مصاحبه یکی از اساسی‌ترین و اغلب ترسناک‌ترین وظایف در روزنامه‌نگاری است. برخی خبرنگاران با انجام مصاحبه بسیار راحت هستند اما برخی دیگر هرگز با این کار که از غریبه‌ها سوال بپرسند، راحت نیستند. کسی که روزنامه‌نگار با او مصاحبه می‌کند، می‌تواند عناصری را ارائه کند که برای خبر مهم هستند:
- اطلاعات اصلی و حقیقی
- دیدگاه در رابطه با موضوع مورد بحث
- نقل قول مستقیم
- ایده‌هایی در رابطه با چگونگی نزدیک شدن به موضوع
- اسامی افراد دیگری برای مصاحبه
وسایلی که به آن‌ها نیاز خواهید داشت
برای داشتن یک مصاحبه خوب و بی‌دردسر، وسایلی نیاز دارید که عبارتند از:
- یک دفترچه یادداشت
- چند خودکار و مداد (در فصل زمستان حتما مداد همراه خود داشته باشید، خودکار در هوای سرد یخ می‌زند)
- ضبط صوت (همراه داشتن آن اختیاری است)
- یک دوربین فیلمبرداری برای مصاحبه‌هایی که قصد دارید در برنامه‌های اینترنتی پخش کنید.
برای مصاحبه آماده شوید
مصاحبه معمولا یک رخداد فی‌البداهه نیست. قبل از آنکه وارد میدان مصاحبه شوید، باید گرم کنید تا بدنتان آمادگی کامل برای یک رویارویی دوستانه و صمیمانه را داشته باشد. برای رسیدن به این آمادگی، به این دو نکته توجه داشته باشید:
- پژوهش: تا حد امکان تحقیق کنید. اگر قصد دارید مثلا با یک متخصص قلب در رابطه با حملات قلبی مصاحبه کنید، قبل از مصاحبه اطلاعات خود را در رابطه با اصطلاحاتی مانند «ایست قلبی» بالا ببرید. خبرنگاری که قبل از مصاحبه به خوبی آماده شده باشد، به منبعْ حس اعتماد و اطمینان را منتقل می‌کند.
- نوشتن سوالات: هنگامی که موضوعتان را به صورت کامل بررسی کردید، لیستی از سوالات را برای پرسیدن از منبع تهیه کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا تمام نکاتی را که می‌خواهید پوشش دهید، به خاطر بسپارید.
نکات یک مصاحبه موفق
یک مصاحبه‌کننده موفق، هیچگاه این نکات را از نظر دور نمی‌دارد:
- همانطور که انواع مختلف اخبار وجود دارد، مصاحبه هم انواع مختلفی دارد. یافتن رویکرد مناسب، بسته به موضوع مصاحبه، بسیار مهم است.
- با منبع ارتباط برقرار کنید. هنگام مصاحبه به‌طور ناگهانی شروع به پرسیدن سوالات نکنید. ابتدا کمی با منبع گفتگو کنید. کمی از اطلاعاتتان در رابطه با محل کار منبع بگویید یا در مورد آب‌وهوا نظر دهید. این کار باعث میشود منبع با شما احساس راحتی کند.
- مصاحبه را طبیعی نگه دارید. مصاحبه می‌تواند معذب‌کننده باشد؛ بنابراین همه چیز را طبیعی نگه دارید. به جای آنکه لیست سوالات را به‌ترتیب و به صورت مکانیکی از منبع بپرسید، آن‌ها را به صورت طبیعی در جریان گفتگو بپرسید.
- تماس چشمی را تا حد امکان حفظ کنید. هیچ چیز برای منبع نگران‌کننده‌تر از گزارشگری که هرگز سرش را از دفترچه یادداشت بلند نمی‌کند، نیست.
- آنقدر روی پرسیدن سوالاتتان متمرکز نباشید که مطالب جالب را از دست بدهید! برای مثال، اگر در حال مصاحبه با یک متخصص قلب هستید و او به پژوهش جدیدی در خصوص سلامت قلب اشاره می‌کند، در مورد آن بپرسید. این کار ممکن است مصاحبه شما را به سمت‌وسویی غیرمنتظره –اما خبرساز- بکشاند.
- وضعیت را کنترل کنید. با منبع راحت باشید اما وقت را تلف نکنید. اگر منبع شما شروع به صحبت در رابطه با مطالبی کرد که برای شما فایده ای ندارد، مودبانه –اما قاطعانه- گفتگو را به سمت موضوع مورد نظرتان هدایت کنید.
- در پایان مصاحبه، از منبع بپرسید که آیا مطلب مهمی وجود دارد که در مورد آن نپرسیده‌اید؟ معانی هر عبارتی را که از آن مطمئن نیستید، دوباره بررسی کنید.
- در نهایت هم از منبع بپرسید که چه افراد دیگری هستند که توصیه می‌کند با آنان صحبت کنید.
یادداشت برداری فراموش نشود
خبرنگاران مبتدی اغلب زمانی که نمی‌توانند مطالبی را که منبع می‌گوید کلمه به کلمه یادداشت کنند، کلافه و عصبانی می‌شوند. برای این کار خودتان را اذیت نکنید. خبرنگاران باتجربه یاد می‌گیرند که تنها مطالب مهم را یادداشت کنند و باقی مطالب را نادیده بگیرند. این کار نیاز به تمرین دارد. هر چه مصاحبه‌های بیشتری انجام دهید، این کار برایتان آسان‌تر میشود.
ضبط کردن مصاحبه هم در شرایط خاص می‌تواند راه خوبی باشد؛ اما همیشه برای این کار از منبع اجازه بگیرید! ضبط صوت به شما این امکان را می‌دهد که هر کلمه‌ای را که منبع می‌گوید، داشته باشید. لازم نیست که نگران گم شدن یا مخدوش شدن نقل قول‌های کلیدی منبع خود باشید؛ اما از سمت دیگر، ضبط صوت گاهی منبع را عصبی و معذب می‌کند و برخی ترجیح می‌دهند که سخنانشان ضبط نشود.
رونویسی کردن مصاحبه‌ها -گوش دادن به مصاحبه ضبط شده و تایپ کردن آن- برای گزارش‌هایی که زمان مناسبی برای تحویل آن‌ها دارید، مناسب است اما برای اخبار فوری بسیار وقت‌گیر است. بنابراین اگر برای انتشار مصاحبه عجله دارید، حتما یادداشت‌برداری کنید. همیشه یادداشت‌برداری کنید. برای هر خبرنگار پیش آمده است که فکر می‌کرده در حال ضبط مصاحبه است اما در نهایت متوجه شده که باتری دستگاه تمام شده است!
نظر شما