همه ما بارها در رابطه با سرقت ادبی شنیده‌ایم. هر هفته داستان‌هایی راجع به دانشجویان، نویسندگان، مورخان و ترانه‌سرایانی بین مردم پخش می‌شود که آثار دیگران را سرقت کرده‌اند. اما نگران‌کننده‌ترین موارد برای سرقت ادبی، سرقت ادبی روزنامه‌نگاران است که در سال‌های اخیر موارد بسیاری از آن‌ها کشف شده‌است.
به عنوان مثال در سال ۲۰۱۱، Kendra Marr، خبرنگار Politico، پس از کشف دست کم هفت گزارش که در آن‌ها سرقت ادبی انجام شده بود و توسط سردبیر رسانه‌ای رقیب فاش شد، مجبور به استعفا شد. ابتدا یک خبرنگار New York Times سردبیر Marr را از شباهت کارش با یک متن دیگر آگاه کرد. حالا می‌شود گفت داستان Marr تبدیل به یک درس عبرت برای روزنامه‌نگاران جوان شده‌است. Marr که به تازگی از دانشکده روزنامه‌نگاری دانشگاه North Western فارغ‌التحصیل شده بود، ستاره‌ای در حال ظهور در حرفه خودش به حساب می‌آمد که قبل از کار در Politico در Washington Post کار می‌کرد.
مشکل این است که سرقت ادبی در اغلب موارد به دلیل این است که در اینترنت فقط با یک کلیک ماوس به حجم ظاهراً نامحدودی از اطلاعات دسترسی داریم. این باعث می‌شود سرقت ادبی نسبت به هر زمان دیگری ساده‌تر باشد و این واقعیت به این معنی است که خبرنگاران باید در برابر آن بسیار هوشیارتر عمل کنند.
پس برای جلوگیری از سرقت ادبی در گزارش خود باید چه چیزهایی را بدانید؟ بیایید برخی اصطلاحات را باهم بررسی کنیم.
سرقت ادبی چیست؟
سرقت ادبی به معنای این است که با قرار دادن مطلب شخصی دیگر در گزارش خود و ذکر نکردن منبع، ادعا کنید که کار شخص دیگری متعلق به شماست. در روزنامه‌نگاری سرقت ادبی می‌تواند چندین شکل داشته‌باشد:
سرقت اطلاعات: این مورد شامل استفاده از اطلاعاتی است که خبرنگار دیگر آن اطلاعات را برای نشریه خود جمع‌آوری کرده‌است. یک مثال می‌تواند خبرنگاری باشد که از جزئیات خاصی درمورد یک جنایت خبر می‌دهد- مثل رنگ کفش قربانی- درحالی که آن اطلاعات را از پلیس به دست نیاورده‌است بلکه بدون ذکر نام از گزارش شخص دیگری برداشته است.
سرقت نوشتاری: اگر یک خبرنگار گزارشی را به شیوه‌ای خاص یا غیرعادی بنویسد و خبرنگار دیگری قسمت‌هایی از آن گزارش را در گزارش خود منتشر کند نمونه‌ای از سرقت ادبی است.
سرقت ایده: سرقت ایده زمانی اتفاق می‌افتد که یک روزنامه‌نگار، یک ستون‌نویس یا یک تحلیلگر خبری، ایده یا نظریه جدیدی درمورد موضوعی در اخبار مطرح کند و خبرنگار دیگری آن ایده را کپی کند.
برخی از اشکال سرقت ادبی، اشکال آشکار هستند. وقتی متن شخصی را کلمه به کلمه کپی و به متن خودتان اضافه می‌کنید یک سرقت ادبی آشکار انجام دادهاید. با این حال سرقت ادبی همیشه انقدر آشکار نیست. اشکال پیچیده‌تری از سرقت ادبی هم وجود دارد اما هردو به پیامدهای مشابهی منجر می‌شوند.
به عنوان مثال کپی کردن یک پاراگراف از کتاب یا گزارشی دیگر در متن خودتان سرقت علمی مستقیم و آشکار است. پرداخت پول به کسی برای اینکه متنی برای شما بنویسد هم سرقت علمی مستقیم است. اگر سرقت ادبی مستقیم انجام دهید به احتمال زیاد و به لطف نرم افزارهایی مانند Turnitin دستگیر خواهید شد.
برخی سرقت‌های ادبی هم «تصادفی» روی می‌دهند. زمانی که منبع اشتباه ذکر شده‌باشد، یا نویسنده ایده را بدون استناد به اشتراک گذاشته‌باشد. این نوع سرقت ادبی اغلب نتیجه‌ی فرایند تحقیقی نامنظم و تنگناهای زمانی هستند. درنهایت اگر نتوانید تمام منابع خود را به درستی ذکر کنید، مرتکب سرقت ادبی شده‌اید.
چگونه از سرقت ادبی جلوگیری کنیم؟
همه کسانی که دچار سرقت ادبی می‌شوند با هدف سرقت این کار را انجام نمی‌دهند. برای اینکه قربانی تله سرقت ادبی نشوید می‌توانید چند کار انجام دهید.
ساده‌ترین راه برای جلوگیری از سرقت ادبی این است که خودتان گزارش دهید! به این ترتیب از وسوسه سرقت ادبی اطلاعات گزارش از یک خبرنگار دیگر جلوگیری می‌کنید و از تولید اثری که کاملا متعلق به خودتان است رضایت خواهید داشت. اما اگر خبرنگار دیگری اطلاعاتی را دریافت کند که شما ندارید، باید چه کار کنید؟
ابتدا سعی کنید تمام تلاشتان را برای به دست آوردن اطلاعات به کار بگیرید اما اگر نتوانستید آن اطلاعات را خودتان به دست بیاورید آن زمان حتما اطلاعات را نسبت بدهید! اگر خبرنگاری اطلاعاتی پیدا کرده‌است که شما نمی‌توانید آن را پیدا کنید باید آن اطلاعات را به خبرنگار یا سازمان رسانه‌ای که خبرنگار در آن جا کار می‌کند نسبت دهید.
مطالبتان را چند دفعه بررسی کنید. هنگامی که گزارش خود را نوشتید، چندین بار آن را بخوانید تا مطمئن شوید از هیچ اطلاعاتی که متعلق به شما نیست استفاده نکرده‌اید. به یاد داشته‌باشید که سرقت ادبی همیشه یک عمل آگاهانه نیست. گاهی اوقات ممکن است بدون اینکه آگاه باشید دچار سرقت ادبی شوید و از مطالبی که در یک وبسایت دیده‌اید در گزارش خود استفاده کنید.
یادتان باشد مدام از خودتان بپرسید: آیا این مطالب را خودم جمع‌آوری کرده‌ام؟