در جهان و در ساختار روزنامه‌نگاری جهانی امروز، فرصتی عالی برای روزنامه‌نگاری مردمی و با هدف حفظ منافع عمومی پدید آمده است. اخبار جعلی بی‌وقفه در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شوند و موجب شده‌است اعتماد به رسانه‌های جریان اصلی با مشکلی بزرگ مواجه شود.
براساس آخرین گزارش انستیتو رویترز (Reuters Institute Digital News Report ۲۰۲۳) میزان مراجعه مستقیم مردم به وب سایت‌های خبری برای دریافت اخبار و گزارشات از ۳۲ درصد به ۲۲ درصد کاهش یافته است. در مقابل این مخاطبان به سمت شبکه‌های اجتماعی سوق پیدا کرده‌اند به نحوی که از ۲۳ درصد در سال ۲۰۱۸ به ۳۰ درصد در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است. بر اساس گزارش جدید دولت بریتانیا نیز، یکی از مسائل کلیدی، ناپدید شدن روزنامه‌های محلی است که می‌تواند برای برخی مناطق این کشور «فاجعه بار» باشد. این گزارش هشدار می‌دهد که افول مطبوعات محلی، نظارت دقیق بر عملکردهای دموکراتیک را کاهش داده و «بعید است» این وضعیت بدون مداخله بهبود یابد.
درز مانی که اقبال مردم به رسانه‌های رسمی کاهش یافته است و شبکه‌های اجتماعی جایگزین آن‌ها شده‌اند، روزنامه‌ها و رسانه‌های محلی می‌توانند نقش مهمی در بازگرداندن اعتماد بازی کنند. این رسانه‌ها موضوعاتی را که برای خوانندگان‌شان مهم است تقویت می‌کنند و بالا می‌برند. البته این تنها در صورتی است که حمایت‌ها دولتی صورت پذیرد و حکومت به تأمین مالی آن‌ها کمک کند. توجه کنید که ما در مورد روزنامه‌نگاری در کشورهایی همچون بریتانیا صحبت می‌کنیم که روزنامه‌نگاری قدمتی بسیار بیشتر از کشور ما دارد.
به گزارش انجمن مستقل شبکه خبری (ICNN)، که بیش از ۱۲۰ عضو در سراسر بریتانیا دارد، یک سرویس خبری «فرامحلی»، سرویسی است که معمولاً به «یک منطقه جغرافیایی خاص مانند یک شهر، محله، روستا، شهرستان یا حتی کدپستی» مربوط می‌شود. در میان اعضای آن‌ها عناوین متنوعی مانند Shetland News و Cornish Stuff وجود دارند.
وبسایت ICNN اظهار می‌دارد که تغییر به سمت بستر آنلاین منجر به تحول در مدل‌های سنتی روزنامه‌نگاری شده است. مشاغل از بین رفته‌اند، درآمدها با کم شدن تبلیغات رو به کاهش است و روزنامه‌نگاری خدمات عمومی با عقب‌نشینی نشریات از زمین‌های سنتی خود، بیشترین ضربه را خورده است. این گزارش ادامه می‌دهد: «اما این مهاجرت دیجیتالی افراد و جوامع را نیز برانگیخته است تا برای ارائه منبعی جایگزین از اطلاعات از طریق شرکت‌های اجتماعی، مشاغل و خدمات داوطلبانه گام بردارند که ارزش مدنی عظیمی را ارائه می‌کند.»
در کنفرانسی که سال گذشته توسط دانشگاه کاونتری برگزار شد، دانشگاهیان ارشد استدلال کردند که حفظ این بخش برای اطمینان از آگاهی جوامع محلی از تفاوت‌های ظریف مسائلی مانند کووید-۱۹ و برگزیت، حیاتی است. شواهدی وجود دارد که در کشوری همچون بریتایا طی دهه گذشته، اعتماد عمومی به روزنامه‌نگاری محلی افزایش و اعتماد به رسانه‌های جریان اصلی کاهش یافته است.
