کدام رنگ برای کدام تصویرسازی است؟

در متن قبل در خصوص چرخه رنگ و گروه‌های رنگی مختلف صحبت کردیم. در این متن می‌خواهیم به بررسی نکات و کاربرد هرکدام از گروه‌های رنگی در تصویرسازی‌های خاص بپردازیم.

تصویرسازی داده‌ها را می‌توان نمایش اعداد به کمک اَشکال تعریف کرد. مهم نیست که آن اشکال چه هستند (خطوط، نقاط، نمودارها، نقاشی و...) آن‌ها باید حتماً رنگ داشته باشند. گاهی اوقات رنگ‌ها فقط اشکال را قابل مشاهده می‌کنند اما گاهی خود آن‌ها بصورت خاص داده‌ها و گروه‌ها را رمزگذاری می‌کنند. در این متن بیشتر بر مورد دوم متمرکز خواهیم بود.

زمان استفاده از رنگ‌ها

به این فکر کنید که آیا جایگزین بهتری برای رنگ‌های گرادیان (طیف‌های مختلف از یک رنگ) برای رمزگذاری داده‌های شما وجود دارد؟ رنگ‌های گرادیان می‌توانند برای نشان دادن یک الگو عالی باشند. مثل نقشه‌ی زیر:

اما رمزگشایی مقادیر واقعی و مشاهده تفاوت بین آن‌ها با استفاده از رنگ‌های گرادیان سخت است. شما باید مقادیر مهم را حتما با نمودار، نقطه‌ها و میله‌ها نشان دهید و از رنگ فقط برای نمایش دسته‌ها استفاده کنید. در این صورت خوانندگان مقادیر شما را سریع‌تر رمزگشایی می‌کنند.

اگر به بیش از هفت رنگ در نمودارتان نیاز دارید، از نوع نمودار دیگری استفاده کنید یا دسته‌بندی‌های مختلف را در یک گروه قرار دهید. رنگ‌ها به خوانندگان شما اجازه می‌دهند که بین دسته‌ها تمایز قائل شوند. اما تلاش کنید از بیش از هفت رنگ استفاده نکنید.

هرچه از رنگ‌های بیشتری استفاده کنید، خواندن و درک سریع داده‌های شما برای مخاطب دشوار خواهد شد. خوانندگان شما باید مدام به قسمت راهنمای رنگ‌ها مراجعه کنند تا متوجه شوند نمودار شما چه چیزی را نشان می‌دهد. نوع نمودار دیگری را درنظر بگیرید:

چگونه انتخاب رنگ بهتری داشته باشیم

استفاده از یک رنگ را برای متغیرهای مشابه درنظر بگیرید. اگر از یک رنگ برای یک نمودار استفاده کردید، سعی کنید آن متغیر را در نمودار بعدی هم به همان رنگ دربیاورید. مثلا تصویر زیر دو نوع نمودار خطی و دایره‌ای دیده می‌شود که تفاوت کشور چین و انگلستان را نشان می‌دهد. بهتر است رنگی که در نمودار خطی برای انگلستان درنظر گرفته شده‌است در نمودار دایره‌ای هم آورده شود و متن شما بیش از اندازه رنگارنگ نشود.

حتما در یک راهنما به خوانندگان توضیح دهید که رنگ‌های شما درواقع چه کدهایی را رمزگذاری کرده‌اند. هر علامت بصری که یک مقدار یا متغیر را نشان بدهد باید توضیح داده شود: ارتفاع این نوار به چه معناست؟ اندازه دایره شما روی نقشه نماد چه چیزی است؟

همین امر درمورد رنگ‌ها هم صادق است. راه‌های زیادی برای ایجاد یک راهنمای رنگی در متن وجود دارد که در تصویر زیر سه مورد نمایش داده شده‌است:

در استفاده از رنگ خاکستری دقت کنید. استفاده از این رنگ در نمودار باعث می‌شود که رنگ‌های برجسته بیشتر به چشم بیایند. می‌توانید از این رنگ برای خطوط یا نقاط کم اهمیت‌تر استفاده کنید. خاکستری همچنین برای داده‌های پس زمینه، حاشیه‌نویسی‌ها و مواردی که توسط کاربر انتخاب نشده‌اند استفاده می‌شود. بصورت کلی این رنگ بیشتر مناسب آرام کردن تاثیر بصری کلی نمودارهای شما مفید است. از آن‌جایی که خاکستری کمی سرد است، استفاده از آن با یک رنگ گرم را امتحان کنید. مثل (خاکستری+ زرد/ نارنجی/ قرمز) یا از یک رنگ بسیار روشن استفاده کنید.

