این اعتیاد درمان خاصی ندارد

استفاده از اینترنت در تمامی جوامع ریشه دوانده است و شیوه زندگی مارا بیش از هر تکنولوژی دیگری تغییر داده‌است. با این وجود اطلاعات نسبتا کمی از اعتیاد به اینترنت، تأثیر آن بر عملکرد روانی، سلامت و رفاه عمومی وجود دارد.

درحالی که بسیاری بر این باور هستند که گشت و گذار در اینترنت یا تماشای ویدئوی گربه‌های بامزه در یوتیوب اقدامی نسبتاً بی‌ضرر است، برخی افراد چنان زمان روزانه خود را صرف آن می‌کنند که در زندگی روزمره آن‌ها اختلال جدی ایجاد کرده‌است. زمانی که یک عمل مانعی برای مهم‌ترین جنبه‌های زندگی روزمره افراد شود، مانند کار و مدرسه، به عنوان یک «اعتیاد» شناخته می‌شود. اعتیاد به اینترنت بصورت رسمی به عنوان یک اعتیاد طبقه بندی نشده است با این حال ویژگی ها و عوارضی دارد که باید آن‌ها را جدی بگیرید.

دو دسته نظر راجع به اعتیاد به اینترنت وجود دارد. برخی متخصصان معتقدند اعتیاد به اینترنت بک طبقه بندی جدا از اعتیاد نیست بلکه ناشی از دیگر مشکلات سلامت روانی افراد است. برای مثال معتقدند کسی که در سایت‌های مختلف شرط‌بندی و قمار انجام می‌دهد ممکن است اعتیاد به اینترنت نباشد بلکه او کسی است که بصورت وسواس‌گونه علاقه‌مند به قمار است و باید خود را درمان کند. اما برخی دیگر از روانپزشکان معتقدند اعتیاد به اینترنت را می‌توان یک طبقه‌بندی مستقل از اعتیاد درنظر گرفت. متخصصان و روانپزشکانی که اعتیاد به اینترنت را به رسمیت می‌شناسند معتقدند که این اعتیاد مانند یک اختلال وسواس فکری اجباری است و باید همانند همین اختلال با آن برخورد و مداوا شود.

۵ دسته اعتیاد به اینترنت وجود دارد:

اول) اعتیاد به خرید:

تعامل‌های آنلاین می‌توانند تاثیرات بسیار مخربی بر ثبات مالی افراد داشته باشند. کمی به تغییرات خود و اطرافیان‌تان در خرید کردن توجه کنید. مخصوصاً بعد از شیوع ویروس کرونا بسیاری از خریدهای ما اینترنتی شد. این خرید می‌تواند تبدیل به یک عادت و اعتیاد شود. خرج کردن یا از دست دادن مقادیر بیش از اندازه پول می‌تواند باعث ایجاد استرس در افراد شود. افرادی که به خرید کردن اعتیاد پیدا کنند در شرایط فعلی اینترنت، به سادگی گیر می‌افتند و پول خود را خرج می‌کنند.

دوم) اعتیاد به روابط آنلاین:

این افراد بسیار بر روی روابط آنلاین خود حساس هستند و اغلب خانواده و دوستان واقعی خودشان را فراموش می‌کنند و از آن‌ها غفلت می‌کنند. روابط آنلاین معمولاً در اتاق‌های گفتگو یا شبکه‌های اجتماعی شکل می‌گیرند اما می‌تواند بطور کلی در هر بستری که بصورت آنلاین با افراد در تماس هستیم رخ دهند. اغلب افرادی که به دنبال روابط آنلاین هستند، هویت و ظاهر واقعی خود را پنهان می‌کنند. این پدیده مدرن اصطلاحی به نام «Catfish» یا «گربه‌ماهی» را بوجود آورد که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت. این اتفاق باعث میشود فرد در روابط واقعی خود دچار ناتوانی جدی شود و زندگی خود را محدود به روابط آنلاین کند و به آن وابسته شود. برای درمان آن هم حتماً باید به روانشناس مراجعه کرد.

سوم) اعتیاد به رایانه و بازی:

اعتیاد به رایانه که گاهی اوقات به آن اعتیاد به بازی کامپیوتری هم گفته می‌شود، شامل فعالیت‌های آنلاین و آفلاینی است که فرد با رایانه انجام می‌دهد. با افزایش بازی‌های کامپیوتری، بهبود کیفیت آن‌ها و تنظیمات خاص آن‌ها اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری روز به روز بیشتر شده‌است. بارها شنیده‌ایم که فردی ده ساعت یا پانزده ساعت با کامپیوتر بازی کرده‌ و حتی فراموش کرده است که غذا بخورد یا به دستشویی برود! مانند این است که کاملاً وارد جهان دیگری می‌شوند و زندگی واقعی خود را فراموش می‌کنند.

چهارم) اعتیاد به محتوای جنسی:

این نوع اعتیاد در برخی افراد جدی است. آن‌ها زمان زیادی را صرف پیگیری محتوای جنسی در اینترنت می‌کنند که باعث بوجود آمدن مشکلات متعدد در زندگی حقیقی آن‌ها می‌شود. این افراد باید حتماً به روانپزشک و مشاور مراجعه کنند تا اعتیاد خود را کنترل و ترک کنند.

