در اواسط دهه ۱۹۹۰، از هر ۵۰ آمریکایی فقط یک نفر از رایانه برای مطالعهی اخبار استفاده میکرد. اما بر اساس گزارش مرکز تحقیقات پیو، تا سال ۲۰۱۱، افراد بیشتری اخبار خود را از طریق اینترنت دریافت میکردند تا از روزنامههای چاپی. تغییرات فضای رسانه به مرور بیشتر هم شد؛ رسانهی دیجیتال در سال ۲۰۱۵ از تلویزیون هم عبور کرد تا به روش مورد علاقه برای مصرف اخبار و اطلاعات تبدیل شود و در رأس پلتفرمهای رسانهای قرار بگیرد. هرچه زمان گذشت این فاصله با سایر رسانهها بیشتر شد و شبکههای اجتماعی حتی از وب سایتهای خبری هم پیشی گرفتند؛ در متن «جایگزینی وب سایتهای خبری با شبکههای اجتماعی» بیان کردیم که این پلتفرمها از سال ۲۰۲۱ به پلتفرم اصلی مطالعهی اخبار تبدیل شدند. همانطور که این تغییرات سریع نشان میدهد، خواننده تصمیم میگیرد که چگونه اخبار را مصرف کند و اگر میخواهید داستانهای شما خوانده شود، باید سبک نوشتن خود را با سیستم عاملهای دیجیتال جدید تطبیق دهید؛ به هر حال، اگر روایت خوبی بنویسید اما کسی آن را نخواند، چه دستاوردی داشتهاید؟
چند سال پیش، نوشتن برای پلتفرمهای دیجیتال به معنای یادگیری نحوه نوشتن برای افرادی بود که اخبار را روی لپ تاپ مصرف میکردند. این واقعیت تغییر کرده است. چیزی که به طور چشمگیری افزایش یافته است، تعداد مصرف کنندگانی است که اطلاعات خود را از پلتفرمهای رسانههای اجتماعی مانند اینستاگرام، تیک تاک، ایکس (همان توییتر) و برنامههای خبری گوشیهای هوشمند دریافت میکنند.
شیوه مصرف اخبار در سکوهای مختلف خبری
از آنجایی که مردم، پلتفرمهای مختلفی را برای اخبار و اطلاعات انتخاب میکنند، تمایل دارند راههای مختلفی را هم برای مصرف اخبار در اختیار داشته باشند. خوانندگان روزنامه اغلب از صفحه اول شروع میکنند، سپس هر صفحه از بخش اول را با چشمان خود اسکن میکنند و بخشهای مورد علاقه خود را در روزنامه بررسی میکنند. با اتخاذ این رویکرد، خوانندگان داستانهایی را میبینند که سردبیران روزنامهها فکر میکنند مهمتر هستند و داستانهای جالب دیگری را که سردبیران آنها را انتخاب نمیکردند، هرگز پیدا نمیکنند.
اما وقتی یک خواننده روی یک گزارش خبری از یک وبسایت یا اپلیکیشن رسانههای اجتماعی کلیک میکند، به دنبال یک داستان بسیار خاص است که توسط یک دوست یا یک منبع منتخب، توصیه شده است. خواننده به احتمال زیاد به آن وبسایت رفته و شروع به مرور محتوای آن، بخش به بخش، از اولین داستان تا آخرین داستان نمیکند. در عوض، خواننده بیشتر به دنبال داستانهایی است که به طور خاص از طریق الگوریتمهای توسعه یافته توسط برنامه یا وبسایت رسانههای اجتماعی انتخاب شدهاند. مصرفکننده اخبار داستانهایی را که قبلاً در قسمت ویترین جذاب صفحه فهرست شدهاند مرور میکند. خوانندگان ممکن است فید ایکس شما را پایین بیاورند تا پیوند جالب دیگری برای کلیک کردن یا یافتن اخبار شما از طریق موتور جستجویی مانند Google، Baidu، Bing یا یوز پیدا کنند.
در دنیای دیجیتالی جدید روزنامهنگاری، خوانندگان نیز کمتر، زمان مفصلی را صرف اخبار و اطلاعات میکنند. در حالی که ۷۲ درصد از آمریکاییها در سال ۲۰۱۷ اخبار را از طریق دستگاه تلفن همراه دریافت کردند، طبق تحلیلی که توسط Jacob L. Nelson و Ryan Lei در فوریه ۲۰۱۸ در DataDrivenJournalism منتشر شد، میانگین زمان مشاهده هر بازدیدکننده از یک سایت خبری تلفن همراه فقط حدود هفت دقیقه در ماه بود. استیو کروگ، نویسنده کتاب «مرا وادار نکن فکر کنم: یک رویکرد منطقی برای استفاده از وب / Don’t Make Me Think: A Common Sense Approach to Web Usability»، میگوید:
کاری که اکثر بازدیدکنندگان وب انجام میدهند این است که به هر کدام از صفحههای جدید نگاه میکنند، بخشی از متن را مرور میکنند و روی اولین پیوندی که مورد علاقهشان است یا به طور مبهمی شبیه چیزی است که به دنبال آن هستند، کلیک میکنند.
