با شیوع کرونا و ایجاد بحران در جوامع آنچه بیش از پیش نقش ارتباطات و اطلاعات را پررنگ تر کرد، اهمیت اطلاع رسانی حداکثری در این بحران و تمرکز بر نیازهای جوامع در این شرایط است؛ به ویژه با حضور بیشتر شهروندان در خانه ها بیش از هر زمانی نیاز به دریافت اطلاعات مستند و دقیق از سوی رسانه‌ها احساس می شود و رسانه‌ها بهتر از هر زمان دیگری می توانند در خدمت اطلاع رسانی و پر کردن غنی اوقات خانگی خانواده ها باشند.
کرونا همانند تمام صنایع بی شک بر رسانه و ارتباطات هم اثار انکار ناپذیری داشته است، شناسایی این آثار بر روند فعالیت های رسانه ای و الزامات تولید و مصرف رسانه ای در این شرایط به جهت بهبود، بی شک نیاز به بررسی و کالبدشکافی دارد.
مصرف‌کنندگان رسانه، خود را مدیریت کنند
رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهارکرد: مصرف کنندگان رسانه ای در شرایط کرونا با توجه به تحولات مناسبات رفتاری و تبعات کرونا باید حساسیت بیشتری در انتخاب و استفاده خبر داشته باشند.
دکتر اکبر نصرالهی با اشاره به اختلالات ارتباطات میان‌فردی بر اثرکرونا اظهارکرد: انسان های موفق کسانی هستند که ارتباطات طبیعی و عادی با طبیعت، خداوند، خود و دیگران دارند اما شرایط کرونا باعث شده این ارتباطات دچار اختلال و خشونت در ارتباطات میان فردی افزوده شود و شرایط تعامل با دیگران حالت قبلی را نداشته باشد. در این شرایط برای کاهش این تنش و خشونت لازم است مصرف کنندگان رژیم خبری بگیرند و متناسب با نیاز، شغل و سایر ویژگی های شخصی برخی منابع و موضوعات را در زمانی خاص و محدود رصد کنند.
استاد ارتباطات با تاکید بر خودمراقبتی و خودنظارتی ادامه داد: در این شرایط باید مصرف هدفمند و آگاهانه رسانه ای داشت و از نیازهای سرگرمی، تفریحی و آموزشی غافل نشد. مصرف کنندگان خبری خود باید دروازه بان خبر و محصولات رسانه ای باشند و در فضای مجازی نیز از پیج های معتبر استفاده کنند.
وظیفه رسانه‌ها تعادل در تولید و انتشار اخبار کرونایی است
استاد ارتباطات و مدیریت رسانه ادامه داد: تاثیرپذیری رسانه ها از کرونا چشمگیر بوده؛ کرونا برشیوه و میزان تولید و انتشار رسانه ها و اقتصاد آن ها هم تاثیر گذار بوده و حتی می توان گفت رسانه ها بیش از بخش های دیگر جامعه از کرونا تاثیر پذیرفتند زیرا به واسطه نقش و جایگاهی که در جامعه دارند، بیشتر در معرض آسیب ها، فرصت ها و تهدیدهای برآمده از بحران ها هستند.
کرونا نشان داد انحصار در رسانه بی معناست. کرونا باعث شد رسانه ها نداشته های خود را بیشتر بشناسند و در پی یافتن راه حل هایی برای آنها باشند. نداشتن هم افزایی، به روز نبودن و خلأ سیاست هایی از قبل بحران تا بعد از آن، جوابگو نبودن به نیازهای مردم در زمان بحران و….از جمله ضعف های رسانه ها بود که کرونا باعث آشکار شدن آنها شد.
نویسنده کتاب راهنمای پوشش خبری در رسانه‌ها تعادل در تولید و انتشار اخبار کرونایی، پوشش خبری تجربیات مثبت کشورهای مختلف جهان، پوشش مستمر راه حل ها و امیدبخشی به مردم و استفاده بیشتر از نظر کارشناسان به ویژه روانشناسان و تغییر در سبک تولید و انتشار اخبار برای جلوگیری از کاهش حساسیت مردم را از جمله وظایف رسانه ها در شرایط کرونا برشمرد.
