کار خود را با این مقولات شروع می‌کند و می‌پرسد آیا بی‌بی‌سی رسانه‌ای قابل اعتماد و مستقل است؟ دقیق‌تر، آیا بی‌بی‌سی روایتی بی‌طرفانه از آنچه در جهان می‌گذرد ارائه می‌دهد یا در خدمت منافع و برنامه‌های سیاسی خاصی است؟ کتاب حاضر را می‌توان تلاشی دانست در پاسخ به این سوال. میلز، پژوهشگر انگلیسی و استاد دانشگاه استون بیرمنگام، در این کتاب با استناد به شواهد و مستندات متعدد از جمله اسناد محرمانه دولتی که با مرور زمان از بایگانی خارج شده‌اند نشان می‌دهد که «بی‌بی‌سی نه مستقل است و نه بی‌طرف، و صرفا یک موسسه فرهنگی نیست، چون ساختار و فرهنگ آن عمیقا برساخته گروه‌های قدرتمند در جامعه بریتانیا است». او می‌کوشد پس از ارائه تاریخچه پر فراز و نشیب تحولات بی‌بی‌سی - از زمان تاسیس در اکتبر ۱۹۲۲ تا کنون - توضیح دهد که چگونه بی‌بی‌سی به‌عنوان یکی از ستون‌های نظام سوسیال‌دموکراسی چنین تغییر و تحولاتی را از سر گذراند و به یک سازمان دست‌راستی و نولیبرال و حامی تجارت بازاری بدل شد. همچنین به این مسئله می‌پردازد که چگونه این منافع قوی به بی‌بی‌سی شکل دادند و بر خروجی‌هایش تاثیر مستقیم گذاشتند و ظرفیت‌های بالقوه آن را برای روزنامه‌نگاری مستقل از بین بردند. البته نویسنده می‌کوشد در تحلیل خود تا جای ممکن تداوم ارزش‌های روزنامه‌نگاری لیبرال و پخش برنامه‌های رادیو و تلوزیونی را به‌عنوان یک خدمت عمومی کم‌اهمیت جلوه ندهد. او قصد دارد یک تحلیل تاریخی روشن و مبتنی بر اطلاعات ارائه کند که واقعیات مربوط به بی‌بی‌سی را نشان دهد و جای خالی رونامه‌نگاری مستقل و یک رسانه خبری دموکراتیک‌تر و پاسخگوتر را برجسته کند. از این رو، موضوع محوری کتاب حاضر جایگاه بی‌بی‌سی در تاریخ دموکراسی بریتانیا است و روابطش با مراکز قدرت در جامعه بریتانیا و به‌خصوص با سازمان‌های تجاری و حکومت.
میلز مشکل اصلی بی‌بی‌سی را در طول تقریبا یک قرنی که از عمرش می‌گذرد گستره و میزان نفوذی می‌داند که صاحبان منافع و افراد قدرتمند در فرهنگ سازمانی و تولیدات آن اعمال کرده‌اند. البته این ایراد را می‌توان در حال حاضر به اکثر رسانه‌ها و مطبوعات جهان گرفت. با این حال، میلز بر این باور است که بی‌بی‌سی در شرایط فعلی فقط بخشی از حاکمیت نیست بلکه یکی از نهادهای محوری دوران مابعد دموکراسی است و البته بخشی از حاکمیت نولیبرال و تجارت‌محور، و در حال حاضر از منافع قدرتمندانی که بر بخش‌های مختلف جامعه بریتانیا سلطه یافته‌اند، رهایی ندارد. ضمن اینکه میلز تاکید دارد خصوصی‌سازی کلان آن یا لغو ضرورت و الزامات حفظ بی‌طرفی برای بنگاه‌های پخش، فقط شرایط را بدتر خواهد کرد. او تنها راه‌حل ممکن را اعمال گونه‌ای اصلاحات می‌داند، اصلاحاتی مبتنی بر خدمات عمومی. طرفه آنکه بی‌بی‌سی در تشکیلات اداری بریتانیا به‌عنوان یک سازمان «خدمات عمومی» شناخته می‌شود.
راهکارهای میلز برای اصلاحات زیربنایی در بی‌بی‌سی بدین قرار است: ۱) بی‌بی‌سی باید از نظر قانونی و حقوقی در یک وضعیت ثابت و پایداری قرار بگیرد. ۲) دخالت‌های سیاسی در انتصاب مدیران ارشد و کنترل منابع مالی آن توسط سیاستمداران باید متوقف و به جایش یک سیستم دموکراتیک و پاسخگو معرفی شود. ۳) جذب نیرو باید به گونه‌ای باشد که از نظر طبقه و نژاد و جنسیت و قومیت و حتی پراکندگی جغرافیایی همه مخاطبان بی‌بی‌سی را به نوعی نمایندگی کند. ۴) بی‌بی‌سی باید فعالیت‌های خبری خود را از زیرساخت‌های ارتباطی دولت بریتانیا و رسانه‌های انتفاعی و خصوصی و مهم‌تر از همه از صنعت ارتباطات شرکتی جدا کند، صنعتی که حول بی‌بی‌سی شکل گرفته است. ۵) کنترل متمرکز سردبیری باید برچیده شود، ولی معیارهای سردبیری محفوظ بماند.
میلز این اصلاحات را به‌معنای ایجاد تغییرات اساسی در ساختار و فرهنگ بی‌بی‌سی می‌داند، بدین صورت که بی‌بی‌سی از دولت و نیز شرکت‌های بزرگ بخش خصوصی جدا شده و کاملا در فضای «جامعه مدنی» قرار بگیرد. در نظر نویسنده، بی‌بی‌سی با این برنامه به موسسه‌ای دموکراتیک و مستقل تبدیل می‌شود. میلز انجام این اصلاحات زیربنایی را از حیث فنی کاملا ممکن می‌داند، ولی از نظر سیاسی تحقق چنین اصلاحاتی را فعلا غیر قابل تصور می‌بیند.
افسانه بی‌بی‌سی
تام میلز
ترجمه: مسعود میرزایی
ناشر: اندیشه احسان
چاپ اول: ۱۳۹۸
قیمت: ۵۸۰۰۰ تومان
نظر شما