مقدمه مهمترین بخش یک گزارش است و باید مستقیم، ساده و جالب توجه باشد و عناصر مهم گزارش را داشته باشد، اما نه تمام اطلاعات را! جزئیات می‌توانند در ادامه‌ی گزارش آورده شوند. مقدمه باید کوتاه و در رابطه با مطالبی باشد که برای خوانندگان و شنوندگان جذابیت دارد تا توجه آنان را جلب کند. در رسانه‌های چاپی مقدمه باید حداقل ۲۰ کلمه و در دیگر رسانه‌ها می‌تواند کمتر باشد.
یک مقدمه خوب باید ویژگی‌های زیر را داشته‌باشد:
- باید براساس ارزش‌های خبری گزارش نوشته شود.
- باید کوتاه، ساده و مرتبط با مسئله اصلی گزارش باشد و دستور زبان ساده‌ای داشته‌باشد.
- مقدمه باید کاری کند که خوانندگان علاقه‌مند شوند که ادامه‌ی گزارش را دنبال کنند.
- مقدمه باید متناسب با سبک گزارش نوشته شود.
ارزش‌های خبری چه هستند؟
در نوشتن مقدمه شما باید ابتدا مشخص کنید که چه مسائلی ارزش خبری دارند. ممکن است چند ارزش خبری در یک گزارش وجود داشته باشد. در این صورت باید مشخص کنید کدام یک از آن ها ارزش خبری بیشتری دارد و آن را در مقدمه بیاوید. به این ترتیب خوانندگان و شنوندگان شما مهمترین مطالب را در مقدمه می‌خوانند. حتی اگر خواندن یا گوش کردن به گزارش را بعد از دو جمله متوقف کنند، باز هم تصویر صحیحی از گزارش و موضوع کلی آن خواهند داشت.
یک راه ساده برای انجام این کار این است که تصور کنید به محل کار برگشته‌اید و رئیستان از شما می‌پرسد :«چه اتفاقی افتاده‌است؟» پاسخ سریع و کوتاه شما به رئیستان می‌تواند همان مقدمه باشد. با چندسال تجربه، کم کم می‌توانید خبرسازترین بخش هر گزارش را بدون تلاش زیاد و به راحتی تشخیص دهید. اما اگر درحال یادگیری هستید، چند تکنیک گام به گام وجود دارد که می‌توانید از آن ها استفاده کنید. در ادامه این تکنیک‌ها را بصورت دقیق شرح خواهیم داد.
ساده و کوتاه بنویسید
مقدمه بصورت معمول نباید بیشتر از ۲۰ کلمه باشد اما حداقلی برای آن وجود ندارد. یک مقدمه ی ۱۰ تا ۱۲ کلمه ای می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. گاهی مقدمه تنها یک جمله است؛ اما دو جمله ی کوتاه خیلی بهتر از یک جمله ی طولانی، شلوغ و گیج کننده است. کلماتی که از آنها استفاده می‌کنید باید ساده و کوتاه باشد و دستور زبان روانی داشته باشد.
نباید تلاش کنید که جزئیات بسیار زیادی را در مقدمه قرار دهید. ۶ سوال اصلی هستند که روزنامه نگاران باید به آن ها پاسخ بدهند؛ چه کسی؟ چه زمانی؟ کجا؟ چرا؟ و چگونه؟
این شش سوال باید در متن حتما پاسخ داده شوند اما لازم نیست پاسخ تمام آن ها را در مقدمه بیاورید.
در هرکدام از این شش سوال از خودتان بپرسید که آیا پاسخ این سوال موجب خبرساز شدن گزارش می‌شود یا نه. برای مثال، چه کسی غرق شده‌است؟ خانمی به نام مریم. فرض کنید که پاسخ این سوال شخص دیگری بود. اگر شخص دیگری بود گزارش شما خبرسازتر می‌شد یا نه؟ تنها اگر پاسخی گزارش شما را خبرساز تر و قوی تر میکند باید در مقدمه آورده شود.
کلید طلایی نوشتن مقدمه: ساده و کوتاه بودن است.
باید خوانندگان را جذب کنید
مقدمه مهمترین بخش گزارش خبری است به این علت که تعیین میکند خواننده ادامه ی گزارش را بخواند یا نه. اگر مقدمه کسل کننده یا بسیار پیچیده باشد، خواننده دیگر به خواندن آن ادامه نمی‌دهد. در این صورت تمام وقت و تلاش شما برای جمع آوری مطالب و نوشتن گزارش هدر می‌رود. مگر اینکه یک مقدمه ی خوب و جذاب بنویسید!
سبک متناسب با گزارش را انتخاب کنید
تمام مقدمه‌ها مناسب گزارش شما نیستند. نوشتن یک مقدمه خنده دار برای یک گزارش تراژیک کار درستی نیست. اخبار جدی نیاز به یک مقدمه‌ی جدی دارند. برای مثال اگر مردی توسط یک تمساح خانگی که آن را از تخم پرورش داده‌است گاز گرفته شود، استفاده کردن از ضرب المثل «دستی که نمک نداشت» ممکن است خنده دار بنظر برسد و آسیب شدیدی به خانواده و دوستان آن مرد وارد کند.
