عکاسی مستند، روایت قاب‌های دیده نشده از شهر است. هرآنچه که در جهان شلوغی که در آن زندگی می‌کنیم، گم شده است. کار عکاس مستند آن است که آن‌ها را ببیند و همچون نویسنده‌ای توانمند، مشاهداتش را روایت کند.
عکاسی مستند، ژانری از عکاسی است که تلاش می‌کند جهان را همانگونه که هست ثبت کند؛ از عکس‌های جنگی تا کلوزآپ‌های مردم در خیابان. همه می‌توانند مخاطب را از بخش‌های پنهان زندگی معاصر اگاه کنند و حتی به بخشی از سوابق تاریخی تبدیل شود. به زبان ساده، عکاسی مستند، جهان ما را مستند می‌کند که شامل زندگی روزمره، اتفاقات خاص و یا رویدادهای تاریخی می‌باشد.
عکاسی مستند، با سایر اشکال عکاسی متفاوت است؛ زیرا به دنبال ثبت یک تصویر عالی و بی‌نقص نیست. در عوض جهان را همانگونه که هست، روایت می‌کند. یعنی تمام اتفاقات دردناک، بد و حتی لحظاتی که دوست داریم از حافظه‌ی جمعی‌مان پاک شود را هم ثبت می‌کند. عکاسی مستند مانند یک شاهد عینی عمل می‌کند و داستان‌های مهم را در اختیار عموم مردم قرار می‌دهد.
اگر به دنبال کشف دنیای عکاسی مستند هستید، مهم است که به خاطر داشته باشید عکاسی مستندِ خوب، فقط به معنای ثبت یک لحظه نیست؛ بلکه بیان یک داستان جالب و قابل توجه است. عکاس مستند، با ارائه‌ی دقیق از افرد، رویدادها و مکان‌ها می‌تواند روایتی جذاب را به تصویر بکشد. در ادامه چند نکته گفته می‌شود که به شما برای شروع کار کمک می‌کند.
نقطه‌ی آغاز
کنجکاوی خود را دنبال کنید. اگر چیزی هست که درباره‌ی آن سؤال دارید؛ باید بدانید که دیگرانی هم هستند که همان سؤال‌ها را دارند. نترسید و آن را دنبال کنید و پیش از سایرین به پاسخ آن برسید.
تسلط بر نرم‌افزارها
نحوه‌ی عملکرد دوربین خود را بیاموزید. هدف و تأثیر تنظیمات را بدانید و در هر شرایطی برای عکاسی تمرین کنید. الکساندر کوهن، عکاس مستند، استفاده از دوربینی با تنظیمات دستی را پیشنهاد می‌دهد: «شما نمی‌توانید تمام کارها را در اختیار دوربین قرار دهید. باید بدانید چرا دوربین کارهایی را انجام می‌دهد تا در صورت لزوم بتوانید آن را نادیده بگیرید و تنظیماتی که می‌خواهید را اعمال کنید.»
تحقیق و مطالعه
درباره‌ی موضوع خود تحقیق کنید، مصاحبه بگیرید و درباره‌اش مطالعه کنید. آندرس گونزالاس، عکاس، می‌گوید: «عکاسی مستند واقعی با تحقیق و مصاحبه آغاز می‌شود.»
تمرین نوشتن
کوهن می‌گوید: «شما باید به عکس‌ها فکر کنید و درباره‌ی لحظاتی که می‌خواهید در عکس‌ها نشان دهید، بنویسید. باید بتوانید برای خودتان توضیح دهید و آن را یادداشت کنید تا بتوانید برای دیگران هم توضیح دهید. سپس می‌توانید بروید و سعی کنید تا عکس‌ها را ثبت کنید.»
صبر و تحمل
گذران زندگی به عنوان یک عکاس دشوار است و زمان و پشتکار زیادی می‌خواهد. باید پیش از آنکه از افراد عکس بگیرید، در صورت امکان، با آن‌ها آشنا شوید و به داستانشان گوش دهید. گونزالس می‌گوید: «بعضی وقت‌ها آنقدر مشتاق هستید که وارد فضایی شوید و عکس‌هایی بگیرید که در نهایت وقتی وارد آن فضا می‌شوید، زمانی را برای معرفی خود به مردم نمی‌گذارید؛ چرا که فقط می‌خواهید از آن‌ها عکس بگیرید. اما واقعاً مهم است که به سوژه‌ی خود فضایی بدهید تا به شما نزدیک شود.» به علاوه باید توجه کنید که یک پروژه‌ی عکاسی مستند ممکن است چند ماه طول بکشد.
