مغالطه مرد پوشالی یا همان مغالطه پهلوان پنبه، مغالطه‌ایست که در آن موضع مخالف تحریف می‌شود تا آسان‌تر بتوان به آن حمله کرد. درواقع کسی که از مغالطه مرد پوشالی استفاده می‌کند وانمود می‌کند که به موضع حریف حمله کرده اما درواقع به نسخه‌ی تحریف شده‌ای از آن حمله کرده‌است. نسخه‌ای که حریف هم لزوماً از آن حمایت نمی‌کند!
برای مثال اگر کسی بگوید «فکر می‌کنم باید راهنمای مطالعه بهتری در اختیار دانش آموزان قرار دهید» فردی که از مغالطه مرد پوشالی استفاده می‌کند ممکن است این پاسخ را بدهد: «نیازی به راهنمای مطالعه بهتر نیست. ما که مسئول نیستیم به همه نمره ۲۰ بدهیم».
از آنجایی که مغالطه‌ها در بسیاری از بحث‌ها و جدل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، درک آن‌ها بسیار مهم است. در متن زیر کمی بیشتر راجع به مغالطه مرد پوشالی و انواع کاربردهای آن خواهیم گفت تا در بحث‌ها بتوانید به سادگی آن را تشخیص دهید.
مرد پوشالی چطور استدلال می‌کند؟
به طور کلی استفاده از این مغلطه ۳ مرحله دارد:
- ابتدا شخص «الف» استدلال خود را بیان می‌کند.
- سپس شخص «ب» نسخه‌ی تحریف شده‌ای از استدلال شخص «الف» ارائه می‌کند و اینطور وانمود می‌کند که تفاوتی بین این دو نسخه وجود ندارد.
- درنهایت شخص «ب» به نسخه تحریف شده حمله می‌کند و به گونه‌ای عمل می‌کند که انگار استدلال اصلی شخص «الف» را باطل کرده‌است.
به این ترتیب شخصی که از این مغلطه استفاده می‌کند به موضعی حمله می‌کند که مستقیما به بحث مربوط نیست. البته در برخی مواقع فرایند استفاده از این مغلطه کمی متفاوت است. مثلا ممکن است شخص «ب» موضع حریف را قبل از حمله ارائه نکند و در لحظه حمله مسئله‌ای را مورد توجه قرار دهد که تحریف شده یا مستقیماً ربط به بحث ندارد.
یک نمونه استدلال:
محمد: «من فکر می‌کنم که باید بخش بزرگتری از بودجه شرکت را به پشتیبانی از مشتری اختصاص بدهیم چون در حال حاضر در این زمینه دچار مشکل شده‌ایم.»
سامان: «اگر آن‌طور که می‌گویی عمل کنیم و تمام پول‌مان را برای پشتیبانی از مشتری خرج کنیم یک سال دیگر ورشکست خواهیم شد.»
در این مثال سامان از مغلطه مرد پوشالی استفاده می‌کند تا حمله به محمد را آسان‌تر کند. محمد پیشنهاد کرده بود که بخش بیشتری از بودجه به پشتیبانی از مشتری اختصاص پیدا کند اما سامان این ایده را تبدیل کرد به «تمام» بودجه خرج پشتیبانی از مشتری شود که موضعی بسیار متفاوت و افراطی‌تر است.
مقابله با استدلال‌های پوشالی
راه‌های بیشماری برای تحریف دیدگاه مخالف در هنگام استفاده از مغلطه مرد پوشالی وجود دارد. راه‌های رایج عبارتند از:
- ساده‌سازی یا اغراق‌آمیز کردن استدلال فرد مقابل
- تمرکز تنها بر چندجنبه خاص استدلال فرد مخالف
- نقل بخش‌هایی از استدلال مخالف خارج متن
- استدلال علیه نظرات حاشیه‌ای یا افراطی-که درواقع حریف اصلا از آن استفاده نکرده‌است
با این حال تمام این‌ها یک ویژگی مشترک دارند و آن تحریف موضع مخالف برای حمله‌ی آسان‌تر است.
