روش‌های رصد کردن اخبار و محتوا در جامعه در دهه‌های گذشته تغییرات زیادی داشته است. از مزایای عصر دیجیتال این است که ما هرگز تا این اندازه با یکدیگر در ارتباط نبوده‌ایم. اینترنت به ما این امکان را می‌دهد که تنها در چند ثانیه با هر کسی در جهان ارتباط برقرار کنیم. گوشی‌های هوشمند در جیب ما، ابررایانه‌هایی با قابلیت ضبط ویدئو با کیفیت بالا هستند. دیگر لازم نیست روزنامه‌نگاران منتظر بمانند تا گزارش‌هایشان چاپ شود و آن را ببینند؛ در عوض از توانایی نوشتن، ضبط کردن و انتشار فوری استفاده می‌کنند.
با این وجود این توانایی می‌تواند یک مصیبت هم باشد؛ زیرا اطلاعات نادرست به سرعت گسترش پیدا می‌کنند. آینده‌ی روزنامه‌نگاری در عصر دیجیتال نیازمند آن است که رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران خود را با وضع موجود تطبیق دهند و در نحوه‌ی گزارش و انتشار اخبار تغییرات مهمی ایجاد کنند.
روزنامه‌نگاری دیجیتال چیست؟
برای فهم روزنامه‌نگاری در عصر دیجیتال، باید ریشه‌های آن و چگونگی رسیدن آن به نقطه‌ی فعلی را بفهمیم. روزنامه‌های اولیه -که بسیار طرفدار احزاب بودند- به ایجاد سنت‌های مهمی کمک کردند که روزنامه‌نگاری هنوز هم از آن‌ها پیروی می‌کند. در سال ۱۷۳۵، پیتر زنگر، به دلیل انتشار انتقاداتی از دولت بریتانیا در مجله‌ی خود با نام New York Weekly محاکمه شد. با این حال حکم دادگاه نشان داد که انتشار اظهارات منفی در صورتی که صحت داشته باشند، محکومیت نخواهند داشت. این اتفاق به آزادی مطبوعات کمک زیادی کرد.
با ظهور رادیو در اوایل قرن بیستم، اوضاع به طرز چشمگیری تغییر کرد. رسانه تغییر کرد و اخبار هم متناسب با آن تغییر کرد. بعد از آن، تلویزیون در تمام خانواده‌های آمریکایی رواج پیدا کرد؛ اما بزرگترین تغییر با «اینترنت» بود. در این مرحله، مردم می‌توانستند به هزاران عکس، ویدئو و گزارش در سراسر جهان دسترسی داشته باشند. رسانه‌های خبری سنتی باید خودشان را به سرعت با این شرایط وفق می‌دادند یا کار خود را تعطیل می‌کردند.
روزنامه‌نگاری دیجیتال دقیقا همان چیزی است که به نظر می‌رسد: محتوایی که از طریق یک رسانه دیجیتال رصد می‌شود. هسته مرکزی روزنامه‌نگاری دیجیتال به همان صورت که بود، باقی ماند: گزارش اخبار و انتقال آن به روشی کوتاه و فشرده. کلمات به‌جای روزنامه بر روی صفحات دیجیتال خوانده می‌شوند و صداها به جای رادیو توسط پادکست شنیده می‌شوند. روزنامه‌نگاران به همان قواعد گزارش بی‌طرفانه، گزارش‌نویسی قوی و مبتنی بر اخلاقیات پایبند هستند؛ با این حال به مهارت‌هایی در کار چندرسانه‌ای، دانش بازاریابی و سازگاری با شرایطی که دائما در حال تغییر است، نیاز دارند.
زوال روزنامه‌نگاری مدرن
زوال مداوم صنعت روزنامه باعث شده است که بسیاری از رسانه‌ها به‌طور کامل نحوه‌ی گزارش‌دهی و انتشار مطالب را بازتعریف کنند. طبق گزارش گروه تحقیقاتی Pew*، اشتغال در بخش‌های خبری ایالات متحده بین سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۸، ۴۷ درصد و درآمد حاصل از تبلیغات در همان بازه زمانی از ۳۷.۸ میلیارد دلار به ۱۴.۳ میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است. بر اساس مطالعات گروه Pew، در سال ۱۹۸۴، رسانه‌ها ۶۳ میلیون روزنامه توزیع کرده‌اند؛ در حالی که در سال ۲۰۲۰ این تعداد به کمتر از ۲۵ میلیون کاهش پیدا کرده است.
