گربه‌ماهی / یک قلدر سایبری

با وجود اینکه گربه‌ماهی‌ها در فضای رسانه‌های اجتماعی افرادی گرم، صمیمی و مرموز هستند اما پشت چهره مهربان آن‌ها جنبه‌ای تاریک و خطرناک وجود دارد. رسانه‌های اجتماعی نه تنها می‌توانند زمان شما را تلف کنند بلکه می‌توانند به حریم خصوصی شما آسیب جدی وارد کنند. این آسیب ها اثرات منفی زیادی بر سلامت روان شما خواهند داشت. حتی ممکن است هدف زورگیری و کلاهبرداری قرار بگیرید. گربه‌ماهی‌ها می‌توانند تمام این کارها را انجام دهند!

گربه‌ماهی یک پدیده کاملاً پیچیده و تشخیص آن‌ها هم دشوار است. گربه‌ماهی نوعی کلاهبرداری است؛ فرد یا گروهی از افراد هویت خود را پنهان می‌کنند یا یک شخصیت آنلاین جعلی ایجاد می‌کنند و افراد دیگر را هدف قرار می‌دهند. آن‌ها حتی ممکن است با یک فرد وارد رابطه‌ای عاطفی شوند تا از او کلاهبرداری کنند. نتایج این کلاهبرداری فاجعه‌بار است اما اگر نشانه‌های آن را بشناسید می‌توانید خود را از این موقعیت نجات دهید.

شناخت گربه‌ماهی‌ها

به نظر می‌رسد که منشاء کلمه CatFish برای توصیف نوع خاصی از کلاهبرداری اینترنتی از فیلم مستندی به همین نام گرفته شده‌است. در مستند گربه‌ماهی، مرد جوانی را می‌بینیم که با زنی در فیسبوک بصورت آنلاین در ارتباط است اما متوجه می‌شویم که او خود را کاملاً گریم کرده‌است! این اصطلاح سپس توسط یک برنامه تلویزیونی با عنوان «گربه ماهی» رایج شد. در این برنامه گربه‌ماهی‌ها به قربانیان نشان داده می‌شدند.

همیشه اینطور نیست اما گاهی گربه‌ماهی‌ها یک پیام مستقیم و خصوصی به قربانی ارسال می‌کنند و تلاش می‌کنند با او دوست شوند. اگر قربانی با آن‌ها درگیر شود احتمالاً این بازی کمی طولانی می‌شود. کلاهبردارها ممکن است مدت زمان بسیار طولانی را صرف ایجاد اعتماد برای قربانی کنند. آن‌ها در به دست آوردن ضعف‌های شما استاد هستند و می‌توانند به بهترین شکل از آن‌ها علیه شما استفاه کنند. مانند فردی که تنهاست و همسر خود را از دست داده‌است. گربه‌ماهی‌ روی این ضعف دست می‌گذارد و تلاش می‌کند از آن به نفع خود بهره‌برداری کند.

آن‌ها دنبال چه چیزی هستند؟

یکی از جنبه‌های پیچیده کلاهبرداری گربه‌ماهی این است که افرادی که این کار را انجام می‌دهند می‌توانند انگیزه‌های مختلفی داشته باشند. ساده‌ترینِ آن‌ها «پول» است. این کلاهبرداری آنقدر رایج است که گربه‌ماهی‌ها هرسال از هزاران نفر پول به جیب می‌زنند. گاهی هم آن‌ها به عنوان قلدرهای سایبری شناخته می‌شوند که صرفاً علاقه‌مند به آزار دادن فرد مقابل هستند. آن‌ها ضعف‌های فرد مقابل را شناسایی می‌کنند و مدام او را تحقیر می‌کنند. به این شکل قربانی همواره درگیر یک شکنجه ذهنی است.

گاهی هم گربه‌ماهی به دنبال کلاهبرداری از دیگران نیست؛ برخی افراد از اینترنت برای خلق شخصیت‌های تخیلی استفاده می‌کنند و این‌کار به آنان کمک می‌کند تا خیال‌پردازی کنند یا ماهیت دیگری از خودشان به نمایش بگذارند. برای مثال گاهی یک فرد متأهل با هویتی غیر از هویت خودش، با فردی در فضای مجازی دوست می‌شود و به او هویت واقعی خود را نمی‌گوید. شاید او قصد کلاهبرداری مالی نداشته باشد اما این کار برای قربانی یک آسیب روانی جدی ایجاد می‌کند.

