چالش بزرگ قربانیان جنسی این است که نمی‌توانند درباره اتفاق پیش‌آمده صحبت کنند. در برخی جوامع اعتقادات سنتی و قضاوت‌های مردم دلیل اصلی پنهان نگه داشتن این موضوع است و در برخی از موارد، قربانی مقهور قدرت و ثروت شخص جانی است و افشای ظلمی که به او شده عواقب بد دیگری برای او به همراه خواهد داشت. اوضاع وقتی بدتر می‌شود که تجاوزگر یک فرد مشهور و مقبول باشد. در این شرایط، احتمال اینکه ادعای یک قربانیِ ناآشنا مورد پذیرش قرار گیرد، کمتر است.
موردی که در این مقاله می‌خواهیم به آن بپردازیم یکی از همین موارد است. اما با این تفاوت که با تلاش‌های حرفه‌ای چند روزنامه‌نگار و تیم آنها، نه‌تنها ادعای یک قربانیِ ناآشنا مقبول افتاد، بلکه جرقه‌ای شد برای دیگر قربانیان تا داستانشان را تعریف کنند. واقعه‌ای که بازگو می‌کنیم یکی از اتفاقات ستودنی تاریخ روزنامه‌نگاری است. اتفاقی که فقط به مجازات یک جنایتگر ختم نمی‌شود بلکه موجی راه می‌اندازد که در پی آن، انبوهی از روایت‌های محبوس در سینه‌های قربانیان بی‌گناه برای اولین بار آشکار می‌شوند. موجی که زمینه‌ساز جنبش جهانی #metoo شد.
آغاز ماجرا
داستان از آن‌جا شروع شد که در 5 اکتبر 2017 گزارشی در نیویورک تایمز منتشر شده که تهیه‌کننده مشهور و قدرتمند هالیوود هاروی واینستین[1] را متهم به آزار جنسی و تجاوز به زنان بسیاری می‌کرد. این گزارش دقیق و مستند را جودی کانتر[2] و مگان تویی[3] تهیه کرده بودند؛ دو روزنامه‌نگاری که بعدها به خاطر گزارش‌های مستند و تحلیلی متعددشان درباره همین موضوع موفق به دریافت جایزه پولیتزر شدند.
این گزارش بود که بار دیگر نام هاروی واینستین را به خاطر اتهامات جنسی بر سر زبان‌ها انداخت اما این بار موضوع فراتر از طرح چند شایعه بود؛ این بار قربانیان دنبال دادرسی عادلانه بودند.
اولین واکنش‌ها
در اولین واکنش، هاروی واینستین بیانیه‌ای منتشر کرد و از اینکه باعث رنجش خاطر عده‌ای شده، عذرخواهی کرد اما به اتهامات مربوط به سوءاستفاده جنسی اعتراف نکرد. او همچنین اعلام کرد که از فعالیت در شرکت فیلمسازی خودش یعنی شرکت واینستین[4] موقتاً دست می‌کشد و جلسات مشاوره با یک روان‌درمانگر را آغاز می‌کند.
فردای روز انتشار اولین مقاله، تعدادی از سناتورهای مجلس که هاروی مبالغی را به‌عنوان کمک به انجمن‌ها و کمپین‌های خیریه، به آنها پرداخته بود، پس فرستادند و چند روز بعد هاروی از ریاست مؤسسه واینستین برکنار شد.
انتشار دومین مقاله
روز دهم اکتبر 2017 نیویورکر مقاله دیگری منتشر کرد که اطلاعات مستند بیشتری درباره سوءاستفاده‌های جنسی هاروی از ۱۳ زن دیگر داشت. این مقاله را روزنامه‌نگار جوان نیویورکر رونان فارو[5] تهیه کرده بود و از این جهت اهمیت زیادی داشت که سه زن واینستین را متهم به تجاوز کرده بودند. اتهام تجاوز ادعایی جدید و شدیدتر از موارد قبلی بود. هاروی فوراً اتهامات مربوط به تجاوز را رد کرد و ادعا کرد هیچگونه رابطه جنسی بدون رضایت نداشته و کسی را مجبور به این کار نکرده است.
عنوان بحث‌برانگیز مقاله رونان فارو این بود: «از شروع به اقدامات جنسی تا تجاوز جنسی: متهم‌کنندگان هاروی واینستین داستانشان را تعریف می‌کنند». بعد از انتشار دومین مقاله، حواشی افشای روابط ناسالم هاروی ادامه پیدا کرد و به زندگی شخصی و شغلی او کشیده شد. جورجینا چپمن[6] همسر هاروی که یک طراح مد بود، با شنیدن خبر اتهامات و جدی‌تر شدن خبر سوءاستفاده‌های جنسی همسرش، همان‌روز خبر جدایی‌شان را اعلام کرد.