با وجود آن که روزنامه‌ها هنوز هم نقش مهمی در رصد اخبار در جامعه دارند اما واضح است که مخاطبان، قالب دیجیتال را ترجیح می‌دهند. مطالعه دیگری هم توسط Pew انجام شد که طبق آن حدود ۳۴ درصد از مردم آمریکا، ترجیح می‌دهند اخبار را به‌صورت آنلاین دنبال کنند (و ۴۴ درصد، افرادی هستند که تلویزیون را ترجیح می‌دهند).
خبرگزاری‌هایی که این تغییرات را پیش‌بینی کرده‌اند، مانند Wall Street Journal* و New York Times*، به اندازه دیگر رسانه‌ها از نظر مالی آسیب ندیدند. در صورتی که یک روزنامه به‌صورت سنتی چاپ شود، به‌وسیله اشتراک دیجیتالی درآمد را کنترل می‌کند. اشتراک دیجیتالی به خوانندگان امکان دسترسی به همه چیز مانند پادکست، ویدئو و... را می‌دهد.
تکامل روزنامه‌نگاری دیجیتال
رسانه‌های خبری‌ای که برای برآورده کردن نیاز مخاطبین خود تکامل پیدا کنند، شانس ادامه دادن کار روزنامه‌نگاری با کیفیت بالاتر را دارند. این کار بسیار سخت و دشوار است. در بیشتر موارد، نحوه گزارش و رصد اطلاعات مانند روش‌های گذشته است و تنها تفاوت در سرعت عمل است! رقابتی که روزنامه‌نگاران با آن روبرو هستند، بر سر راه‌های مختلف ارائه اخبار است.
چاپی/ سنتی: چاپ، پایه و اساس روزنامه‌نگاری مدرن است. قدیمی‌ترین روشی است که ما برای ارائه و انتقال اخبار از آن استفاده کرده‌ایم. چاپ و پخش روزنامه در حالی که یکی از لوازم اصلی نسل‌های گذشته بوده‌اند، امروزه جای خودشان را به رصد اخبار در قالب‌های دیجیتالی داده‌اند. روزنامه‌نگاری سنتی با ظهور فناوری‌های دیجیتال تغییرات زیادی کرده است و رسانه‌ها باید نحوه بازاریابی و انتقال اخبارشان را اصلاح کنند. این تغییراتی که روزنامه‌نگاری سنتی به آن دچار شده عبارتند از:
- به جای یک روزنامه فیزیکی و واقعی در دست، مخاطبینْ همان گزارش‌ها را از طریق ایمیل دریافت می‌کنند تا در تلفن هوشمند، تبلت یا رایانه‌شان مطالعه کنند.
- مخاطب این امکان را دارد تا در رابطه با گزارش‌ها اظهارنظر کند و با دیگر افراد در رابطه با نظر خود بحث کند.
- ارائه اخبار بیشتر به صورت چندرسانه‌ای است؛ از جمله ویدئو، عکس و پادکست.
رادیو/ پخش کردن برنامه: رادیو که دومین رسانه پخش اخبار است، هنوز اهمیت خود را به‌عنوان یکی از منابع اصلی پخش اخبار حفظ کرده است. یک نظرسنجی در Pew نشان می‌دهد که تقریبا ۵۰ درصد از آمریکایی‌ها هنوز هم اخبار را از طریق رادیو دنبال می‌کنند. بسیاری از ایستگاه‌های رادیویی اپلیکیشن‌هایی را برای مخاطبین ارائه کرده‌اند که از طریق آن می‌توانند اخبار رادیو را زنده دنبال کنند و یا آن‌ها را دانلود کنند. همچنین در حال حاضر فهرست بی‌پایانی از ایستگاه‌های خبری کابلی وجود دارند که ۲۴ ساعته در تلویزیون فعالیت می‌کنند. شبکه‌های خبری قسمت‌هایی از برنامه‌هایشان را (مانند مصاحبه‌های مهم و...) در وبسایت و دیگر پلتفرم‌های اجتماعی قرار می‌دهند. تغییرات این شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی به شرح زیر است:
- بسیاری از ایستگاه‌های رادیویی، اپلیکیشن‌هایی را برای مخاطبین ارائه کرده‌اند که از طریق آن می‌توانند اخبار را به صورت زنده دنبال کنند یا آن‌ها را دانلود کنند.