تغییرات اساسی در روند دروازهبانی خبر
این گذار از محصول چاپی برای سازمانهای خبری سنتی، فرآیندی دردناک بود. خوانندگان، نه ناشران روزنامه یا مدیران اخبار تلویزیون، زمان، نحوه و مکان مشاهده روایت را کنترل میکنند. همانطور که در متن «رسانهی جدید؛ رقیب جدید» اشاره کردیم هزاران سایت وجود دارد که هر روز با سازمانهای خبری سنتی رقابت میکنند. از وب سایتهای تخصصی گرفته تا سایتهای سرگرمی، پایگاههای ملی یا محلی و میلیونها وبلاگ، میکروبلاگ وصفحههای شبکههای اجتماعی مانند توییتر.
این گذار و صحنهی بازی جدید، منجر به تغییر اساسی در تجارت خبری شده است. دیگر وفاداری به برند کمی وجود دارد. قبلاً روزنامهها، شبکههای تلویزیونی و برنامههای گفتگوی رادیویی همه دارای حدی از وفاداری به برند بودند و همه میدانستند شما اخبار خود را از منابع یا منبع مشخصی که به آن اعتماد دارید دریافت خواهید کرد. امروزه مصرف کنندگان اخبار چنین تعهدی به یک منبع واحد ندارند. آنها همه چیزخواران اطلاعاتی هستند؛ به این معنی که آنها در طیف گستردهای از منابع اطلاعاتی نیاز خود را تغذیه میکنند. بر اساس آمار مرکز تحقیقات پیو، در سال ۲۰۱۳، ۷۷ درصد از ترافیک ۲۵ سایت خبری برتر آمریکا متعلق به کاربرانی بود که فقط یک یا دو بار در ماه از آن بازدید میکردند. این بدان معناست که سه چهارم ترافیک را افرادی تشکیل میدهند که فقط یک روایت مورد علاقه را در سایت پیدا کرده و روی آن کلیک کردهاند؛ در مقابل افرادی که هر روز برای مصرف منظم اخبار به سایت خبری بازمیگردند. به طور کلی، ۵۷ درصد از بازدیدکنندگان وبسایتهای اینترنتی و ۵۱ درصد از بازدیدهای صفحه (تعداد صفحات وبسایتهایی که مردم میخوانند)، افرادی هستند که فقط یک بار در ماه از یک وبسایت بازدید میکنند.
پیو دریافت که حتی در مورد وب سایت نیویورک تایمز، پربازدیدترین سایت روزنامه در ایالات متحده، تنها ۱۲ درصد از مردم بیش از دو دقیقه در روز را در سایت میگذرانند. که منعکسکننده آماری است که وفادارترین خوانندگان را نشان میدهد. تنها ۱۱ درصد از مصرف کنندگان اخبار به طور متوسط یک بار در روز از یک سایت خبری بازدید میکنند. تنها استثناء قاعده، حداقل در ایالات متحده، سایتهای خبری ورزشی هستند. بیش از نیمی از خوانندگان وب سایتهای ورزشی به طور متوسط هر روز یک بار از سایتهای مورد علاقه خود بازدید میکنند.
این تغییر در وفاداری خوانندگان منجر به تغییر در شیوهی نوشتن و بستهبندی اخبار توسط روزنامهنگاران شده است. ما اکنون اخباری مینویسیم تا خوانندگان را جذب کنیم، نه به این دلیل که چیزی برای ما خبرساز یا جالب است. در واقع، در بسیاری از نشریات، اغلب، خوانندگان تعیین میکنند که ما چه بنویسیم. تا دهه گذشته، دبیران رسانه داستانهایی که فکر میکردند مهم و جالب هستند را برای انتشار انتخاب میکردند و تعداد افرادی که داستانهای خاصی را میخواندند شمارش نمیشد. اکنون معیارهای جدید حکومت میکنند و میتوان فهمید که چند نفر، هر یک از داستانهای ما را میخوانند. همچنین میتوان فهمید که خواننده چگونه داستانهای ما را کشف کرده است؛ از رسانههای اجتماعی، یک موتور جستجو، یک لینک از یک نشریه دیگر یا صفحه اصلی سازمان خبری.
طعمهی کلیک و انحراف در خط مشی خبری
رهبران سازمانهای خبری از برخی جهات، درسهای اشتباهی از دنیای دیجیتال گرفتهاند. برای مثال، آنها اغلب از بحثهای خطمشی جدی یا پروژههای گزارشدهی عمیق چشمپوشی میکنند تا روی چیزی که به عنوان «طعمه کلیک» شناخته میشود تمرکز کنند؛ به این معنی که تعداد زیادی از مردم روی پیوند به داستان «کلیک» میکنند (در متن «روی این تیتر کلیک نکنید» بیشتر در مورد طعمهی کلیک صحبت کردهایم). به همین دلیل است که سردبیران دیجیتال اغلب تصمیم میگیرند داستانهایی درباره حیوانات خانگی، افراد مشهور، روابط شخصی افراد، اتفاقات عجیب، شایعات و موارد بیاساس را منتشر کنند؛ تماماً موضوعاتی که برای مصرفکنندگان اطلاعات محبوب است.
با این حال، اگر بتوانید سبک نوشتاری خود را طوری تنظیم کنید که برای خواننده، دوستداشتنیتر و جذاب شود، لازم نیست گزارشهای جدی و مسئلهمحور را در این دنیای دیجیتال رها کنید. تفاوتهای کلیدی بین نوشتن دیجیتال و نوشتن سنتی وجود دارد که هر خبرنگار جوان باید آنها را بیاموزد. در متنهای بعدی بیشتر در مورد فنون نوشتن برای دنیای دیجیتال صحبت خواهیم کرد.
نظر شما