رنگ‌ها را درک کنید!

انتخاب رنگ مناسب عنصری حیاتی برای تصویرسازی داده‌هاست. هرقدر از رنگ‌های بهتری استفاده کنید تاثیر بیشتری بر روی مخاطب می‌گذارید. در متن قبلی به نکات مختلفی پرداختیم که انتخاب رنگ مناسب و تاثیرگذار را برای شما آسان‌تر می‌کند. مهم است که حین تصویرسازی از تمام رنگ‌های درون چرخه رنگ استفاده نکنید. می‌توانید با تغییر روشنایی و اشباع، رنگ‌های جدیدی ایجاد کنید. اگر از رنگ‌های گرم استفاده می‌کنید، رنگ آبی را به این ترکیب رنگی اضافه کنید. هنگام استفاده از رنگ سبز، آن را به رنگ زرد ا آبی متمایل کنید زیرا هرچه سبز روشن‌تر شود حالتی نئونی (رنگ‌های روشن اشباع شده یا شب‌تاب) پیدا می‌کند که برای چشم آزاردهنده است.

همچنین چند برنامه معرفی کردیم که بتوانید با آن‌ها ترکیب رنگی‌های جذابی خلق کنید. در این متن می‌خواهیم نکات دیگری را برای کار با رنگ‌ها به شما پیشنهاد کنیم:

• از رنگ‌های خالص دوری کنید

رنگ‌های خالص رنگ‌هایی هستند که دقیقا روی 60 درجه، 120 درجه، 180 درجه، 240 درجه، 300 درجه یا 360 درجه در چرخه رنگی قرار دارند:

همانطور که در متن‌های گذشته اشاره کردیم در ترکیب رنگ‌ها سه فاکتور وجود دارد که مختصرا به آن HSB گفته می‌شود. HSB مخفف Hue (سایه رنگی)، Saturation (اشباع) و Brightness (روشنایی) است.

به این مثال توجه کنید: در HSB مقدار Hue این رنگ آبی ⬤ 180 درجه است، مقدار Saturaion 67 درجه است و Brightness 91% است. همچنین می‌توانید RGB رنگ خود را بررسی کنید. اگر کد رنگی 2 عدد یکسان داشته باشد، آن رنگ خالص است. مثال: rgb(77, 232, 232)

برای اینکه رنگ‌هایتان بنظر مخاطب طبیعی‌تر و دلنشین‌تر شود، می‌توانید اشباع رنگ‌های خالص را کم کنید یا آن‌ها را تیره‌تر کنید. اگر می‌خواهید رنگ‌های روشن و اشباع داشته باشید، رنگ‌های ترکیبی حداقل 5 تا 10 درجه دور از رنگ خالص را انتخاب کنید. در تصویر بالا رنگ قرمز، نارنجی، آبی و سبز دارای اشباع و روشنایی یکسان هستند. تنها تفاوت در سایه رنگی آن‌هاست. قرمز ⬤ (°0)، آبی ⬤ (°240) و سبز ⬤ (°120) بسیار رنگارنگ‌تر از نارنجی ⬤ (°40)، آبی متوسط ⬤ (°211) و سبز مال به آبی ⬤ (°170) بنظر می‌رسد.

• از رنگ‌های روشن و اشباع شده استفاده نکنید

رنگ‌های روشن اشباع شده –نئونی- قطعا توجه خوانندگان را به خود جلب می‌کنند اما از شما تشکر نمی‌کنند! بسیاری از ما با دیدن رنگ‌های نئونی کمی استرس می‌گیریم. محققانی به نام‌های Batram، Patra و Stone در مقاله‌ای به نام «رنگ‌های موثر در تصویرسازی» که سال 2017 منتشر شد گفتند: «رنگ‌های بسیار اشباع و روشن برای برقراری ارتباط جدی با مخاطب، کسب اعتماد مناسب نیستند.»

اگر رنگ‌های شما به 100% اشباع و 100% روشنایی نزدیک می‌شوند، احتمالاً رنگ‌هایتان بیش از حد رنگارنگ هستند. این نکته قطعا برای رنگ‌های خالص مانند ⬤⬤⬤⬤ صادق است. ممکن است بگویید: «اما من قبلا چنین رنگ‌های دیوانه کننده‌ای را دیده‌ام و خوب بنظر می‌رسند» به تصاویر زیر توجه کنید:

اگر رنگ‌های تصویر را با رنگ‌های نئونی که بالاتر مثال زدیم مقایسه کنید، می‌بینید که چگونه رنگ‌های تصویر کمتر اشباع هستند یا تیره‌تر هستند. یک اشباع 100% و روشنایی 100% ⬤ در نیویورک تایمز کمتر اشباع و روشن ⬤ می‌شود. بقیه تصاویر هم همینگونه است. آن‌ها مانند رنگ‌های نئونی سرگرم کننده و جلب‌توجه‌کننده هستند درحالی که برای چشم راحت‌تر هستند.