همدلی و ایجاد اعتماد
بدون توجه به دیدگاه، شما به عنوان یک عکاس مستند باید به داستان افرادی که از آن‌ها عکس می‌گیرید توجه کنید. گونزالس می‌گوید: «به این فکر کنید که آن‌ها چه کسانی هستند، چه اتفاقی برایشان افتاده و چرا از آن‌ها عکس می‌گیرید.»
خط روایت
اینکه چگونه روایت کنید و چه مفهومی را در عکس‌های خود نشان دهید، نیازمند زمان و تجربه است. باید تحقیقات خود را انجام دهید و به دقت به روایتی که در تصاویر می‌خواهید نشان دهید، فکر کنید. هر مفهومی را برای روایت انتخاب می‌کنید، مثل نشان دادن بخشی از شهر که به ندرت دیده می‌شود، زندگی افراد مسن و یا هر ایده‌ی دیگری؛ ایده‌ی شما باید برای خودتان مهم باشد. اشتیاق شما به یک موضوع و همچنین ساختار روایی قوی، تصاویری جالب برای بیندگان ثبت می‌کند.
یک راه برای فهمیدن روایت خود، ایجاد یک استوری بورد است. اگر فقط دوربین خود را بردارید و شروع به عکس گرفتن کنید، پیشرفت چندانی نخواهید کرد. شما باید در مورد نماهای مختلفی که قرار است بگیرید و اینکه چه حرفی قرار است بزنید، فکر کنید.
هماهنگی با شرایط
به عنوان یک عکاس مستند، باید بتوانید سریع فکر و عمل کنید. برای مثال ممکن است مجبور شوید در شرایط نور کم و بدون امکانات عکس بگیرید؛ یا ممکن است سرعت سوژه بالا باشد و مجبور باشید خیلی سریع عکس بگیرید. در هرصورت، باید آماده باشید و بدانید برای هر موقعیت باید چه کاری انجام دهید. از آنجایی که سعی می‌کنید زندگی روزمره را مستند کنید؛ باید با آنچه در مقابل شماست کار کنید. نمی‌توانید از سوژه‌های خود بخواهید در نور بهتری بایستند یا در مکانی ژست بگیرند که قاب تصویر شما بهتر باشد. بنابراین لازم است در هر شرایطی تمرین عکاسی کنید و کار با دوربین خود را به خوبی بیاموزید.
همدلی با سوژه‌ی عکاسی
اگر می‌خواهید یک عکاس مستند باشید، یکی از اساسی‌ترین ویژگی‌هایی که باید داشته باشد، توانایی همدلی با سوژه‌های عکاسی است. مردم در شرایطی اجازه‌ی ورود به زندگی‌شان را می‌دهند که بتوانند به شما اعتماد کنند؛ به خصوص که قرار است با دوربین به حریم زندگی‌شان وارد شوید. سوژه‌های شما باید احساس امنیت کنند تا صحنه‌ای طبیعی برای تهیه‌ی مستند ایجاد و تصاویر بهتری ثبت شود.
هشیار بودن
عکاسان مستند همیشه، حتی در خواب، باید یک چشم خود را باز نگه دارند؛ چون معلوم نیست چه زمانی ممکن است فرصت‌هایی عالی برای عکاسی به وجود بیاید.
انواع عکاسی مستند
هدف نهایی یک عکاس مستند، ثبت لحظه‌ای دقیق و واقعی برای روایت داستان است که راه‌های جدیدی برای تماشای جهان ارائه می‌دهد. ژانرهای مختلفی در عکاسی مستند وجود دارد که هرکدام نمایانگر جنبه‌های مختلفی از جامعه‌ی ما هستند. در اینجا چند نوع متداول از عکاسی مستند و نحوه‌ی بازتاب زندگی معاصر بیان شده‌است.
