زمانی‌که به فضای رسانه‌ای در 50 سال پیش نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که تولید و انتشار محتوای خبری نیاز به امکانات لجستیکی گسترده‌ای داشت. وسایل تصویربرداری و صدابرداری حجیم و سنگین، نیروی انسانی متعدد، حمل و نقل، ساختمان، سخت‌افزار و نرم‌افزار به شکل گسترده‌ای لازم بودند. این وضعیت، فعالیت در حوزه‌ی خبر را مستلزم هزینه‌های سنگینی می‌کرد که معدود ارگان‌های دولتی یا شرکت‌های خصوصی می‌توانستند از پس آن بربیایند. به همین خاطر تعداد خبرگزاری‌ها محدود بود و فضای رقابتی سنگینی وجود نداشت. به مرور اما با پیشرفت تکنولوژی، رسانه‌ها به سمت چابک‌سازی و کاهش هزینه‌ها رفتند. هرچه هزینه‌ها کم‌تر می‌شد، رسانه‌های بیش‌تری متولد می‌شدند.
چرا چابک‌سازی؟
دو عامل مهم باعث شد تا رسانه‌ها به فکر کوچک کردن و چابک‌سازی خود بیفتند. یکی از اصلی‌ترین عوامل، بحث اقتصادی بود. هزینه‌های هنگفت سازمان‌های خبری، باعث شد تا اندیشمندان به دنبال راهکارهایی بگردند تا فشار اقتصادی حاصل از این فعالیت‌های رسانه‌ای بر دولت‌ها یا شرکت‌های خصوصی را کاهش دهند. چراکه اگر به همان روال سابق، تولید خبر گران می‌ماند و هزینه‌ها روز به روز افزایش پیدا می‌کرد، در نهایت به تعطیلی آن بنگاه‌های خبری می‌انجامید. لذا خبرگزاری‌های بزرگ که در آن زمان، جو رسانه‌ای دنیا را کاملاً تحت تسلط داشتند، برای حفظ بقای خود مجبور شدند در این مسیر پیش قدم شود.
یکی از عوامل دیگری که رسانه‌ها را برای چابک‌سازی خود ترغیب کرد، پیشرفت تکنولوژی بود. آن‌ها برای تصویربرداری از دوربین‌های سنگین 15 کیلویی استفاده می‌کردند که لازم بود یک فیلمبردار با چند دستیار برای ضبط گزارش به کار گرفته شوند. اما دیگر می‌توانستند از دوربین‌های جدید 1 کیلویی بهره ببرند و دستیاران تصویر را حذف و هزینه‌ها را کاهش دهند. هم‌چنین ظهور اینترنت پرسرعت و تلفن‌های همراه هوشمند، کار تولید خبر را سرعت بخشید و یک خبرنگار که در گذشته، برای مثال یک خبر در روز تولید می‌کرد حالا می‌توانست چندین خبر را در چند ساعت آماده‌ی انتسار نماید. این امر نیز باعث شد تا تعداد زیاد خبرنگاران در یک سازمان خبری توجیهی نداشته باشد. به همین ترتیب به تدریج پیشرفت تکنولوژی باعث شد تا منابع انسانی مورد نیاز برای تولید خبر روز به روز کم‌تر و کم‌تر شوند و رسانه‌ها چابک‌تر شوند.
این دو عامل، رسانه‌ها و مالکان آن‌ها را وادار به کوچک‌سازی کردند. سی سال پیش، بیل جنتیل، استاد روزنامه‌نگاری دانشگاه واشنگتن، برای اولین بار به فکر ارائه‌ی راهکارهایی برای این چابک‌سازی رسانه‌های افتاد و یک پروسه برای این تغییر تعریف کرد.