در بریتانیا، BBC به‌عنوان مهم‌ترین منبع خبری برای اطلاعات ویروس کرونا در چند ماه اول همه‌گیری شناخته شد. اما داده‌های نظرسنجی نشان می‌دهند که تنها ۴۵ درصد از پاسخ‌دهندگان، رسانه‌های خبری را به عنوان منابع قابل اعتماد این اطلاعات ارزیابی می‌کنند که این آمار، کاهش ۱۲ درصدی در فاصله آوریل تا آگوست (فروردین تا مرداد) است.
همه‌ی این موارد حاکی برآن است که روزنامه‌نگاری محلی می‌تواند راه حل مناسبی برای بازگرداند اعتماد عمومی در سطح جامعه باشد.
پول نقد مورد نیاز است!
روزنامه‌نگاران و رسانه‌های محلی، این ناشران مستقل نوپای جامعه، برای انجام کار خود در کمک به بازگرداندن اعتماد عمومی به پول نیاز دارند. همانطور که در مقالات قبلی نیز بیان کردیم، معضلات مالی یکی از اصلی‌ترین مسائلی است که رسانه‌های بزرگ جهانی نیز با ان دست و پنجه نرم‌می‌کنند. شاید ظهور شبکه‌های اجتماعی بزرگترین ضربه را به روزنامه‌نگاری زده باشد. بسیاری از رسانه‌های جهانی تا پیش از این به تبلیغات و درآمدهای ناشی از انتشار اخبار و پوشش خبری وابسته بودند. ظهور شبکه‌های اجتماعی و امکان دسترسی به اخبار و اطلاعات بدون پرداختن پول و همچنین ایجاد بستر تبلیغات مستقیم برای شرکت‌های تجاری بخش زیادی از درآمدهای این شرکت‌ها را کاهش داد.
خبرگزاری BBC هم ضربات سنگینی متحمل شد. هرچند این مؤسسه راه‌های جایگزینی برای تأمین درآمدهای خود از جمله فروش محصولات رسانه‌ای از جمله مستندات و فایل‌های تصویری خود دارد اما با این حال بحران مالی سبب شد رادیو BBC بعد از سال‌ها فعالیت به تعطیلی کشیده شود.
حال این وضعیت را برای رسانه‌های محلی تصور کنید. با کاهش اقبال عمومی به مطالعه روزنامه و خرید اخبار چاپی و همچنین درآمدی در این مسیر برایشان متصور نیست؛ در مورد کشورمان گرانی کاغذ را هم به آن اضافه کنید. در مقام دیگر این رسانه‌ها دیگر مشتری‌ای برای جذب تبلیغات هم ندارند تا کفاف فعالیت‌هایشان را بدهد. بعلاوه راهکاری مانند BBC یعنی فروش محصولات تبلیغاتی یا مانند رویترز یعنی فروش گزارشات اقتصادی به شرکت‌های بزرگ هم برایشان در دسترس نیست. در چنین شرایطی کمک‌های مردمی و دولتی تنها راهکار بقای این رسانه‌ها است.
اگر بخواهیم مردم صدای خود را از قاب رسانه‌ها دریافت کنند و بتوانند جایی را برای قرار دادن اعتماد خود و افزایش امید پیدا کنند حمایت‌های دولتی و حرکت به سمت جذب حمایت‌های مردمی ضروری به نظر می‌رسد. در بریتانیا یک صندوق ۲ میلیون پوندی تحت حمایت دولت به نام Future News Fund در سال ۲۰۱۹ راه‌اندازی شد تا روزنامه‌نگاری محلی با منافع عمومی را تقویت کند. کشورهایی این چنینی دریافته‌اند که بازگرداندن اعتماد عمومی، از مسیر تقویت رسانه‌های محلی میسر خواهد بود.
نظر شما