- شبکه‌های خبری قسمت‌هایی از برنامه‌هایشان (مانند مصاحبه‌های مهم) را در وبسایت یا دیگر پلتفرم‌های اجتماعی قرار می‌دهند.
- ظهور پادکست، از اخبار تا ورزش به خبرنگاران این امکان را می‌دهد که در یک موضوع عمیق شوند و آن را از قبل ضبط کنند.
- گوشی‌های هوشمند، رسانه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های تلفن همراه، نیاز به روزنامه‌ها، رادیو و تلویزیون را از بین برده‌اند. مخاطبین امروزه می‌توانند در هر کجا که هستند اخبار را تماشا کنند، گوش کنند یا بخوانند.
روزنامه‌نگاری تحقیقی
روزنامه‌نگاری تحقیقی همچنان یکی از مهم‌ترین شاخه‌های روزنامه‌نگاری است. آزادی بیان جهت پاسخگو بودن صاحبان قدرت، یکی از ارکان مهم دموکراسی و راهی برای کشف فساد و آگاهی مردم است. به ماجرای واترگیت فکر کنید؛ قبل از ظهور فضای دیجیتال و ماه‌ها قبل از «افشاگری بزرگ» هم روزنامه‌نگاران گزارش می‌دادند. اساس روزنامه‌نگاری تحقیقی تغییری نکرده است؛ شیوه‌های افشاگری اخبار تغییر کرده است.
چارلی اسپچت، خبرنگار تحقیقی WKBW* و فارغ التحصیل دانشگاه سنت بوناونچر، می‌گوید: «اگر ما یک گزارش تحقیقی مهم برای روز دوشنبه داشته باشیم، گزارش از قبل در روز جمعه نوشته شده است و قرار است یکشنبه شب منتشر شود.»
ترافیک سایت‌های خبری در عصرهای یکشنبه افزایش پیدا می‌کند. گزارش دیده می‌شود و در رابطه با آن شروع به صحبت می‌کنند. صبح دوشنبه، ایستگاه خبری ۲ تا ۳ دقیقه از گزارش ۵ دقیقه‌ای را پخش می‌کند و گزارش کامل آن را برای برنامه زنده خبری ساعت ۶ پخش می‌کند. فضای دیجیتال نحوه ارائه گزارش را به کلی تغییر داده است و راه‌های متفاوتی برای این کار بوجود آورده است. شما نمی‌توانید تصور کنید که مردم بعد از کار، روزنامه در دست بگیرند یا پای برنامه‌های تلویزیونی بنشینند. استراتژی این است که: «با مردم در جایی که هستند ملاقات کنید!»
همچنین به دلیل سرعت بالای اشتراک‌گذاری مطالب، واکنش‌ها به اخبار بسیار زودتر از قبل رخ می‌دهند.