• رنگ‌ها را با سبکی متفاوت ترکیب کنید

گاهی اوقات نمودارهایی می‌بینیم، به ویژه نمودارهای منطقه‌ای، که در آن عناصر همسایه سبکی یکسان دارند. شما به راحتی می‌توانید این مسئله را بررسی کنید: رنگ‌های خود را سیاه و سفید کنید. برای مثال یک شبیه‌ساز کوررنگی، می‌تواند این کار را برای شما انجام دهد. اگر روشنایی یکسانی داشته باشند به یک رنگ خاکستری نشان داده می‌شوند.

به عنوان مثال، نمودار ⬤⬤⬤ به رنگ خاکستری ⬤⬤⬤ درمی‌آید.

برای جلوگیری از این تجربه کسل‌کننده و آزاردهنده 2 گزینه دارید:

اول) روشنایی هر رنگ را تغییر دهید، برخی را روشن‌تر و برخی را تیره‌تر کنید. برای مثال رنگ‌های ⬤⬤⬤ در تصویر سیاه و سفید به این رنگ‌ها ⬤⬤⬤ در می‌آیند.

دوم) مناطق را از یکدیگر جدا کنید. مثلا می‌توانید با یک حاشیه سفید این کار را انجام دهید.

البته استفاده از گزینه اول به مراتب بهتر است اما اگر آن سبک را دوست دارید، می‌توانید از حاشیه سفید استفاده کنید. اگر از گزینه اول استفاده کنید هم رنگ‌هایتان پویاتر می‌شود و هم کار برای افراد کوررنگ ساده‌تر می‌شود. درواقع یک روش خوب و معتبر استفاده از رنگ‌هایی در شیب زیر است:

همه‌ی این شیب‌ها از رنگ روشن به سمت رنگ تیره می‌روند. پس هر رنگی که انتخاب کنید از نظر روشنایی متفاوت خواهد بود.

• در برجسته کردن رنگ‌ها تعادل را حفظ کنید

وقتی در یک تصویرسازی می‌خواهید رنگ‌ها را برجسته کنید راه‌های مختلفی برای آن وجود دارد. رنگ‌ها برجسته می‌شوند چون خیلی تیره هستند، چون روشن‌تر هستند، چون اشباع‌تر هستند و یا چون خالص‌تر هستند.

معمولاً اینطور است که می‌خواهید یک یا دو رنگ برجسته شود. رنگ‌های شما قرار است کم و بیش به یک اندازه توجه مخاطب را جلب کنند. اگر از رنگ‌هایی با روشنایی متفاوت استفاده می‌کنید باید آن‌ها را متعادل کنید. سعی کنید رنگ‌های روشن را اشباع کنید. یا رنگ کمتر خالصی را انتخاب کنید.

در تصویر بالا، سبز ⬤ و آبی ⬤ بسیار خالص هستند، بنابراین آن‌ها را تیره‌تر کردیم. (روشنایی 100% آن‌ها به این شکل دیده می‌شود: ⬤⬤ )

سپس وقتی می‌خواهیم یک رنگ قرمز ⬤ اضافه کنیم، 2 گزینه داریم:

اول) آن را تاریک کنیم⬤⬤⬤.

دوم) آن را به 30 درجه ببریم تا نارنجی‌تر شود⬤⬤⬤.

البته بهتر است گزینه دوم را انتخاب کنید تا ترکیب رنگی شما کمی دوستانه‌تر شود.

• از کنتراست پایین اجتناب کنید.

اگر زمینه تصویر شما روشن باشد، نباید از رنگ‌های روشن یا پاستلی استفاده کنید. اگر مناطق کوچکی مثل خطوط و نقاط دارید، تشخیص رنگ‌های روشن و غیراشباع برای خوانندگان شما سخت می‌شود. اما حتی اگر بتوانند داده‌های شما را بخوانند، باز هم کنتراست باید در اندازه استانداردی باشد. وقتی به داده- مثلا داده منطقه‌ای- کنتراست مناسبی بدهید داده به مخاطب می‌گوید «من اینجا هستم و حرفی برای گفتن دارم!»

