انتخاب رنگ مناسب برای نمودارها کار بسیار مشکلی است. در این متن تلاش می‌کنیم تا کمی این انتخاب را برای شما ساده‌تر کنیم. شما باید نسبت به رنگی که انتخاب می‌کنید اطمینان خاطر داشته باشید اما اگر حسی نسبت به رنگ‌هایی که انتخاب کرده‌اید ندارید، در ادامه به اطمینان پیدا کردن از انتخاب‌مان خواهیم پرداخت و اشتباهات رایج در تصویرسازی رنگی داده‌ها را هم مورد بحث قرار خواهیم داد.
بهتر است که در ابتدا اصطلاحاتی را که برای تصویرسازی لازم است را بدانید (ما از اصطلاحات انگلیسی استفاده می‌کنیم تا هنگام استفاده از نرم‌افزار معنی آن‌ها را بدانید).
سه فاکتور رنگی مهم وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را تغییر دهید. اسم این سه فاکتور HSB است: ترکیب Hue و Saturation و Brightness.
فاکتور Hue به معنای یک سایه رنگی است و محدوده رنگی از 0 تا 360 درجه دارد. (براساس چرخه رنگی) ⬤⬤⬤
فاکتور Saturation به معنای اشباع است که از 0% (خاکستری) تا 100% (فوق‌العاده پررنگ) تعیین می‌شود. ⬤⬤⬤
فاکتور Brightness میزان روشنایی را تعیین می‌کند که از 0% (سیاه) تا 100% (رنگ واقعی) است. ⬤⬤⬤
برای به دست آوردن کدهای رنگی می‌توانید از برنامه‌های مختلف استفاده کنید. کد رنگی یک شناسه برای نشان دادن رنگ‌ها در وب‌سایت است که هنگام برنامه‌نویسی به کارتان می‌آید و هنگام کار با برنامه‌های تصویرسازی کار شما را آسان‌تر می‌کند. مانند تصویر زیر که کد #8258FA را نشان می‌دهد:
درک خودتان از رنگ‌ها را گسترش دهید
ممکن است هنگام تصویرسازی با خود بگویید: «من برای نمودارم به پنج رنگ احتیاج دارم پس از زرد، سبز، قرمز، آبی استفاده می‌کنم و.... شاید از نارنجی یا بنفش»
اگر در کودکی موقع رنگ کردن کتاب رنگ‌آمیزی زیاد به رنگ‌ها فکر نکرده‌باشید، طبیعی است که برای استفاده از رنگ‌ها اینطور تصمیم‌گیری کنید. اما باید بدانید: رنگ‌های خیلی بیشتری وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. به رنگ‌های تصویر زیر نگاه کنید و آن‌ها را با رنگ‌های اصلی ⬤⬤⬤⬤⬤ مقایسه کنید:
قرمزی که در این تصویر استفاده شده‌است ⬤ با قرمز معمولی ⬤ متفاوت است. از رنگ سبز ⬤ استفاده شده‌است که با رنگ سبز ⬤ تفاوت زیادی دارد. بگذارید قبل از گفتن قوانینی که شما را محدود می‌کنند اول کمی از رنگ‌ها بگوییم. هزاران رنگ وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. از قرمز مایل به زرد ⬤ ، قرمز مایل به آبی ⬤ و تمام رنگ‌هایی که بین این دو رنگ وجود دارد. رنگ خاکستری ⬤ به دو دسته تقسیم می‌شود. خاکستری گرم ⬤ و خاکستری سرد ⬤ . و رنگ آبی ⬤ – تعدا بالایی رنگ آبی!- می‌تواند این ⬤ باشد یا این ⬤ یا این ⬤ و یا این ⬤ . تازه درباره رنگ نارنجی و زرد صحبت نکرده‌ایم.
این مسئله به این معناست که شما می‌توانید فقط از یک قسمت چرخه رنگ استفاده کنید اما در همان قسمت هم هزاران گزینه دارید! یعنی:
- از تمام رنگ‌های چرخه استفاده نکنید
برای تصویرسازی نیازی به استفاده از تمام رنگ‌های چرخه رنگ‌ها نیست. زمانی که فقط از چند رنگ استفاده می‌کنید حرفه‌ای‌تر هستید. شما باید از طرح رنگ‌هایی که در متن قبلی به آن اشاره کردیم برای تصویرسازی استفاده کنید:
بازی با رنگ‌ها مانند یک حرفه‌ای
ابزارهای زیادی وجود دارند که به شما در انتخاب طرح رنگی (مکمل، مشابه و...) کمک می‌کنند. یکی از بهترین سایت‌ها برای این‌کار سایت Paletton است. می‌توانید در این سایت طرح مورد نظرتان را انتخاب کنید و در چرخه رنگ‌ها و هارمونی‌های مختلف را براساس این الگو امتحان کنید.
