سؤال پیش‌فرض گرفته شده، سوالی است که حداقل یک فرض تأیید نشده در آن وجود دارد. به عنوان مثال زمانی که از کسی پرسیده می‌شود «آیا از بدرفتاری با حیوان خانگی‌تان دست کشیده‌اید یا نه؟» این یک سوال با پیش‌فرض تأیید نشده‌است. شاید فرد از اول با حیوان خانگی خود بدرفتاری نمی‌کرده است که حالا از آن دست کشیده باشد.
این نوع سؤالات مغالطه‌آمیز، فرد مقابل را در موقعیت نامطلوب و تدافعی قرار می‌دهد، زیرا فرضی که در سوال وجود دارد می‌تواند تاثیر بدی روی او داشته‌باشد یا او را تحت فشار قرار دهد. این سؤالات معمولا با هدف آزار فرد مقابل یا قرار دادن او در حالت تدافعی پرسیده می‌شود؛ درنتیجه درک آن‌ها بسیار مهم است.
در متن زیر درباره سؤالات پیش‌فرض گرفته شده و دلایل مشکل‌ساز بودن آن‌ها بیشتر صحبت خواهیم کرد.
پیش‌فرض‌ها در سؤالات
مشکل سؤالات پیش‌فرض گرفته شده، این است که حاوی یک فرض ضمنی یا صریح هستند که احتمالاً فرد مقابل با آن مخالف است. علاوه بر این، سؤالات اغلب به گونه‌ای بیان می‌شوند که فرد مقابل را تحت فشار قرار دهند تا نسبت به فرض مشکل‌ساز واکنش نشان دهد و نتواند سکوت کند.
برای درک بهتر این مغالطه به موقعیت زیر توجه کنید:
«آیا از بدرفتاری با حیوان خانگی‌تان دست کشیده‌اید؟»
این سؤال با یک پیش‌فرض پرسیده شده‌است؛ فردی که از او سؤال پرسیده می‌شود با حیوان خانگی خود بدرفتاری کرده است. اگر چه فرد سؤال پرسیده‌است اما درواقع اطلاعاتی را از فرد مقابل به مخاطبان ارائه داده است که صحیح نیست. در این حالت فرد پاسخ‌دهنده را به جواب بله/ یا خیر هدایت می‌کند که هردو اشتباه است. فرد چه پاسخ بله بدهد چه پاسخ خیر، با پیش‌فرض سؤال موافقت کرده‌است.
اگر بگوید «بله» تأیید می‌کند که در گذشته با حیوان خود بدرفتار می‌کرده و الان از آن دست کشیده‌است.
اگر بگوید «خیر» یعنی قبلاً با حیوان خانگی خود بدرفتاری می‌کرده و هنوز هم می‌کند.
در این شرایط فرد به سمت پاسخی هدایت شده‌است که در هر صورت اتهامی علیه اوست. این مغالطه می‌تواند همراه با مغالطه‌های دیگر هم آورده شود. مثالی که ما آوردیم مثال نسبتاً ساده‌ای بود که فرد می‌توانست با یک توضیح کوچک رفع اتهام کند. اما گاهی کسی که از این مغالطه استفاه می‌کند بصورت همزمان از مغالطه سؤالات پیچیده هم استفاده می‌کند. در این شرایط فرد مقابل گیج می‌شود و متوجه نمی‌شود فرض سؤال دقیقاً چیست و با پاسخی که می‌دهد خود را در معرض اتهام قرار می‌دهد.
نمونه‌ی دیگری از این مغالطه پرسیدن این سوال است که:
«آیا شما از این سیاست‌مدارِ وحشتناک حمایت می‌کنید؟»
سؤالی که پرسیده شده‌است بصورت پیش‌فرض آن سیاست‌مدار را «وحشتناک» درنظر گرفته‌است. به همین علت فرد اگر پاسخ «بله» بدهد ناخواسته تأیید می‌کند که این فرد یک سیاست‌مدار وحشتناک است.
«بنظر شما این جنایتکار نباید محکوم شود؟»
این سؤال فرد مورد بحث را جنایتکار درنظر می‌گیرد.
«آیا این واقعیت را پذیرفته‌اید که مطالعات علمی از این نظریه حمایت نمیکنند؟»
این سؤال واقعیت را پیش‌فرض گرفته است. اگر فرد بگوید «نه» یعنی واقعیت این است که مطالعات علمی از این نظریه حمایت نمیکنند اما من می‌خواهم از پذیرش آن امتناع کنم.
در تمام این سؤالات فرد به دادن پاسخ «بله/ خیر» ترغیب شده‌است. با این حال لزومی ندارد که سؤالات حتماً با این قالب بیان شوند یا با این قالب مطابقت داشته باشند. به سوال زیر دقت کنید:
«آیا دیگر از شریک خود دزدی نمی‌کنید؟»
این سؤال پیش‌فرض گرفته است که فرد قبلا از شریک خود دزدی می‌کرده‌است. این سؤال با هدف عصبانی کردن و درحالت تدافعی قرار دادن فرد پرسیده شده‌است. با این حال این دسته از سؤالات کمتر رایج هستند. بیشتر سؤالاتی رایج هستند که فرد را به سمت پاسخ «بله/ خیر» هدایت می‌کنند.