تمرینی برای نوشتن مقدمه
در دیگر متن‌ها به نحوه ی جمع آوری مطلب برای گزارش اشاره خواهیم کرد. اما در اینجا به نحوه ی نوشتن گزارش بر اساس آن اطلاعات می‌پردازیم. اطلاعات شما از هر راهی که به دست آمده‌باشد، مراحل زیر یکسان خواهدبود.
قبل از آن که چیزی بنویسید لازم است تشخیص دهید که خبرسازترین قسمت گزارش شما چیست. برای این کار معیارهای اصلی اخبار به شرح زیر است:
- آیا جدید است؟
- آیا غیرعادی است؟
- آیا جالب توجه و بااهمیت است؟
- آیا در رابطه با مردم است؟
تمام این معیارها برای خبر است اما تنها خبرساز ترین آنها در مقدمه قرار می‌گیرد. کار شما این است که آن را تشخیص دهید. یادداشت‌های خود را مرور کنید و تمام نکات کلیدی را فهرست کنید. حالا فهرست را بررسی کنید و مطالب کلیدی را براساس معیارهایی که گفتیم رتبه‌بندی کنید. مطلبی که به بهترین شکل معیارها را داشته باشد شماره یک لیست شما خواهدبود.
مثال زیر را دنبال کنید.
اطلاعات
دیروز ساعت ۲ بامداد، هواشناسانِ شهر نادی، طوفانی را شناسایی کردند که به سرعت درحال گسترش در جنوب غربی اقیانوس آرام و به سمت جزایر سلیمان بود. هواشناسان نام این طوفان را طوفان «ویکتور» گذاشتند. ساعت ۳ بامداد با دولت جزایر سلیمان تماس گرفتند و در رابطه با طوفان ویکتور به آنان هشدار دادند. مقامات دولتی بلافاصله طرح‌های اضطراری‌شان را عملیاتی کردند. به تمام کشتیران‌های منطقه هشدار دادند، هشدارهایی را از رادیو پخش کردند و نیروهای پلیس مامورانی را جهت اطلاع‌رسانی به مردم اعزام کردند.
ساعت ۱۰ صبح، طوفان با سرعت بیش از ۱۴۰ کیلومتر در ساعت به شهر هونیارا رسید. در هونیارا بیش از ۲۰ خانه ویران شد و تعداد دیگری از ساختمان‌ها هم آسیب ساختاری جدی دیدند. اکنون بیش از صد نفر بی‌خانمان شده‌اند و ۶ نفر هم کشته شده‌اند. ۱۸ نفر هم در بیمارستان بستری شده‌اند. عملیات امدادرسانی و پاکسازی در هونیارا آغاز شده‌است. نیروهای اورژانس منتظر اعلام خبر از دیگر شهر ها هستند اما این مسئله قطعی است که شهر هونیارا بیشترین آسیب را دیده‌است. پلیس می‌گوید بین ۶ نفری که کشته شده‌اند، دو زن و یک مرد در اثر برخورد اجسام معلق در هوا و سه مرد هم در اثر انفجار اتومبیل جان خود را از دست داده‌اند.
تحلیل و بررسی اطلاعات
ابتدا باید گزارش را مرور کنیم و نکات کلیدی را مشخص کنیم. برای این کار چهار معیاری را که بالاتر عنوان شده بود درنظر داشته باشید. برای مثال آیا جدید است؟ چه مسئله‌ای در رابطه با طوفان ویکتور غیرعادی است؟ وقوع طوفان یک اتفاق معمولی است که ممکن است هرجایی رخ بدهد و هواشناسان در رابطه با آن هشدار بدهند. اما در این خبر ما با ارتباطات بین دو ملت رو به رو هستیم! درنتیجه به یک نکته کلیدی اشاره می‌کنیم:
الف) هواشناسان شهر نادی، به دولت جزایر سلیمان در رابطه با نزدیک شدن طوفان ویکتور هشدار دادند.
نکته کلیدی (الف) در رابطه با هواشناسان و مقامات دولتی است. حالا باید در رابطه با ساکنین جزایر سلیمان و کسانی که تحت تاثیر طوفان قرار گرفته‌اند بنویسیم. به آنها ابتدا با برنامه‌های رادیویی و افسران پلیس اطلاع رسانی شده‌است:
ب) به ساکنان جزیره سلیمان در رابطه با وقوع طوفان هشدار داده‌شد.
سپس باید در رابطه با تاثیر طوفان بر زندگی مردم بنویسیم. ما می‌دانیم که ۲۰ خانه ویران شده‌اند و این اتفاق کاملا غیرعادی و جالب‌توجه است.