خبرنگاری کوله‌پشتی، آخرین مرحله‌ی چابک‌سازی
کوچک شدن رسانه‌های خبری تا جایی پیش رفت که امروزه یک نفر به تنهایی می‌تواند تولید و انتشار خبر را انجام دهد و نیازی به لجستیک سنگین و هزینه‌های هنگفت ندارد. این فرد که در دنیای روزنامه‌نگاری به خبرنگار کوله‌پشتی شناخته می‌شود، تمام مهارت‌ها و ابزار لازم برای تهیه و منتشر کردن یک محتوای خبری را در اختیار دارد. خبرنگار کوله‌پشتی چون به تنهایی فعالیت می‌کند، بسیار سریع‌تر از سازمان‌های خبری عمل می‌کند. هم‌چنین تنها بودن او باعث ایجاد محتوای صمیمی‌تری خواهد شد. چراکه مردم با یک نفر ارتباط بهتری برقرار می‌کنند نسبت به یک تیم خبری عریض و طویل. هزینه‌ی کم‌تر، سرعت بیش‌تر و صمیمیت باعث شدند تا خبرنگاری کوله‌پشتی به یک گزینه‌ی جذاب تبدیل شود.
خبرنگار کوله‌پشتی، خبرنگار چند مهارته
خبرنگار کوله‌پشتی، به مهارت‌هایی فراوانی تسلط دارد و کارهایی را به تنهایی انجام می‌دهد که در یک سازمان خبری، هر کدام از آن کارها به عهده‌ی یک نفر است. او در قدم اول به عنوان یک روزنامه‌نگار به مهارت‌های اولیه‌ی خبرنگاری یعنی خبرنویسی، گزارش‌نویسی، مصاحبه، تنظیم تیتر و لید و نویسندگی مسلط است. هم‌چنین می‌تواند بدون ابزارهای حرفه‌ای تصویربرداری، با موبایل یا یک دوربین ساده، عکاسی و فیلمبرداری را به خوبی انجام دهد. او نیازی به صدابردار نیز ندارد و صدا را با کیفیت قابل قبولی ضبط می‌کند. هم‌چنین به یک وسیله‌ی حمل و نقل سازمانی با راننده احتیاجی نخواهد داشت و حمل و نقل عمومی یا خودروی شخصی کار او را پیش خواهند برد.
یک خبرنگار کوله‌پشتی به نرم‌افزارهای گرافیک و تدوین مسلط است و با یک لب‌تاپ ویرایش عکس‌ها، فیلم‌ها و صداها را انجام می‌دهد و نیازمند حضور تدوینگر و گرافیست در کنار خود نیست. او هم‌چنین محتوای خود را به راحتی در وبلاگ شخصی خود یا رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌کند و با مخاطبان بسیاری تعامل برقرار می‌کند و نیازی به سازمان برای انتشار ندارد. آرشیو و بایگانی نیز ساده‌ترین کاری است که او به تنهایی انجام می‌دهد و به شخص دیگری نمی‌سپارد.
تحول سریع رسانه‌ها
فضای رسانه‌ای دنیا طی 50 سال اخیر از انحصار چند خبرگزاری بزرگ به حضور و رقابت هزاران رسانه رسیده است. امروزه دیگر برای تولید و انتشار خبر نیازی به یک سازمان عریض و طویل نیست؛ یک نفر کافی است. خبرنگاری کوله‌پشتی که حاصل حرکت سریع رسانه‌ها به سمت چابک‌سازی است، تولید و انتشار خبر را کم‌هزینه‌تر و سریع‌تر می‌کند. این سبک از خبرنگاری، به همین علت مورد استقبال زیادی قرار گرفته است و افراد بسیاری در سراسر دنیا به آن روی آورده‌اند. تا حدی‌که امروزه تعداد خبرنگاران کوله‌پشتی که صاحب رسانه‌ی شخصی کوچک خود هستند و به تنهایی عمل می‌کنند، قابل شمارش نیست. اگر شما نیز تمایل دارید وارد این دنیای جذاب شوید، باید ابتدا مهارت‌های زیادی را فرا بگیرید. در مقالات بعدی در ایرنا مدرسه منتظر ما باشید تا در کنار هم بر این مهارت‌های لازم مسلط شویم.
نظر شما