یک راه خوب برای به حداقل رساندن آسیب‌پذیری در برابر مغالطه مرد پوشالی استفاده از زبان واضح، شفاف و با کمترین امکان سوءتعبیر است. اینکار تحریف کردن موضع شما را برای فرد مقابل بسیار دشوار می‌کند و درصورتی هم که این کار را بکند اصلاح آن برای شما آسان‌تر می‌شود. با این حال، اگر کسی بخواهد از این مغالطه استفاده کند تمام تلاش خود را خواهد کرد که از جملات شما جمله‌ی دیگری بیرون بکشد. برای همین بهتر است ۳ استراتژی را در این مواقع بلد باشید:
۱. حتماً به مغالطه او اشاره کنید. با توضیح اینکه استدلال شما چه بود و او چطور استدلال شما را تحریف کرد او را در موضع دفاع قرار خواهید داد. طرف مقابل شما یا مجبور خواهد شد که به مغالطه خود اعتراف کند و یا سعی خواهد کرد با استدلال‌های نادرست‌تر جملات خود را توجیه کند. که در این صورت می‌توانید به استدلال‌های او حمله کنید.
۲. مغالطه را نادیده بگیرید. راه دیگر این است که نسخه تحریف شده‌ای که فرد مقابل به آن اشاره کرده است را نادیده بگیرید و به دفاع از موضع اصلی خودتان ادامه دهید. این کار می‌تواند در برخی مواقع مفید باشد اما اگر فرد مقابل همچنان بر روی مغلطه پافشاری کرد ممکن است مجبور شوید از دو روش دیگری که ذکر کردیم استفاده کنید تا از پیشرفت بحث اطمینان حاصل کنید. با اینکار همچنین از این تصور که قادر به پاسخ دادن به استدلال‌های مخالف نیستید جلوگیری می‌کنید.
۳. استدلال پوشالی را بپذیرید. در برخی مواقع ممکن است لازم باشد زمانی که از موضع خودتان دفاع می‌کنید، یک مغلطه مرد پوشالی را هم بپذیرید! به این معنی که به جای استدلال به نفع موضع اصلی، می‌توانید از موضع تحریف شده دفاع کنید. البته به خاطر داشته باشید که هرچه در این مسیر جلوتر بروید بازگشت به عقب سخت‌تر خواهد شد و شما را گیج خواهد کرد.
درمجموع از آنجایی که مغلطه مرد پوشالی موضع شما را تحریف می‌کند، باید کاملاً منطقی با آن برخورد کنید و مؤثرترین راه برای آن «روش اول» است. دو روش دیگری که توضیح دادیم، روش‌های جایگزینی است که می‌توانید با توجه به شرایط آن‌ها را انتخاب کنید.
در هنگام بحث کردن با کسی که از مغلطه مرد پوشالی استفاده می‌کند به جای آنکه هدفتان متقاعد کردن طرف مقابل باشد، باید مخاطبان، افرادی که آنجا هستند را متقاعد کنید. برای همین وقتی می‌خواهید یکی از روش‌های بالا را درمقابل مرد پوشالی استفاده کنید، به این مسئله توجه کنید که کدام روش برای حاضران و مخاطبان جذاب‌تر خواهد بود. اینکه مغلطه فرد مقابل آشکار شود یا آنکه نادیده گرفته شود؟
مغلطه عمدی است یا برداشت اشتباه ؟
هنگام تصمیم‌گیری راجع به این مسئله باید مباحث اخلاقی را هم درنظر داشته باشید و به خاطر داشته باشید گاهی استفاده از این مغلطه عمدی نیست و ناخواسته اتفاق افتاده‌است. گاهی افراد به دلیل درک نادرست خود استدلال فرد مقابل را تحریف می‌کنند. به این ترتیب هنگام پاسخ دادن به مغلطه مرد پوشالی اول از او بخواهید علت استدلالش را توضیح دهد تا ببینید صحبت شما را اشتباه متوجه شده‌است یا واقعاً قصد دارد حرف‌های شما را تحریف کند تا بصورت ناگهانی به فردی که درک اشتباهی از صحبت شما داشته حمله نکنید. اینکار باعث می‌شود هم گفتمان دوستانه‌تری شکل بگیرد و هم فرد متوجه اشتباه استدلال خود شود. اگر مخاطب و تماشاچی در این مناظره حضور داشته باشند با این کار تصویر بهتری از خودتان نشان خواهید داد.