ج) بیش از ۲۰ خانه ویران شده‌است و ساختمان‌های دیگر هم آسیب ساختاری جدی دیده‌اند.
نکته (ج) در رابطه با خانه‌ها به ما اطلاعات می‌دهد. حالا باید به ساکنین آن خانه‌ها بپردازیم. بیش از ۱۰۰ نفر دیگر جایی برای زندگی کردن ندارند. این مسئله هم برای مردم و هم برای دولت بسیار مهم است.
د) بیش از ۱۰۰ نفر بی‌خانمان شده‌اند.
نکته بعدی در واقع تراژدی مهم این گزارش است: ۶ نفر جان خود را از دست داده‌اند. این خبر تمام عناصر خبری را دارد. جدید و غیرعادی است. این مسئله هم برای مردم مورد توجه است هم برای مقامات.
س) ۶ نفر کشته شده‌اند.
پاکسازی پس از طوفان هیچ نکته جالب توجهی ندارد و یک اتفاق معمول است. اما بعد از آن ما ۱۸ نفر داریم که در اثر جراحات ناشی از طوفان در بیمارستان بستری هستند.
ک) ۱۸ نفر تحت درمان هستند.
درنهایت خوانندگان و شنوندگان علاقه‌مند هستند که بدانند آن ۶ نفر چگونه مرده‌اند. این هم آخرین نکته کلیدی ما:
م) سه نفر بر اثر انفجار خودرو و سه نفر براثر برخورد اجسام معلق جان خود را از دست داده‌اند.
در حال حاضر ما هفت نکته کلیدی داریم اما نمی‌توانیم تمام آنها را در مقدمه بیاوریم. بنابراین باید یک یا دو موردی را که براساس معیارهای خبری بهترین هستند انتخاب کنیم.
زاویه دید خبری
در بیشتر رویدادهایی که روزنامه‌نگاران گزارش می‌دهند راه‌های مختلفی برای نگاه کردن به حقایق وجود دارد. یک هواشناس ممکن است دیدگاهی علمی در رابطه با طوفان ویکتور داشته باشد. یک متخصص بیمه روی آسیب به ساختمان‌ها تمرکز میکند. یک ساکن جزیره سلیمان علاقه‌مند است در رابطه با مجروحان و کشته‌شدگان بداند. همه‌ی آنها از زاویه‌ای متفاوت به این ماجرا نگاه می‌کنند. زاویه دید خبری ان بخش از گزارش است که ما آن را برجسته می‌کنیم و این کار را براساس ۴ معیار اصلی خبر انجام می‌دهیم. زاویه دید خبری درواقع شناسایی خبرسازترین نکته گزارش است.
نکته (الف) و (ب) چندان جدید نیستند و چندان در رابطه با مردم نیستند. نکته (ج) در مورد ساختمان‌هاست و اگر در نکته (د) تعداد افراد بی‌خانمان را بیان کنیم بهتر است. نکات (س)، (ک) و (م) هر سه در رابطه با مردم است. افرادی که کمی زخمی شده‌اند (ک) به اندازه افرادی که کشته شده‌اند (س) مهم نیستند. نکات (س) و (م) تقریبا مشابه هستند؛ اما (س) خبر را در کلمات کمتری بیان میکند که از این جهت اولویت دارد. از (ک) هم می‌توانیم در بدنه ی گزارش استفاده کنیم.
درنتیجه بهترین نکات خبری ترکیب (س) و (د) است:
۶ نفر کشته و بیش از ۱۰۰ نفر بی‌خانمان شدند.
در اینجا ما این جمله را مبنای مقدمه خبر قرار می‌دهیم. اما این تعداد کلمه خواننده ما را گیج می‌کنند و نیاز به توضیح دارند. ما باید توضیح دهیم که چه کسی؟ کجا؟ کی؟ چگونه؟ چرا؟
شما نباید تلاش کنید تا تمام این سوالات را در مقدمه پاسخ بدهید اما چندتا از آنها را برای روشن شدن گزارش پاسخ دهید:
۶ نفر کشته و بیش از ۱۰۰ نفر بی خانمان شده‌اند. کجا؟ هونیارا، جزایر سلیمان. چه زمانی؟ دیروز. چگونه؟ طوفان ویکتور از هونیارا گذشته است.
در حال حاضر ما حقایق کافی برای نوشتن مقدمه را داریم. حالا جملات را مرتب و ویراستاری می‌کنیم:
دیروز، به علت گذشتن طوفان ویکتور از شهر هونیارا واقع در جزایر سلیمان، ۶ نفر کشته و بیش از ۱۰۰ نفر بی‌خانمان شدند.
البته نوشتن تمام گزارش‌ها به این سادگی نیست. اما با دنبال کردن این مراحل و شناسایی نکات کلیدی، می‌توانید برای هر گزارش یک مقدمه خوب بنویسید.
نظر شما