اطمینان حاصل کنید که کنتراست (تضاد) رنگی شما به اندازه کافی بالا باشد. اهمیت دادن به کنتراست درواقع به معنای مراقبت از این است که خوانندگان می‌توانند در نور کم هم تصویرسازی‌های شما را ببینند و متوجه شوند. این امر مخصوصاً برای متن‌ها بسیار مهم است. هرچه متن کوچک‌تر باشد باید کنتراست آن با رنگ پس‌زمینه بیشتر باشد تا قابل خواندن باشد. نسبت کنتراست پس‌زمینه به متن در ابعاد بزرگ متن باید حداقل 2.5 و در متن کوچک 4 باشد. علاوه بر داشتن نسبت کنتراست بالا، از رنگ‌های مکمل (مانند قرمز و سبز یا نارنجی و آبی) و رنگ روشن در پس زمینه اجتناب کنید چون چشم را اذیت می‌کند. می‌توانید از این ابزار (لینک) برای تست کنتراست رنگ، روشنایی و اینکه آیا باهم سازگار هستند یا نه استفاده کنید.

درنظر بگیرید که رنگ‌های شما نسبت به یکدیگر در کدام نقطه قرار دارند، هرچه نقاط شما کوچک‌تر و فاصله بین آن‌ها بیشتر باشد، مقایسه آن‌ها دشوارتر است. به نقاط یا خطوط کوچک و نازک، کنتراست بالایی بدهید تا به راحتی قابل تشخیص باشد. با این حال، می‌توانید برای مناطق بزرگ‌تر از رنگ‌هایی با کنتراست کمتر استفاده کنید (بخصوص اگر پس زمینه شما سفید است).

هنگام استفاده از رنگ‌ها حتما به معنا و نشانه آن رنگ در فرهنگ مردم توجه داشته باشید. در صورت امکان از رنگ‌هایی استفاده کنید که به موضوع شما مربوط است تا مخاطب بیشتر با داده‌های شما ارتباط برقرار کند. به عنوان مثال از رنگ سبز معمولاً برای نشان دادن طبیعت یا بازیافت و از رنگ آبی برای دریا استفاده می‌شود. رنگ قرمز معمولاً به معنای هشدار و توجه است. اما وقتی صحبت از کدگذاری رنگ براساس جنسیت می‌شود از رنگ‌های کلیشه‌ای صورتی- آبی اجتناب کنید. می‌توانید مثلاً از یک رنگ سرد (آبی یا بنفش) برای آقایان و از یک رنگ گرم (نارنجی یا سبز گرم) برای خانم‌ها استفاده کنید:

از رنگ‌های روشن برای مقادیر کم و از رنگ‌های گرم برای مقادیر زیاد استفاده کنید. هنگام استفاده از گرادیانِ یک رنگ، مطمئن شوید که رنگ کمرنگ‌تر برای مقادیر کم‌تر و رنگ پررنگ‌تر برای مقدار زیاد استفاده شود. این مسئله که رنگی که تیره‌تر است مقدار بیشتری دارد تقریباً برای تمام خوانندگان یک پیش‌زمینه ذهنی است.

از پالت رنگی گرادیان برای دسته‌ها استفاده نکنید. ممکن است این‌کار از لحاظ زیبایی بصری برای شما وسوسه‌کننده باشد اما این‌کار را نکنید! از آن‌جایی که پررنگ بودن و بالا بودن مقدار و کم‌رنگ بودن و پایین بودن مقدار در خواننده‌ها پیش زمینه ذهنی است، شما ذهن خواننده را به این سمت هدایت می‌کنید که در دسته‌هایتان تفاوت عددی وجود دارد. برای دسته‌ها از رنگ‌های مختلف استفاده کنید (زرد، قرمز، نارنجی و..) تا از این مشکل جلوگیری کنید. اگر بعد از اتمام احساس کردید نمودارتان زیادی رنگارنگ است برخی رنگ‌ها را اصلاح کنید.

اگر می‌خواهید از گرادیان استفاده کنید از دو رنگ استفاده کنید، نه فقط یک رنگ. این کار رمزگشایی را برای مخاطب آسان‌تر می‌کند.

می‌توانید یک میانگین درنظر بگیرید و دو سمت ( کم و زیاد) را دو رنگ متفاوت قرار دهید. دراین صورت خط مبنای شما (میانگین) خاکستری روشن خواهد بود. فقط دقت کنید که دو رنگ از هم متفاوت باشند تا به سادگی تشخیص داده شوند.

حتماً و حتماً افرادی که اختلالات کوررنگی دارند را درنظر بگیرید. استفاده از روشنایی‌های متفاوت در پالت رنگی موجب می‌شود که افراد کوررنگ هم بتوانند داده‌های شما را با سهولت بیشتر بخوانند. در متن‌های گذشته بصورت خاص درباره استفاده از رنگ‌ها برای افراد با اختلالات بینایی صحبت کرده‌ایم.