اگر از این برنامه اسفاده کنید، ترکیب رنگ‌های شما بسیار زیبا و جذاب خواهند شد. حالا چند نمونه کار با این برنامه را به شما نشان خواهیم داد. در بالای صفحه سمت چپ انواع ترکیب‌های رنگی وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. قسمت Free Style را انتخاب کرده و گزینه 2 Color را انتخاب کنید. در این صورت در چرخه فقط 2 رنگ خواهید داشت:
با تغییر مکان دایره وسط می‌توانید کنتراست و روشنایی رنگ‌هایتان را تعیین کنید. به تفاوت دو تصویر زیر دقت کنید:
این تنظیمات باعث می‌شود که رنگ‌های مکمل شما درکنار یکدیگر عالی بنظر برسند.
- می‌توانید از روشنایی و اشباع برای اضافه کردن یک رنگ جدید استفاده کنید
اشباع و روشنایی به اندازه خود رنگ مهم هستند. درواقع فقط کافی است اشباع و روشنایی را تغییر دهید تا بتوانید یک رنگ جدید ایجاد کنید. در اینجا در واقع دو جفت رنگ وجود دارد اما اشباع و روشنایی متفاوتی دارند. اگر فقط کمی رنگ را تغییر دهید نتیجه بهتری خواهید داشت: ⬤⬤ / ⬤⬤
برگردیم به مثال. رنگ‌های شما بعد از تغییر اشباع و روشنایی به این شکل می‌شوند:
بنابراین اگر ترکیب رنگی شما عالی بنظر نمی‌رسد سریع رنگ دیگری به ترکیبتان اضافه نکنید! ابتدا تنظیمات را تغییر دهید و ببینید که بهتر می‌شود یا نه. این کاری است که می‌توان با تمام پالت‌های رنگی انجام داد. پالت رنگی بالا می‌تواند تصویر سمت راست را ایجاد کند که از نظر زیبایی بسیار بهتر از تصویر سمت چپ است:
- به رنگ‌های گرم، رنگ آبی اضافه کنید
یک ترکیب رنگ مکمل وجود دارد که مورد علاقه تصویرسازان داده است: زرد/ نارنجی/ قرمز و آبی
درنمونه کارهای گرافیکی زیر مانند South China Morning Post یا The Economist برای تصویرسازی از این چهار رنگ بیشتر از رنگ‌هایی مانند بنفش یا سبز استفاده شده‌است:
به این دلیل که استفاده از رنگ‌های گرم همراه با رنگ آبی تنوع زیادی به کار می‌دهد. زرد و نارنجی و قرمز در کنارهم بسیار دلنشین بنظر می‌رسند. ⬤⬤⬤ دقیقا همان چیزی که برای تصویرسازی نیاز داریم!
و رنگ آبی انعطاف‌پذیرتر از هر رنگ دیگری است. مهم نیست که تیره ⬤ یا روشن ⬤ ، اشباع ⬤ یا غیر اشباع ⬤ باشد. در هر صورت آرامبخش و حرفه‌ای است. از طرفی افرادی که دچار کوررنگی هستند به راحتی می‌توانند تفاوت این چهار رنگ از یکدیگر را تشخیص دهند.
- هنگام استفاده از رنگ سبز، آن را به زرد یا آبی متمایل کنید
سبز جنگلی تقریباً یک شش کامل چرخه رنگ را می‌پوشاند. تقریبا از 90 درجه ⬤ تا 150 درجه ⬤ ، و 120 درجه ⬤ . با این حال تعداد کمی تصویرسازی و طراحی خوب پیدا خواهید کرد که از آن استفاده کنند. چرا اینطور است؟
اول اینکه سبز جنگلی بسیار تیره است و هرچه آن را روشن کنیم نئونی می‌شود ⬤ که بسیار آزاردهنده است. بنابراین شما باید سبز را بیشتر از رنگ‌های دیگر روشن و غیراشباع کنید تا به رنگ زیبایی برسید. این دقیقا همان کاری است که Washington Post در تصویرسازی‌های خود انجام می‌دهد.
این سبز 142° است اما فقط 14 درجه اشباع شده‌است. در اینجا همان رنگ با روشنایی یکسان 100% اشباع شده‌است. ⬤
و به یاد داشته باشید که تشخیص سبز خالص در ترکیب با قرمز، نارنجی یا قهوه‌ای برای افراد کور رنگ بسیار سخت است. بنابراین هنگام استفاده از رنگ سبز، آن را کمی زرد یا کمی آبی کنید. در مثال بالا می‌توانید این نکته را ببینید. همه سبزها دارای رنگی بیش از 160 درجه (=آبی تر) ⬤⬤ یا کمتر از 60 درجه (=زردتر ) ⬤⬤ هستند.
هنگام تصویرسازی داده‌ها حتما به نکاتی که برای استفاده از رنگ‌ها گفتیم توجه کنید. این نکات باعث می‌شوند که حرفه‌ای‌تر بنظر برسید و داده‌های شما برای مخاطب دلنشین‌تر باشد. در متن‌های بعدی نکات بیشتری در خصوص رنگ‌ها در تصویرسازی داده‌ها خواهیم گفت.