پنجم) اعتیاد به جستجوی اطلاعات:

اینترنت اطلاعات و دانش زیادی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. جمع‌آوری اطلاعات برای برخی افراد تبدیل به یک عادت غیرقابل کنترل شده‌است. این کار باعث می‌شود فرد مدام از اینترنت داده‌های سطحی دریافت کند یا هر مطلبی که شنید زمان زیادی را صرف سرچ کردن راجع به آن کند. این اعتیاد می‌تواند هم زمان زیادی از فرد بگیرد و هم او را تبدیل به فردی با دانش سطحی کند. درنتیجه باید حتما با آن مقابله کرد.

این نشانه‌ها را جدی بگیرید!

طبق گفته انجمن روانپزشکی ایالات متحده، اعتیاد به اینترنت می‌تواند چند مورد از موارد زیر باشد:

کاربر باید زمان فزاینده‌ای را در اینترنت بگذراند تا احساس رضایت داشته‌باشد. اگر کاربر نتواند آنلاین شود، علائم ناخوشایندی را تجربه می‌کند مثل اضطراب، بدخلقی، خیال‌پردازی و... . استفاده از اینترنت این علائم را از بین می‌برد. بسیاری از کاربران برای مقابله با احساسات منفی خود مانند احساس گناه یا اضطراب به اینترنت روی می‌آورند. در نتیجه از سایر زمینه‌های زندگی خود مانند کار و مدرسه و روابط واقعی خود غافل می‌شوند.

در رابطه با اعتیاد به اینترنت خوب است درباره سندروم فومو هم مطالعه داشته‌باشید که در مطالب گذشته به آن اشاره کردیم:

حسرت سراب

در سال ۱۹۹۸ یک «آزمون اعتیاد به اینترنت» طراحی شد که شامل یک پرسشنامه با ۲۰ سؤال است. سؤالات مانند موارد زیر است:

• چندوقت یکبار متوجه می‌شوید که لازم است آنلاین شوید؟
• هرچندوقت یکبار دیگران شما را برای زمانی که در اینترنت می‌گذرانید سرزنش می‌کنند؟
• چه مدت زمان آنلاین می‌مانید؟

افراد به این سوالات پاسخ می‌دهند و درنهایت امتیاز پاسخ‌های آنان وضعیت‌شان را روشن می‌کند. این تنها آزمونی نیست که برای اعتیاد به اینترنت طراحی شده‌است. چندین آزمون دیگر هم در سال‌های اخیر طراحی شده‌اند که می‌توانند میزان اعتیاد افراد به اینترنت را بررسی کنند.

اعتیاد به اینترنت می‌تواند اثرات مخرب زیادی هم از نظر جسمی و هم از نظر عاطفی بر افراد داشته‌باشد. بدن درد، بی‌خوابی، مشکلات بینایی، افزایش یا کاهش وزن تنها برخی از مشکلات جسمی است که اعتیاد به اینترنت با خود به همراه می‌آورد. برای اثرات عاطفی اعتیاد به اینترنت هم می‌توان به افسردگی، عدم صداقت، اضطراب، انزوای اجتماعی و پرخاشگری اشاره کرد.

یک مطالعه تحقیقاتی در سال ۲۰۱۶ نشان داد کسانی که درگیر اعتیاد به اینترنت هستند، به طور قابل توجهی در انجام فعالیت‌های روزمره خود با مشکلات بیشتری مواجه هستند. علائم ADHD هم در کسانی که به اینترنت اعتیاد دارند بیشتر دیده می‌شود؛ مانند اختلال در برنامه‌ریزی، مدیریت زمان ضعیف و...

این اعتیاد درمان ندارد!

هیچ درمان خاصی برای اعتیاد به اینترنت وجود ندارد! باید بسته به شدت اعتیاد انواع مختلف کارهایی که می‌توانید انجام دهید را امتحان کنید. مثلا اگر کسی را می‌شناسید که به اینترنت اعتیاد دارد، قدم اول این است که در برنامه‌ریزی‌های او مداخله کنید یا نگرانی خودتان را به او بگویید.

بعد از آن می‌توانید روی برنامه او نظارت کنید تا بیشتر از زمان برنامه‌ریزی شده پشت سیستم ننشیند.

کارهای دیگری هم هست که می‌توانید انجام دهید تا زمان استفاده‌تان از موبایل و کامپیوتر را مدیریت کنید. مثلاً اپلیکیشن‌هایی وجود دارد که می‌توانید با آن زمان کار کردن با برنامه‌های مختلف را تعیین کنید و برنامه‌ها پس از این زمان قفل شوند و امکان دسترسی به آن‌ها وجود نداشته باشد. البته تمام این شرایط برای کسانی است که به اعتیاد خود آگاه و علاقه‌مند به ترک آن هستند. در غیر این صورت هیچ کدام از این اپلیکیشن‌ها جواب نمی‌دهند. در قدم اول باید قصد و هدفی جدی داشت!

برای برخی افراد هم اعتیاد به اینترنت همراه با علائمی مانند اضطراب و افسردگی است. این افراد حتما باید به روانکاو مراجعه کنند و ابتدا علائمی که سبب این اعتیاد شده است را درمان کنند.

در آخر مسئله‌ای که باید به آن توجه کنید این است که «زمان بسیار ارزشمند است» اگر احساس می‌کنید به این اعتیاد مبتلا هستید یا ممکن است با سبک زندگی غلط به آن دچار شوید، از همین الان به فکر باشید.