اخبار ورزشی
ورزش‌ها و رسانه‌های ورزشی با آمار خیره‌کننده‌ای رصد می‌شوند. در آمریکا لیگ ملی فوتبال به‌طور میانگین برای هر بازی عادی بیش از ۱۵ میلیون بازدیدکننده دارد. البته این آمار در سال‌های گذشته به‌علت همه‌گیری COVID-۱۹ کاهش داشته است اما ورزش همچنان هم یکی از چشم‌اندازهای قدرتمند در عصر روزنامه‌نگاری دیجیتال است. دیگر لازم نیست منتظر روزنامه‌های محلی یا ملی باشیم تا امتیازات، آمار و نظرات را ببینیم. این اطلاعات به وسیله شبکه‌های ورزشی ۲۴ ساعته، برنامه‌های ورزشی و خبرنگاران ورزشی به سرعت در رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌شوند. همچنین ورزشکاران به افرادی تاثیرگذار برای حل مسائل اجتماعی تبدیل شده‌اند. تغییراتی که در این عرصه شاهد هستیم را می‌توان اینگونه برشمرد:
- اکنون خبرنگاران ورزشی باید فعالیت خودشان را گسترش دهند و موضوعات اجتماعی را هم پوشش بدهند؛ زیرا ورزش و ورزشکاران اهداف و انگیزه‌های مختلفی را دنبال می‌کنند.
- روزنامه‌نگاری ورزشی مبتنی بر رسانه‌های اجتماعی است و امکان دسترسی فوری به اطلاعات را می‌دهد.
- وبسایت‌هایی مانند The Athletic مدلی مبتنی بر اشتراک طراحی کرده‌اند که اطلاعاتی با کیفیت و بدون تبلیغات ارائه می‌کند.
- با از بین رفتن مجلات چاپی سنتی، گزارش‌نویسان مستقل داستان‌هایی خلق می‌کنند که ورزشکاران حرفه‌ای را فراتر از تصور عمومی برجسته می‌کند.
رسانه‌های اجتماعی
ظهور شبکه‌های اجتماعی، روند سنتی اخبار را تغییر داده است. خبرنگاران و ایستگاه‌های خبری دیگر به منتظر ماندن برای انتشار و چاپ اخبار فوری نیازی ندارند. بر اساس گزارش Pew، ۴۲ درصد از مردم ایالات متحده از رسانه‌های اجتماعی برای پیگیری اخبار استفاده می‌کنند.
البته شبکه‌های اجتماعی هم مشکلات خودشان را دارند. در رسانه‌های اجتماعی بین آن چیزی که در ذهن شما می‌گذرد و انتشار آن، فاصله بسیار کمتری وجود دارد و این بسیار خطرناک است. برای مثال در روزنامه‌ها، شما یک سردبیر دارید یا در برنامه تلویزیونی یک تهیه‌کننده دارید که مطالب را قبل از انتشار بررسی می‌کند. شما باید دقیق و با استانداردهای روزنامه‌نگاری در شبکه‌های اجتماعی رفتار کنید اما این وسوسه وجود دارد که بخواهید «اولین» باشید. تغییرات این رسانه‌ها عبارتند از:
- خبرنگاران با خوانندگان/شنوندگان تعامل دارند. اغلب گزارشی را کار می‌کنند و مستقیما از افرادی که در آن موضوع کار می‌کنند، راهنمایی می‌گیرند.
- به جای نوشتن یک خبر، خبرنگاران یک رشته‌توییت می‌نویسند که تمام اطلاعات را در یک قالب آسان برای خواندن به مخاطب ارائه می‌کند.
- روزنامه‌نگاران دیجیتال از قابلیت‌های پخش زنده شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و نیازی به دوربین و میکرفون‌های حرفه‌ای ندارند.
مشکلات روزنامه‌نگاری دیجیتال و نحوه اجتناب از آن‌ها
هر کسی که یک گوشی هوشمند داشته باشد، می‌تواند یک رویداد را به صورت زنده پخش کند یا نظر خودش را توییت کند. این اتفاق مشکل بزرگی برای روزنامه‌نگاری در عصر دیجیتال ایجاد کرده است. نظرات بدون هیچگونه تحقیق منتشر می‌شوند که این اتفاق منجر به انتشار اطلاعات نادرست می‌گردد و این اطلاعات اغلب حتی بیشتر از اخبار واقعی مورد توجه قرار می‌گیرند! یک مزیت مهم روزنامه‌نگاری دیجیتال «سرعت انتشار» آن است اما این مزیت، چالش‌های بسیاری هم به همراه می‌آورد؛ به این علت که ایجاد تعادل بین انتشار خبر و اطمینان از صحت اطلاعات را سخت می‌کند. در اینجا به نحوه مقابله با این مشکلات اشاره خواهیم کرد.
