سید ضیاهاشمی استاد دانشگاه و مدیر سابق ایرنا با تاکید بر اینکه وظیفه رسانه روشنگری است به شفقنا می گوید: چنانچه این روشنگری به درستی و به هنگام صورت بگیرد، در نهایت آرام بخشی برای جامعه ایجاد می شود. به این معنا که این روشنگری موجب افزایش اعتماد اجتماعی و افزایش اعتماد مخاطبان و قابلیت اتکاء به رسانه های جمعی می شود و مخاطبان با یک خیال راحت و آرامش خاطری می توانند اعتماد کنند که اگر خطرات و مخاطراتی فرارویشان بود، رسانه ها اطلاع رسانی درست می کنند.
هاشمی با اشاره به رسالت رسانه ها در شرایط بحرانی و تنش زا به شفقنا رسانه می گوید: سعی می کنم در یک جمله سه کلمه ای به سوال شما درباره اخبار منفی و رسانه ها پاسخ دهم. وظیفه رسانه ها تنویر افکار عمومی است نه تخدیر مخاطبان و تحریک آن ها. بنابراین درباره رویدادهای مثبت یا منفی که در جامعه رخ می دهد، از رسانه انتظار می رود تا به تنویر و روشنگری مخاطبان بپردازد. یعنی افکار عمومی و مخاطبان را با واقعیت ها و رخدادهای مهم و اثرگذار بر زندگیِ حال و آینده شان اطلاع رسانی، آگاهی بخشی و شفاف سازی کنند.
او ادمه می دهد: اما چنان چه رسانه ها با غفلت از واقعیت ها و رخدادها به جهت ملاحظات مختلف یا منافع صاحبان رسانه بخواهند از ارائه واقعیت ها غفلت ورزند، مخاطبان و جامعه را دچار تخدیر می کنند. یعنی وقتی ویروس کرونا در جهان در حال انتشار است، اگر رسانه ها نتوانند واقعیت ها را بگویند جامعه را در معرض خطر قرار می دهند و آرامش غیر واقعی به جامعه می دهند. بنابراین وقتی جامعه در معرض یک خطر قرار دارد، وظیفه رسانه روشنگری و تنویر افکار عمومی است و باید با آگاهی بخشی جامعه را آماده مواجهه و مقابله با خطر یا بحران کند. کما اینکه اگر امروز جامعه جهانی در معرض افراطی گری دینی یا تحرکات سیاسی خطرناکی در سطح جهانی یا منطقه ای قرار دارد، وظیفه رسانه آگاه کردن جامعه نسبت به این مخاطرات است. البته باید دیدگاه ها و توصیه های موجود برای نحوه مقابله شایسته با این خطرات را هم مطرح کند. همچنین روند و فرایند شکل گیری این رخدادها و پیامدهای احتمالی آن ها را تحلیل کند.
هاشمی تاکید می کند: چون وظیفه رسانه آگاهی بخشی است و نباید نسبت به رخدادهای جامعه بی تفاوت بماند. کما اینکه نباید با سکوت در مقابل این مسائل به تخدیر افکار عمومی و آرامش بخشی کاذب بپردازد.
اما از سوی دیگر اگر رسانه برای جلب مخاطب، توسعه فعالیت و رونق بخشی به بازار خود دنبال تحریک افکار عمومی باشد، خلاف رسالت خو عمل کرده است. یعنی اگر رسانه بخواهد صرفا دنبال انعکاس اخبار منفی یا به تعبیری سیاه نمایی به جهت جذاب و مخاطب پسند بودن اخبار منفی در برخی جوامع باشد کار درستی نیست و خلاف رسالت رسانه عمل کرده است.
مدیر سابق ایرنا با اشاره به اینکه وظیفه رسانه روشنگری است، می گوید: بنابراین اینکه بگوییم آیا رسانه متولی آرام کردن جامعه و ایجاد آرامش در جامعه است یا اینکه رسانه باید بتواند تهییج احساسات عمومی و تحریک افکار عمومی کند، به گمان من نمی توان هیچکدام از این دو گزینه را انتخاب کرد. بلکه وظیفه رسانه روشنگری است. چنانچه این روشنگری به درستی و به هنگام صورت بگیرد، در نهایت آرام بخشی برای جامعه ایجاد می شود. به این معنا که این روشنگری موجب افزایش اعتماد اجتماعی و افزایش اعتماد مخاطبان و قابلیت اتکاء به رسانه های جمعی می شود و مخاطبان با یک خیال راحت و آرامش خاطری می توانند اعتماد کنند که اگر خطرات و مخاطراتی فرارویشان بود، رسانه ها اطلاع رسانی درست می کنند.
او با بیان اینکه اگر رسانه ها در موقعیت های لازم به وظیفه خود عمل نکنند، افکار عمومی و جامعه این اعتماد را از دست می دهد و همواره احساس خطر و مخاطره می کند، می گوید: در چنین شرایطی مخاطب این دیدگاه را دارد که اگر خطراتی تهدیدش کند، رسانه به درستی اطلاع رسانی نمی کند. بنابراین اگر رسانه ها در مقابل بحران ها و مخاطرات واقعی واکنش نشان دهند و این مخاطرات، چالش ها و آسیب ها را به درستی منعکس کنند، حتی اگر در کوتاه مدت موجب بروز نگرانی هایی در جامعه شوند ولی در درازمدت اتفاقا موجب آرام سازی مخاطبان از جهت ایجاد اعتماد به رسانه های کارآمد و اثرگذاری خواهند شد و جامعه اطمینان پیدا می کند که به موقع افکار عمومی را متوجه مخاطرات خواهد کرد و می تواند با اتکا به ظرفیت رسانه و آگاهی بخشی آن، خودش را برای مواجهه با مخاطرات و بحران ها آمده کند.
هاشمی در جمع بندی صحبت هایش تاکید می کند: وظیفه رسانه تنویر افکار عمومی، آگاهی بخشی و شفاف سازی واقعیت ها است و اگر در واقعیت موجود بحران و مخاطرات بیشتری باشد طبیعتا بازتاب اخبار رسانه ای متناسب با واقعیت های جاری می تواند حساسیت برانگیز باشد. اما چنانچه واقعیت جامعه در شرایطی دربرگیرنده بحران ها و خطرات جدی نباشد، رسانه نباید به جهت جلب مخاطب یا رونق بازار خودش به عمد و به خطا دنبال تحریک افکار عمومی و بزرگنمایی مسائل و چالش های جاری در جامعه و زندگی روزمره باشد. پس چنانچه رسانه به درستی به تنویر افکار عمومی بپردازد نه تحریک آن، نه تنها تخریبی یا آسیبی به اعتماد اجتماعی و آرامش جامعه وارد نمی کند بلکه در دراز مدت و بازخورد نهایی می تواند به آرام سازی و آرامش بخشی به جامعه هم کمک کند. کما اینکه اگر به شکل کاذب و غیر واقعی به تخدیر و آرام سازی کاذب بپردازد و اخبار مخاطرات را در انعکاس اخبار و مخاطرات منفی و مخرب کم کاری کند باز هم جامعه اعتماد خودش را از دست می دهد و این آرامش کاذب موقت می تواند در دراز مدت به بی اعتمادی و نگرانی های مستمر دامن بزند.
نظر شما