شما هم ممکن است به طور ناخواسته از استدلال مرد پوشالی استفاده کنید. اگر در مواردی متوجه شدید که چنین اتفاقی افتاده، سعی کنید تحریف را به ذهن بسپارید تا در موقعیت بعدی آن را اصلاح کنید. یکی از راه‌های اطمینان حاصل کردن از اینکه دچار مغلطه نمی‌شوید این است که سعی کنید موضع مخالف خود را دوباره بیان کنید و از آن‌ها بپرسید آیا با صحبت شما موافق هستند؟ بعد استدلال‌های خودتان را بیان کنید. اما اگر قصد دارید که عمدا از این تکنیک استفاده کنید باید به شما بگوییم تحقیقات نشان داده‌اند استفاده از این تکنیک، استراتژی مناسبی نیست. مطالعات مختلفی که صورت گرفته می‌گویند استدلال مرد پوشالی فقط در زمانی مفید است که شنوندگان نسبتا انگیزه‌ای برای بررسی مطالب نداشته‌باشند یا درواقع چندان به گفته‌های فرد مقابل شما اهمیت ندهند. زمانی که شنونده شما هوشیار است که به دقت درگیر مناظره است این مغلطه کاملاً بی‌اثر است و حتی نتیجه عکس دارد.
چندمدل مغالطه مرد پوشالی
استدلال توخالی:
این نوع استدلال بسیار افراطی‌تر از استدلال مرد پوشالی است. این مغالطه یعنی ابداع یک موقعیت ضعیف و ساختگی و نسبت دادن آن به گروهی با تعریف مبهم که قرار است موضع مخالف را نمایندگی کند. استدلال توخالی را می‌شود با این عبارات شناسایی کرد: «بعضی‌ها می‌گویند..» که به شخص یا گروه خاصی نسبت داده نمی‌شود. استفاده از این عبارات استدلال‌ها را مبهم و رد آن را غیرممکن می‌کند درحالی که گوینده هیچ مسئولیت درباره صدق و کذب این جمله ندارد.
استدلال بدیهی:
این مغالطه درواقع استفاده از عبارات مبهمی است که به راحتی می‌توان با آن‌ها موافقت کرد، حتی اگر ربطی به موضوع واقعی شما نداشته باشند. برای مثال مکالمات زیر را درنظر بگیرید:
خبرنگار: «اخیرا شهروندان شکایت کرده‌اند که شما از زمانی که انتخاب شده‌اید، علی‌رغم وعده‌هایتان هیچ قانون ضد فسادی را تصویب نکرده‌اید. درمورد این مسئله چه پاسخی دارید؟»
سیاستمدار: «تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که ما سخت کار می‌کنیم تا مطمئن شویم بهترین کار را برای همه انجام می‌دهیم. پیروی از اخلاقیات در زمان‌های سخت شجاعت می‌طلبد؛ اما تنها در صورتی که در باورهای خود ثابت قدم بمانیم، می‌توانیم با هم پیشرفت کنیم و قوی شویم.»
در اینجا، سیاستمدار چیزی نمی‌گوید که مستقیماً با سؤالی که از آن‌ها پرسیده می‌شود مرتبط باشد. در عوض، او به سادگی اظهاراتی انتزاعی می‌کند که تقریباً هر کسی با آن موافق است! این یعنی او به جای دفاع از اعمال واقعی خود، به نفع مفاهیمی بحث می‌کند که دفاع از آن‌ها بسیار آسان‌تر است، مانند "انجام کار درست".
برای بهتر نتیجه گرفتن در بحث‌ها و مناظرات لازم است که با انواع مختلف مغالطات آشنا شوید و کاربرد آن‌ها را بدانید. هرقدر بر روی این موضوع مسلط‌تر شوید، قوی‌تر و حرفه‌ای‌تر از مواضع خودتان دفاع خواهید کرد.
نظر شما