وقتی رنگ‌های شما غیر اشباع هستند باید این‌کارها را انجام دهید ⬤⬤⬤:

1) میزان اشباع را افزایش دهید ⬤⬤⬤

2) آن‌ها را تیره تر کنید  ⬤⬤⬤

3) هر دو کار بالا را انجام دهید ⬤⬤⬤

اینکه کدام روش را انتخاب کنید سلیقه ایست. اما اگر مطمئن نیستید به رنگ مناسبی رسیده‌اید از روش سوم استفاده کنید. فقط ببینید تصویر شما چه حسی را منتقل می‌کند. اگر حس خوبی به تصویرسازی دارید آن را حفظ کنید.

عکس این نکته که گفتیم هم صادق است. هنگامی که از پس‌زمینه روشن استفاده می‌کنید از کنتراست خیلی بالا و اشباع هم استفاده نکنید! باید آنقدر رنگ‌های خود را تیره- روشن و اشباع- غیراشباع کنید تا به ترکیب مناسبی برسید.

• پس زمینه‌ای را انتخاب کنید که به اندازه کافی اشباع نشده باشد.

هنگامی که در استفاده از رنگ‌ها تجربه کافی بدست آوردید، استفاده از پس‌زمینه رنگی هم می‌تواند ایده خوبی باشد. اما دو اشکال بوجود می‌آورند که باید به آن دقت کنید. اول آن‌که آن‌ها به راحتی می‌توانند داده‌های شما را منحرف کنند. دوم آن‌که آن‌ها پالت رنگی شما را محدود می‌کنند و انتخاب رنگ مناسب برای داده‌ها را برایتان سخت می‌کنند.

درواقع هرچه پس زمینه شما اشباع‌تر باشد، کار کردن با آن سخت‌تر می‌شود. بنابراین رنگ‌های غیر اشباع بهترین گزینه برای شما هستند. در اینا چند قانون کلی را برای کار کردن با رنگ پس‌زمینه HSB به شما می‌گوییم:

اول) اگر می‌خواهید پس‌زمینه روشن داشته باشید، از رنگ‌های زیر 95 درصد روشنایی و اشباع بالای 70 درصد دوری کنید.

دوم) اگر می‌خواهید پس‌زمینه تیره داشته باشید، زیر 20 درصد اشباع بمانید. روشنایی را هم بین 10 تا 25 درصد نگه دارید.

• رنگ‌ها را کپی کنید یا آن‌ها را درک کنید

انتخاب رنگ‌های خوب کار سختی است. اما ایرادی ندارد اگر با انتخاب رنگ‌ها رابطه خوبی نداشته باشید و آن‌ها را کپی کنید. این مسئله خیلی جدی است؛ از کپی کردن ترکیب‌های رنگی نگرانی نداشته باشید! این کار کاملاً مجاز است. در ادامه متنی خواهیم نوشت که به شما بگوییم از کجا می‌توانید برای ترکیب‌های رنگی خود الهام بگیرید (هنرمندان، فیلم‌ها، پالت‌هایی که دیگران ایجاد کرده‌اند و غیره).

اگر می‌خواهید درک بهتری از اینکه کدام رنگ‌ها باهم مطابقت دارند داشته باشید، می‌توانید آن‌ها را تجزیه تحلیل کنید.

برخی راه‌های این‌کار عبارتند از:

اول) تصویری را که زیبا می‌دانید انتخاب کنید، مانند یک اثر هنری یا عکاسی از طبیعت، سپس با ابزار قطره چکان، رنگ‌ها را بین آن‌ها انتخاب کنید. این کار را می‌توانید در برنامه‌هایی مانند photoshop یا image-color.com انجام دهید. می‌توانید بعداً از این ترکیب رنگی برای داده‌های خود استفاده کنید.

دوم) برنامه Adobe capture را نصب کنید. این برنامه هم به شما کمک می‌کند رنگ ها را از تصاویر بگیرید. مشاهده اینکه رنگ‌های اطرافتان تا چه اندازه اشباع شده‌اند حتما برایتان شگفت‌انگیز خواهد بود.

سوم) رنگ‌ها را از تصویرسازی‌های زیبای داده‌ها انتخاب کنید. چند رنگ را تغییر دهید. آیا هنوز هم ترکیب به همان خوبی است؟‌ اگر از رنگ‌ها راضی نیستید می‌توانید HSB آن‌ها را تغییر دهید. برنامه Colorizer.org هم می‌تواند برای اینکار به شما کمک کند.

با گذشت زمان درک شما از «زیبا است، اما نمی‌دانم چرا» به «زیبا است، زیرا ...» تغییر خواهد کرد و خواهید دید که می‌توانید بیشتر و بیشتر قوانینی را که توضح دادیم بشکنید و همچنان ترکیب رنگ‌هایی زیبا خلق کنید.