اطلاعات غلط: روزنامه‌نگاران به اخبار داغ افتخار می‌کنند اما پیشرفت شغلی مستلزم حرفه‌ای بودن و بررسی واقعیت است. اغلب اخبار بدون بررسی دقیق ارسال می‌شوند که منجر به انتشار اطلاعات نادرست می‌شود. خبرنگاران با رعایت اصول زیر می‌توانند از انتظار اطلاعات نادرست جلوگیری کنند. از جمله راه‌های مبارزه با اطلاعات غلط:
- اطمینان حاصل کردن از صحت منابع: به این علت که اطلاعات شخصی باعث شکست یک گزارش می‌شود، اطمینان حاصل کردن از دقیق بودن منابع موجب می‌شود تا اطلاعات نادرست حذف شوند.
- تمام داده‌ها را قبل از انتشار بررسی کنید: آمار و سایر داده‌های عددی در یک گزارش بسیار بااهمیت هستند. منابع عمومی به راحتی از طریق اینترنت در دسترس هستند و قانون آزادی اطلاعات، دولت‌ها را موظف کرده است که اجازه دسترسی عموم مردم به اطلاعات را بدهند.
- به حقیقت پایبند باشید: اخلاق و پایبندی به حقیقت، معیارهای حیاتی برای روزنامه‌نگاران است. انتشار اطلاعات نادرست به اعتبار یک خبرنگار آسیب می‌زند.
جانبداری: روزنامه‌نگاری مبتنی بر حقایق است، نه جانبداری. متاسفانه در فضای سیاسی که ما در آن زندگی می‌کنیم، مرز بین روزنامه‌نگاری و حمایت از گروه‌های مختلف، کمرنگ شده است.
ارائه اخبار بدون نظر شخصی: گزارش بدون جانبداری به خواننده یا شنونده این امکان را می‌دهد تا خودش تصمیم بگیرد.
حفظ صداقت در اخبار: روزنامه‌نگاران گاهی از سمت ورزشکاران حرفه‌ای، سیاستمداران یا سایر افراد صاحب قدرت به علت پوشش برخی اخبار مورد لطف قرار می‌گیرند. باید به اخلاقیات پایبند بود و تحت تاثیر قرار نگرفت تا بتوان حقایقی صادقانه برای مردم ارائه کرد.
آینده روزنامه‌نگاری در عصر دیجیتال
تنها چیزی که قطعی است «تغییر» است. مهارت در کار چندرسانه‌ای و اخلاق، کلید موفقیت در این حرفه است. روزنامه‌نگاران در عصر دیجیتال باید همچنان به پرسیدن سوالات چالش‌برانگیز و دلسوزانه ادامه بدهند. Specht، روزنامه‌نگار دیجیتال، در این رابطه می‌گوید: «شما باید فضای دیجیتال را بشناسید و فردی باهوش باشید. زمانی که من برای اولین بار شروع به کار کردم، حدود ۱۰ سال قبل، افراد روزنامه‌نگار و افراد فعال عرصه دیجیتال داشتیم که به یکدیگر کمک می‌کردند اما از یکدیگر جدا بودند. امروزه برای موفقیت در عرصه روزنامه‌نگاری دیجیتال باید تا حدی در فضای دیجیتال مهارت داشته باشید.»
- Wall Street Journal: یکی از مهم‌ترین روزنامه‌های سیاسی-اقتصادی جهان که مرکز آن در خیابان وال‌استریت شهر نیویورک ایالات متحده قرار دارد.
- New York Times: روزنامه آمریکایی که مرکز آن در شهر نیویورک قرار دارد و اعتبار و نفوذ بسیاری در آمریکا دارد.
- Pew: یک اندیشکده آمریکایی که در واشنگتن. دی. سی قرار دارد و هدف گزارش‌های این مرکز تحقیقاتی، فهم نگرش‌های جهانی در رابطه با موضوعات مختلف است.
- WKBW: یک ایستگاه تلویزیونی در نیویورک