«چرا از x متنفر هستید؟»
این سؤال فرد را در این موقعیت قرار می‌دهد که از x متنفر است و باید علت تنفر خود را توضیح دهد. این سؤالات رایج هستند. متأسفانه گاهی خبرنگاران از این دست سؤالات استفاده می‌کنند تا بتوانند اظهارات ناخواسته‌ای را از یک فرد گزارش کنند. این‌کار به اعتبار افراد آسیب می‌زند و پرسش این دست سؤالات کار درست و شایسته‌ای نیست.
چگونه به این سوالات پاسخ دهیم
برای پاسخ دادن به این سؤالات باید ابتدا این واقعیت را تشخیص دهید که فرد مقابل از سؤال حاوی پیش‌فرض استفاده کرده‌است. با کمی تأمل، با توجه به مثال‌های بالا، می‌توانید این دست سوالات را تشخیص دهید و فرض غیرمنطقی آن‌ها را شناسایی کنید.
هنگامی که این سؤالات را شناسایی کردید، راه‌های مختلفی وجود دارد که به آن‌ها پاسخ دهید:
· به گونه‌ای پاسخ دهید که پیش‌فرض را رد کنید. این امر مستلزم رد صریح یا ضمنی پیش‌فرض است. بنابراین پاسخ شما از چیزی که مخاطب می‌خواهد شما را وادار به گفتن آن کند متفاوت خواهد بود. مثلاً فردی از شما می‌پرسد: «آیا در آزمون مدارس هم تقلب کردید؟» شما به جای بله/ خیر می‌گویید: «من هیچوقت در هیچ آزمونی تقلب نکرده‌ام».
· به پیش‌فرض نادرست اشاره کنید. برای انجام این کار باید صراحتاً به پیش‌فرض سؤال اشاره کنید. می‌توانید از فرد مقابل بخواهید علت پیش‌فرضی که بیان کرده‌است را توضیح دهد. یا شما هم نوع مشابهی از سؤالات دارای پیش‌فرض را از طرف مقابل بپرسید.
· سؤال را نادیده بگیرید و به آن پاسخ ندهید. در برخی موارد بهترین اقدامی که می‌توانید انجام دهید پاسخ ندادن به سؤال فرد مقابل است. اما به این مسئله توجه داشته باشید که گاهی پاسخ ندادن به سؤال آن‌ها می‌تواند تأثیر بدی روی اعتبار شما داشته باشد و به گونه‌ای برداشت شود که شما پیش‌فرض را قبول داشته‌اید و نخواستید راجع به آن صحبت کنید. به این ترتیب گاهی اوقات بهتر است ابتدا به پیش‌فرض سؤال اشاره کنید و بعد بگویید که به پاسخ دادن علاقه‌ای ندارید.
درنهایت این مسئله را در ذهن داشته باشید که گاهی اوقات، افراد به دلیل اشتباه و یا حتی حماقت! چنین سؤالاتی را می‌پرسند و نباید آن را لزوماً «بدخواهی» تلقی کنید. گاهی اوقات بهتر است به گونه‌ای پاسخ این سؤالات را بدهید که فرد مقابل متهم به استفاده عمدی از این مغالطه نشود.
استفاده از اصطلاح mu
در زبان انگلیسی مفهومی وجود دارد به نام «پاسخِ mu». براساس فرهنگ لغت آکسفورد این کلمه ریشه چینی و ژاپنی دارد و وضعیت پوچی و نیستی را بیان می‌کند. مفهوم mu گاهی اوقات برای پاسخ به سؤالات با پیش‌فرض غلط استفاده می‌شود.
به عنوان مثال اگر شخصی بپرسد «آیا از بدرفتاری با حیوان خانگی‌تان دست کشیده‌اید؟» فرد پاسخ می‌دهد: «mu» به این معنی که من فرضیه‌ی این سؤال را رد می‌کنم و هرگز با حیوان خود بدرفتاری نکرده‌ام.
چگونه از این مغالطه اجتناب کنیم
این امکان وجود دارد که شما هم بدون اینکه خودتان مطلع باشید از این مغالطه استفاده کنید. این به دو دلیل مشکل‌ساز است، اول به دلیل ماهیت مغالطه بودن این سؤالات، دوم به دلیل ایجاد شدن مانع برای ارتباط با فرد مقابلتان. استفاده از این مغالطه می‌تواند منجر به کدورت و به حاشیه رفتن بحث شود.
برای اجتناب از این مغالطه ابتدا به سؤالی که می‌خواهید بپرسید فکر کنید و ببینید آیا حاوی پیش‌فرض است یا خیر. اگر متوجه شدید که در سؤال شما پیش‌فرض وجود دارد می‌توانید آن را اصلاح کنید.
درصورت لزوم می‌توانید سؤال اصلی خودتان را به چند سؤال تقسیم کنید تا ابتدا تأیید شود که فرد با پیش‌فرض شما موافق است. اگر پیش‌فرض تأیید شد می‌توانید پرسش نهایی را بپرسید. سؤالات دارای پیش‌فرض همیشه مغالطه و اشتباه تلقی نمی‌شوند. اگر پیش‌فرضی که در سؤال وجود دارد صحیح باشد و افرادی که درگیر بحث هستند با آن موافق باشند، مغالطه تلقی نمی‌شود.
به‌طور کلی بسیاری از سوالاتی که مردم در ارتباطات روزمره از دیگران می‌پرسند حاوی پیش‌فرض است. بنابراین نمی‌توان تمام این سوالات را مغالطه تلقی کرد. مگر اینکه پیش‌فرض برای شما مشکل‌ساز باشد و با هدف تحت فشار قرار دادن شما پرسیده‌شود.
نظر شما