عکاسی خبری
عکاسی خبری، شکلی محبوب و مهم از عکاسی مستند است. عکاسان خبری در ثبت رویدادهای خبری فوری و مستندسازی رویدادهای تاریخی، تخصص دارند. فوتوژورنالیسم، تصاویر اتفاقات مهم سیاسی، اجتماعی، ورزشی و... را برای رسانه‌ها ثبت می‌کنند. هدف عکاسی خبری، اطلاع رسانی دقیق مردم از رویدادهای مهم و الهام بخش است که گاهی باعث ایجاد تغییراتی در جامعه می‌شود. برخی از دلخراش‌ترین تصاویر خبری، تأثیر بلند مدتی بر جامعه می‌گذارند. عکاسی جنگ هم شاخه‌ای از عکاسی خبری است. در گزارش «عکاسی خبری؛ تقویت گزارش با تصویرسازی» به طور مفصل به عکاسی خبری پرداخته شده‌است.
عکاسی خبری؛ تقویت گزارش با تصویرسازی
عکاسی مستند خیابانی
عکاسی خیابانی، نوعی عکاسی مستند صادقانه است. همانطور که از نامش پیداست، شامل گزارشی واقعی از زندگی روزمره و اتفاقات خیابان است. عکاسان خیابانی، مانند کارتیه برسون، این سبک عکاسی را به شهرت رساندند. کارتیه برسون با کتاب «لحظه‌ی تعیین کننده» دنیای عکاسی مستند را تغییر داد. گزارش «عکاسی خبری و عکاسی خیابانی/ دو روی یک سکه» به تفصیل درباره‌ی این ژانر صحبت کرده‌است.
عکاسی خبری و عکاسی خیابانی؛ دو روی یک سکه
عکاسی مستند اجتماعی
عکاسی مستند اجتماعی؛ سبکی از عکاسی است که به دنبال ایجاد تغییرات اجتماعی در جامعه است. این سبک از عکاسی، مانند سایر سبک‌های عکاسی مستند، زندگی روزمره را به تصویر می‌کشد؛ اما با این تفاوت که باید در عکس یک پیام مهم وجود داشته باشد. اکثر عکاسان مستند، با تصاویر خود راوی داستان‌های شنیده نشده از دل جامعه هستند و برای اینکار نیاز به زمانی طولانی است. برخلاف عکاسی خبری و عکاسی خابانی، عکاسی مستند اجتماعی باید ایده‌ای برنامه ریزی شده داشته باشد. مستندسازی اجتماعی نیاز به به صبر و پشتکار فراوان، اشتیاق به داستان سرایی و انگیزه‌ی کمک به قشرهای محروم جامعه دارد.
عکاسی محیط زیست
این ژانر از عکاسی، در واقع زیر مجموعه‌ی عکاسی مستند اجتماعی است؛ چراکه محیط زیست ما، تأثیر زیادی بر جامعه‌ی ما دارد. در عکس‌های محیط زیست، معمولا افرد دیده نمی‌شوند؛ بلکه محیط زیستی که به خاطر حضور انسان نابود شده‌است و گونه‌های در حال انقراض را به تصویر می‌کشند.
عکاسی مستند، برای تقریبا دو سده، ابزاری برای هنرمندان بوده‌است تا بی‌عدالتی‌های موجود در جوامع را به تصویر بکشند و دولت‌ها و ملت‌ها را نسبت به آن‌ها آگاه سازند. حتی امروز هم عکاسان مستند، همچنان با تأکید بر مسائل عدالت اجتماعی کار خود را انجام می‌دهند. تصاویر آن‌ها شامل داستان‌هایی درباره‌ی فقر، مردم، فرهنگ‌های به حاشیه رانده شده و تأثیر جنگ می‌شود. در این ژانر از عکاسی، موضوع بسیار اهمیت دارد. امیلا کوا، عکاسی از جمهوری چک، درباره‌ی عکاسی مستند می‌گوید: «اگر در یک عکس رازی وجود نداشه باشدف اگر واقعیت را نشان ندهد، آن تصویر خالی است. موضوع [عکاسی مستند] توضیف اشیاء نیست، وصف یک سر یا صورت حک شده در شیء دیگری نیست، بلکه موضوع آن چیزی است که باعث برانگیختن جامعه می‌شود.
نظر شما