آکادمی هنرهای سینمایی و تلویزیونی بریتانیا (BAFTA) عضویت واینستین را تعلیق کرد و آکادمی علوم و هنرهای سینمایی ایالات متحده (AMPAS) که همان نهاد سینمایی است که جایزه اسکار را به بهترین آثار و عوامل سینمایی اهدا می‌کند، جلسه‌ای تشکیل داد تا درباره هاروی واینستین و اقدامات ناشایست او تصمیم بگیرد. نتیجه تصمیمات اعضای آکادمی این بود که هاروی از جمعشان بیرون انداخته شود.
موج به راه می‌افتد
در اولین گام پلیس نیویورک و پلیس کلانشهر لندن تحقیقاتشان درباره اقدامات مجرمانه واینستین را آغاز کردند. این بدان معنی بود که دیگر مسئله فقط یک موضوع خبری نیست و پای اقدامات قانونی به این پرونده باز شده است. تحقیقات نیروهای پلیس می‌توانست مستقیماً هاروی را به دادگاه بکشاند. بعد از اینکه این دو مقاله دقیق و شجاعانه همراه با مستندات فراوان ارائه شد و افراد مختلف، از همکاران و دوستان قدیمی هاروی گرفته تا انجمن‌های سینمایی و مسئولین دولتی اقدامات او را تقبیح کردند، دیگر قربانیان هم شجاعت پیدا کردند تا داستانشان را بازگو کنند. اولین نفر رز مک‌گوان[7] بود که در شبکه‌های اجتماعی وانستین را متهم به تجاوز کرد.
در ۱۵ اکتبر 2017 و تنها چند چند روز بعد از انتشار دومین مقاله درباره سوءاستفاده‌های جنسی واینستین، الیسا میلانو[8] جنبشی اجتماعی راه می‌اندازد و از زنان می‌خواهد اگر مورد سوءاستفاده جنسی قرار گرفته‌اند اما به هردلیلی تا کنون ساکت مانده‌اند، شهامت پیدا کنند و داستانشان را بازگو کنند. او از همه می‌خواهد روایت‌هایشان را با هشتگ #metoo یعنی (من هم) بازگو کنند.
این اتفاق باعث می‌شود نه فقط سلبریتی‌ها و مشاهیر رسانه‌ای بلکه دیگر زنانی که سال‌ها پیش قربانی سوءاستفاده جنسی بوده‌اند، روایتشان را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنند. این اتفاق موجی از واکنش‌ها به راه می‌اندازد که سراسر شبکه‌های اجتماعی ازجمله توییتر، فیس‌بوک و اینستاگرام را در بر می‌گیرد. اگر خبر سوءاستفاده جنسی هاروی از همکاران و عوامل سینمایی بیشتر در ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و کشورهای غربی مورد توجه قرار گرفته بود، اما جنبش Metoo توانست به بسته‌ترین جوامع و سنتی‌ترین فرهنگ‌ها هم نفوذ کند.
دختران و زنانی که سال‌ها بود نتوانسته بودند درباره تجربه آزار جنسی سخنی بگویند، توانستند داستانشان را روایت کنند. اگرچه بسیاری از این روایت‌ها امکان پیگیری قضایی پیدا نکرد و اصلاً به این نیت نیز بیان نشد، اما چند اثر مهم داشت:
در این جنبش، بسیاری از قربانیان آزار جنسی، راهکارهایی برای مقابله با این تجربه ارائه کردند که کمک بزرگی به دختران و زنانی کرد که هنوز از این تجربه تلخ مصون مانده بودند. فضایی در جامعه پدید آورد که تجاوزگران و بیماران جنسی احساس ناامنی کنند و بدانند خطر مجازات در کمین آنها است. در خلال این موج، اطلاعات مهمی به خانواده‌ها داده شد و پدران و مادران نسبت به احتمال سوءاستفاده از کودکان و نزدیکانشان آگاهی پیدا کردند؛ یادگرفتند چطور احتمال وقوع آن را کاهش دهند و اگر احتمال می‌دهند چنین حادثه‌ای رخ داده، چطور مدیریتش کنند.
همه این نتایج به خاطر تلاش‌های روزنامه‌نگارانی بود که برای اولین بار، به طور مستند به این موضوع پرداختند.
