الف) متن
بدون شک متن جزو بنیادین و مهم‌ترین مؤلفه روزنامه‌نگاری سایبر است. کارشناسان معتقدند در مورد میزان لغات به کار رفته در صفحات وب محدودیت وجود دارد و کاربر پس از مطالعه سیصد الی چهارصد لغت تمرکز خود را از دست داده و پس از خواندن ششصد الی هشتصد لغت به‌طور کلی از مطالعه مطلب روی برمی‌گرداند؛ لذا روزنامه‌نگاران جهان سایبر باید از مطول‌نویسی خودداری کنند و به قول معروف جامع و مانع بنویسند.
متون در محیط وب به سه بخش تقسیم می‌شوند: متون ایستا ، متحرک و لینک . متون ایستا مشابه با متون چاپی هستند که انتقال‌پذیر یا تغییرپذیر نبوده و کاربر نیز نمی‌تواند تغییری در آن‌ها ایجاد کند؛ متون متحرک بیشتر در آگهی‌های تحت وب به کار گرفته می‌شوند که ممکن است تغییر کند یا از صفحه محو شوند و سپس مجدداً به نمایش گذارده شوند. بر روی لینک‌ها نیز می‌توان کلیک کرد و به اطلاعات تازه‌ای دست یافت. مفهوم فرامتن در اینجا معنا پیدا می‌کند. لینک‌ها معمولاً با رنگ یا فونت یا ظاهری متفاوت از متون ایستا متمایز می‌شوند.
ب) عکس‌ها
بدون شک یک عکس مرتبط و با کیفیت خوب، خبر را چه در دنیای مجازی و چه در یک روزنامه چاپی برای خواننده جذاب‌تر و خواندنی‌تر می‌کند؛ لذا یک خبرنگار حوزه سایبر همیشه باید دوربین دیجیتالش را به همراه داشته باشد تا از رویدادهای موردنظرش عکس تهیه کند.
نکته بسیار مهم در مورد عکس‌هایی که همراه با خبرها منتشر می‌شوند آن است که ابعاد و حجم آن‌ها نباید آن‌قدر زیاد باشد که بارگذاری‌شان بر روی صفحه وب را کند و بازدیدکننده را خسته کند. برای همین عکس‌های تهیه‌شده با دوربین‌های دیجیتال معمولاً برای انتشار در وب مناسب نیستند و باید با نرم‌افزارهای گرافیکی تغییراتی در آن‌ها حاصل شود. همچنین استفاده نامناسب از آگهی در صفحه هم از تأثیر عکس به میزان زیادی می‌کاهد. عکس‌های به کار گرفته شده در وب هم چند دسته هستند: دسته اول عکس‌های مجزا و مستقل‌اند که معمولاً همراه با متن خبر به کار می‌روند و برای توضیحشان از زیرنویس یا یک فایل صوتی کمک گرفته می‌شود؛ دسته دوم مجموعه‌ای از عکس‌هاست که به‌طور خودکار و پشت سر هم به نمایش درمی‌آیند و پیش از نمایش هر عکس پیش‌نمایش آن قابل‌مشاهده نیست؛ دسته سوم گالری نام دارد که در قالب آن مجموعه‌ای از عکس‌ها به‌صورت پیش‌نمایش و در ابعاد کوچک در صفحه وب به نمایش درمی‌آیند و کاربر با مشاهده و انتخاب هرکدام از آن‌ها می‌تواند تصویر کامل را با جزئیات بیشتر مشاهده کند.
ج) گرافیک
اگر بتوانید در خبر یا مقاله خود از تصاویر گرافیکی برای تشریح بهتر ماوقع استفاده کنید، اگر نقشه‌ای جغرافیایی به کار ببرید یا به مدد انواع جداول آماری مقایسه‌ای ادعاهایتان را ثابت کنید، به بهترین نحو از امکانات گرافیکی جهان روزنامه‌نگاری سایبر استفاده کرده‌اید. استفاده مناسب از گرافیک و عکس در بسیاری از مواقع تأثیرگذارتر از چندین صفحه مطلب است، اما گرافیک هم در فضای مجازی یک تقسیم‌بندی سه‌گانه دارد.
گرافیک ثابت و ایستا حرکت نمی‌کند و نمی‌توان بر روی آن کلیک کرد. این نوع گرافیک ممکن است حاوی اجزای مختلفی اعم از عکس و متن باشد. گرافیک متحرک به‌صورت انیمیشن بوده و ممکن است حاوی اطلاعات جانبی باشد که می‌توان با کلیک کردن بر روی آن‌ها به جزئیات بیشتری پی برد، اما گرافیک در قالب به‌گونه‌ای است که می‌توان بر روی آن کلیک کرد. این نوع گرافیک ممکن است ایستا یا متحرک باشد. در این موارد معمولاً با حرکت دادن موشواره بر روی گرافیک با جلوه‌های تصویری مواجه می‌شویم. در اینجا هم امکان استفاده از متن وجود دارد.
د) صدا
اگر بخواهید خبرتان را با مصاحبه با مردم یا عامل ایجاد خبر همراه کنید و لینک این مصاحبه را با کیفیت مناسب در متن خبر بگنجانید، کاربران راحت‌تر ادعایتان را باور می‌کنند؛ اما صدا در محیط وب هم انواع مختلفی دارد.
ه) ویدئو
استفاده از تصاویر ویدئویی برای تکمیل یک خبر اگرچه از بدیع‌ترین جلوه‌های استفاده از قابلیت‌های روزنامه‌نگاری سایبر به‌حساب می‌آید، اما باید توجه داشت اگر فرد از اتصال اینترنت پرسرعتی برخوردار نباشد، وقت خود را برای تماشای ویدئو صرف نخواهد کرد. در مورد نحوه تهیه فیلم ویدئویی برای استفاده در محیط مجازی نکات فراوانی وجود دارد که شاید در آینده به آن پرداختیم.
و) تعامل با کاربر
تعامل با کاربر در یک سایت خبری به شیوه‌های گوناگون انجام می‌شود. ایجاد امکان ارسال ایمیل برای خبرنگاران سایبر و مسئولان سایت، گنجاندن فرم نظرخواهی در پایان هر خبر، ایجاد فضایی برای بحث زنده در مورد اخبار، امکان‌پذیر کردن چت در مورد اخبار و دادن امکان ویرایش و اصلاح اخبار به بازدیدکنندگان ازجمله شیوه‌های تعامل در فضای مجازی با کاربران است؛ البته آنچه تا بدین جا ذکر شد تنها بیان برخی مقدمات و اصول اولیه روزنامه‌نگاری سایبر بود و به‌طور قطع آشنایی بیشتر با این مفهوم مستلزم صرف وقت و مطالعه منابع گسترده‌ای است که خوشبختانه دسترسی به آن‌ها در صورت آشنایی با زبان انگلیسی به‌راحتی از طریق اینترنت ممکن است.
منبع:
۱- سواد اطلاعاتی، فاطمه محمدبیگی، دفتر مطالعات و پژوهش‌های اداری، مرکز آموزش و پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری.
۲- http://amol-journalist.mihanblog.com/post/۲۶
نظر شما