تشخیص گربه‌ماهی‌ها می‌تواند کار بسیار دشواری باشد. مواردی که در پایین اشاره می‌کنیم ممکن است تمام نشانه‌های یک گربه‌ماهی نباشد اما سعی کردیم به موارد رایج آن اشاره کنیم. زمانی که دوست آنلاین شما نشانه‌های زیر را داشت دقت بیشتری به خرج دهید:

عکس پروفایل جعلی

یکی از کارهایی که گربه‌ماهی‌ها انجام می‌دهند این است که پروفایل افراد دیگر را سرقت می‌کنند. عکس پروفایل آن‌ها می‌تواند هرچیزی باشد. البته این نشانه 100% نیست اما یک راه خوب برای تشخیص است. شما می‌توانید عکس پروفایل او را از طریق جستجوی تصویر گوگل مورد بررسی قرار دهید.

اجتناب از تماس ویدئویی یا جلسات حضوی

از آنجایی که گربه‌ماهی شبیه عکس پروفایل خود نیست یا هویت واقعی خود را به شما نشان نداده‌است، نباید از او انتظار داشته باشید که چهره واقعی خودش را نشان دهد. به همین علت شما هربار با بهانه جدیدی روبه‌رو می‌شوید که چرا نمی‌توانید این فرد را حضوری ببینید. گاهی حتی ممکن است افراد جنسیت خود را پنهان کنند؛ مثلاً دختری هویت خود را پنهان کند و خود را جای یک پسر جا بزند. در این صورت آن‌ها حتی از تماس صوتی هم اجتناب می‌کنند. اگر یک فرد بر رابطه دوستی با شما اصرار دارد اما به هیچ عنوان نمی‌خواهد شما را ببیند یا با شما تماس صوتی یا تصویری داشته‌باشد این یک زنگ خطر مهم است.

آن‌ها بیش از اندازه رویایی هستند!

افراد نقاط قوت و ضعف بسیاری دارند و ما باید این نقاط ضعف و قوت را در افراد بپذیریم. اما یک گربه‌ماهی بصورت عجیبی بی‌نقص است! آن‌ها ممکن است زیبا، باهوش و تحصیل‌کرده باشند. ممکن است در تمامی حرفه‌ها متخصص باشند و درواقع در تمامی ویژگی‌های خوب نمره کامل بگیرند. آن‌ها خود را طوری نشان می‌دهند که شما فکر کنید با یک فرد همه چیز تمام روبه‌رو هستید. این افراد بسیار خطرناک هستند.

اگر با یک گربه‌ماهی روبه‌رو شدید، هویت او را از طریق پلیس بررسی کنید. شما باید مراقب آسیب‌های روانی که این افراد می‌توانند به شما وارد کنند باشید. شما می‌توانید این مسئله را حتی با دوستان نزدیک یا اعضای خانواده‌تان مطرح کنید. گاهی شما خودتان نمی‌توانید موقعیت را قضاوت کنید و لازم است افراد از بیرون موقعیت را بررسی و شما را راهنمایی کنند.

البته شما نمی‌توانید به سادگی از دست یک گربه‌ماهی رها شوید. ابتدا سعی کنید به او بگویید که دیگر به شما پیام ندهد. آن‌ها احتمالاً ادامه خواهند داد و تلاش خواهند کرد که نظر شما را تغییر دهند. در این صورت بهتر است آن‌ها را در شبکه‌های اجتماعی مسدود کنید تا نتوانند به شما پیام دهند. هرقدر بیشتر با آن‌ها صحبت کنید احتمال اینکه آن‌ها را باور کنید بیشتر می‌شود. درنهایت به خاطر داشته باشید که پیوسته خودتان را سرزنش نکنید! این اتفاق برای شما یک تجربه بود و باید از این به بعد بیشتر دقت کنید تا در شبکه‌های اجتماعی تحت تأثیر کسی قرار نگیرید و موقعیت را عاقلانه بسنجید.