واکنش‌ها و اقدامات بعدی
بعد از انتشار مقاله‌ها و جنجال خبری بزرگی که حول این واقعه شروع شده بود، واکنش‌های بسیار زیادی شروع شد. بسیاری از اشخاص مشهور مانند کوئین تارانتینو[9] کارگردان خاص هالیوود، از این موضوع اظهار تأسف کردند. کیت وینسلنت[10] بازیگر معروف نقش رز در تایتانیک اعلام کرد که هنگام دریافت جایزه اسکار، به‌عمد از هاروی تشکر نکرده است.
در زمینه سینما هم واکنش‌های شدیدتری رخ داد. نام او از لیست عوامل یکی از فیلم‌های در حال پخش حذف شد. پخش یکی از آثار کمپانی واینستین به تأخیر افتاد و آکادمی علوم و هنرهای تلویزیون[11] (ATAS) که هرساله جایزه امی[12] را به بهترین تولیدات و عوامل برنامه‌های تلویزیونی اهدا می‌کند، واینستین را برای همیشه کنار گذاشت. تعداد فراوانی از عوامل سینما در مصاحبه‌ها یا رسانه‌های مختلف، به‌نحوی واینستین را متهم کردند که از طرف او مورد آزار یا سوءاستفاده جنسی قرار گرفته‌اند. این موضوع به حجم پرونده اتهامات او افزود. هرچند او همواره تجاوز جنسی بدون رضایت را انکار می‌کرد و خود را از این اتهامات تبرئه می‌کرد.
در همین ایام، گزارش‌های تکمیلی نیویورکر و نیویورک تایمز ادامه دارد. دیگر رسانه‌ها هم به این موضوع پرداخته‌اند و مقالات متعددی در رسانه‌های مکتوب نگاشته شده است.
تایمز آپ[13] متولد می‌شود
در کنار راه‌افتادن جنبش Metoo که هنوز هم برقرار است، چندتن از هنرمندان زن سینما تصمیم می‌گیرند با اهدای بودجه‌ای، سازمانی تأسیس کنند که هدف آن کمک به قربانیان آزار جنسی، و به‌ویژه آزار جنسی در محل کار باشد.
این سازمان با نام Time’s up آغاز به کار می‌کند و کارش را به‌طور جدی ادامه می‌دهد. تا ژانویه 2020 این نهاد غیرانتفاعی توانست 24 میلیون دلار کمک خیرخواهانه جمع‌آوری کند.
اقدامات قانونی جدی می‌شوند
پلیس لندن چند روز بعد از آغاز تحقیقات، اعلام کرد که هاروی متهم به سوءاستفاده جنسی از سه زن در لندن در سال‌های مختلفی است، از دهه 80 میلادی گرفته تا سال 2015. البته این‌ها هنوز در حد اتهام بود و ثابت نشده بود. در ۲۵ ماه می 2018 و بعد از چند ماه تحقیق، واینستین توسط پلیس نیویورک به اتهام، تجاوز و اقدامات مجرمانه جنسی درباره دو زن دستگیر می‌شود اما چندی بعد با وثیقه 1 میلیون دلاری آزاد می‌شود.
در ۳۰ ماه می به دادگاه فراخونده می‌شود و بعد از جلسات متعدد و رسیدگی‌های فراوان، در 24 فوریه 2020 دادگاه او را مجرم می‌داند. دادگاه‌های بعدی و مجموع اتهامات باعث شدند او به 23 سال زندان محکوم شود.
پایان خوش
هیچ داستان بدی پایان خوش ندارد. داستان تجاوز جنسی که دهه‌ها ادامه داشته است یکی از بدترین داستان‌ها است. اما پایان آن می‌توانست بسیار بدتر باشد و نتایج مهمی که به دست آمد، مثل جنبش Metoo یا ایجاد مؤسسه Times up می‌توانست هیچ‌گاه به دست نیاید، اگر کار حرفه‌ای روزنامه‌نگارانی مثل جودی کانتر، مگان تویی و رونان فارو نبود.
در نهایت جایزه پولیتزر بخش تلاش‌های اجتماعی، سال 2018، به خاطر کار روزنامه‌نگاری تأثیرگذارشان و نتایج درخشانی که داشت، مشترکاً به این سه روزنامه‌نگار اهدا شد.
[1] Harvey Weinstein
[2] Jodi Kantor
[3] Megan Twohey
[4] Wienstein Company
[5] Ronan Farrow
[6] Georgina Chapman
[7] Rose McGowan
[8] Alyssa Milano
[9] quentin tarantino
[10] Kate Elizabeth Winslet
[11] Academy of Television Arts & Sciences
[12] Emmy Awards
[13] این کلمه معنایی مشابه این عبارت‌ها دارد «وقت تمام شده» یا «وقت شما به اتمام رسید» است و اشاره به این دارد که دیگر زمان آزارجنسی بدون پیگرد به پایان رسیده است.