لزوم استفاده هوشمندانه از فضای مجازی در ارتباطات میان‌فردی
استاد ارتباطات و مدیریت رسانه با اشاره به پررنگ شدن نقش فضای مجازی در ارتباطات کرونایی گفت: ارتباط، اساس زندگی اجتماعی و عامل دوام آن آن است مسئله ای که در کرونا در زمینه بچه ها تا والدین مورد اختلال واقع شد و این نیاز به ارتباط و تامین نشدن آن موج تنش شد.
نویسنده کتاب اصول خبرنویسی تاکید کرد: هیچ چیز به جز فضای مجازی نمی توانست خلا عاطفی مردم را در شرایط کرونایی پرکند و نیازهای متعدد مردم را پاسخگو باشد؛ کسب و کار، سفرها، دیدارها مناسک، مراسم و تفریحات مجازی بعضی از خدمات غیر قابل انکار فضای مجازی در شرایط کرونا است.
دکتر نصرالهی افزود: با وجودتمام این فرصت ها اگر از فضای مجازی به درستی و هوشمندانه در خانواده ها و ارتباطات میان فردی استفاده نشود در این شرایط و در پسا کرونا با پیامدهای منفی فضای مجازی مواجه خواهیم شد.
نیاز به برنامه‌ریزی و اتخاذ راهبرد مناسب برای پساکرونا
وی به بایسته های مورد توجه رسانه ها برای دوران پسا کرونا نیز اشاره کرد و گفت: رسانه ها لازم است در پساکرونا ساختار سازمانی خود را به گونه ای تغییر دهند که با بودن رقبا بتوانند مخاطب جذب کرده و از ساختار سنتی و ناکارآمدی که جوابگوی نیاز مخاطب فعال و خلاق و پرسشگر نیست، دوری کنند.
با توجه به تاثیرات ماندگار کرونا بر همه سطوح و بخش های جامعه و رسانه ها، قطعا در دوران پساکرونا رسانه ها شاید از اولین بخش هایی باشند که باید برای این دوران برنامه ریزی کنند. اگرچه پیش بینی در خصوص وضعیت بخش های مختلف در پساکرونا شاید زود، سخت و پیچیده باشد، اما رسانه ها نباید منتظر اتمام کرونا، و بعد به فکر چاره اندیشی در پساکرونا باشند. به همین دلیل باید از همین الان استراتژی خود را برای پساکرونا آماده کنند.
غافلگیری در پساکرونا، خسارت‌بار و غیرمعقول است
وی گفت: رسانه ها با توجه به شرایط فعلی از الان می توانند راهکارها و سناریوهایی برای پساکرونا ترسیم کنند و آن را به بدنه جامعه انتقال دهند. رسانه ها نباید فقط در پساکرونا به فکر برطرف کردن ضعف های خود باشند. بلکه باید عادات و سبک های جدیدی از عادات مردم که در ایام کرونا به وجود آمده را تقویت کنند.
مهم ترین وظیفه رسانه ها در پساکرونا تولید و انتشار اخبار امید بخش است. بی تردید کرونا روزی تمام می شود اما اگر به روزنامه نگاری امید توجه کافی نشود کشور با مردمی افسرده، زخم دیده و رنجور و ناامید روبرو خواهد شد که نمی توانند فعالیت مولد داشته باشند.
نصرالهی خاطرنشان کرد: توجه به روزنامه نگاری امید به مفهوم دادن امید کاذب و مطالبه نکردن مشکلات مردم نیست. بلکه ، برعکس از وظایف تعطیل نشدنی روزنامه نگاران، مطالبه گری و توجه به مشکلات و مسائل مردم است. روزنامه نگاران در پسا کرونا باید اخبار مثبت و امید بخش را در اولویت قرار دهند و در کنار پرداختن به مشکلات مردم ؛راهکارهای حل آنها را هم از زبان کارشناسان بگویند .