یک اصل مهم در روزنامه‌نگاری، ارائه صادقانه اطلاعات است برای اینکه صاحبان قدرت را وادار به پاسخگویی کنند. دیتاژورنالیسم هم در این اصل تفاوتی با سایر شاخه‌های روزنامه‌نگاری ندارد. البته دیتاژورنالیست‌ها برای این‌کار از ابزارهای متفاوتی برای جمع‌آوری، تحقیق و بیان اطلاعات استفاده می‌کنند. علاوه بر شیوه‌ی معمول نوشتاری، دیتاژورنالیست‌ها طیف گسترده‌ای از اشکال نمایشی، برنامه‌های تعاملی و جدول‌های داده دارند و برای ارائه گزارش آن‌ها را به کار می‌برند.
اگرچه این قالب‌ها می‌توانند به اندازه‌ی غیرقابل بیانی یک گزارش را تقویت کنند اما موانعی هم برای مخاطب ایجاد می‌کنند. نه تنها این امکان وجود دارد که خوانندگان به دلیل اختلالات بینایی نتوانند به صورت فیزیکی یک تصویرسازی داده را مشاهده کنند، بلکه کاربران ممکن است به دلایل مختلف توانایی خواندن داده‌ها و درک آن را نداشته باشند و با آن آشنا نباشند.
همینطور که تلاش می‌کنید محتوای گزارش را ساده‌تر و همه‌فهم‌تر کنید ضروری است که گام‌هایی هم برای تصویرسازی ساده‌تر بردارید.
چگونه داده‌ها را برای افراد کم‌بینا تصویرسازی کنیم؟
تخمین زده می‌شود که حدود ۱۰ درصد از جمعیت جهان با نوعی معلولیت زندگی می‌کنند که در مجموع حدود ۶۵۰ میلیون نفر هستند. همچنین حدود ۲.۲ میلیارد نفر در سراسر جهان به نوعی از نابینایی یا اختلال بینایی مبتلا هستند که شیوع آن یک به چهار است. یعنی از هر چهارنفر، یک نفر به این مسئله دچار است.
اگرچه دیتاژورنالیسم اغلب بر روی جداول کار می‌کند اما باید توجه شود که یک چهارم جمعیت را از امکان خواندن آسان و دقیق اخبار محروم نکنیم. خوشبختانه بسیاری از تغییرات ساده را می‌توان در تصویرسازی داده‌ها بکار برد تا این نابرابری برطرف شود.
کوررنگی چگونه بر تصویرسازی تاثیر می‌گذارد؟
کوررنگی انواع مختلفی دارد از جمله کوررنگی قرمز-سبز، کوررنگی آبی-زرد و کوررنگی کامل. هر یک از این شرایط با مجموعه‌ای از چالش‌ها همراه است، اما همه‌ی آن‌ها بر نحوه مشاهده رنگ‌ها یا یک رنگ یا درک تفاوت رنگ‌ها تاثیر می‌گذارد. با توجه به این اشتراک، می‌توان از تکنیک‌هایی برای سازگاری با انواع کوررنگی استفاده کرد.
مقیاس سمت راست یک رنگین کمان است که با رنگ قرمز از بالا شروع می‌شود و به رنگ‌های نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی، بنفش می‌رسد و سپس به رنگ قرمز باز می‌گردد.
اولاً از آنجایی که کوررنگی فقط بر نحوه درک رنگ‌ها تأثیر می‌گذارد، می‌توان به جای آن سایر جنبه‌های رنگ را دستکاری کرد تا تجسم داده‌هایی که بر مبنای تمایز بین رنگ‌ها هستند برای آن‌ها قابل دریافت باشد.
یکی از این جنبه‌ها «درخشندگی» یا «روشنایی» است. – در گرافیک Brightness یا Brilliance گفته می‌شود- روشنایی تفاوت درک دامنه‌ی نور است که توسط رنگ منعکس می‌شود و می‌تواند رنگ را نسبتا شدید و ضعیف نشان دهد.
با اطمینان حاصل کردن از اینکه رنگ‌ها در تصویرسازی داده‌ها به اندازه کافی از نظر روشنایی متفاوت هستند، افراد کوررنگ در تشخیص تفاوت‌های آن مشکل کمتری خواهند داشت. برای اینکه آزمایش کنید که طرح شما از نظر روشنایی به اندازه کافی متنوع است یا خیر می‌توانید از شبیه‌ساز کوررنگی مانند Coblis استفاده کنید.
در این برنامه می‌توانید تصویرسازی خود را آپلود کنید و سپس از معیارهای انتخاب بالای صفحه استفاده کنید تا ببینید که تصویر برای فردی که دچار کوررنگی است چگونه به نمایش درمی‌آید. اگر رنگ‌ها خیلی شبیه به هم بنظر می‌رسند می‌توانید طرح رنگ‌ها را تغییر دهید تا تمایز بیشتری پیدا کنند.
علاوه بر بررسی مستقل طرح‌های رنگی، برخی ابزارهای تصویرسازی داده‌ها هم خودشان دارای امکاناتی برای آزمایش تصاویر برای افراد مبتلا به کوررنگی هستند. Datawrapper امکان جابه‌جایی تصاویر را فراهم می‌کند و برخی انواع کوررنگی را نشان می‌دهد تا قبل از انتشار از واضح بودن تصویرسازی اطمینان حاصل کنیم.
اگرچه رنگ یک ابزار عالی برای کسانی است که دید تمام رنگی دارند اما بدیهی است که محدودیت‌های زیادی دارد.
برای افزایش دسترسی، می‌توانید از نشانه‌های بصری غیر از رنگ استفاده کنید تا دسته‌بندی اطلاعات از یکدیگر متمایز شوند. زمانی که رنگ به تنهایی کافی نیست، استفاده از الگوها و بافت‌ها روش فوق‌العاده‌ای است. افزودن نقطه، راه‌راه و سایر اشکال می‌تواند از مشکل شباهت رنگ‌ها جلوگیری کند.
برای اینکه قدمی به جلو بردارید می‌توانید از کنتراست (Contrast) استفاده کنید تا وقتی دو رنگ در کنار یکدیگر قرار گرفتند نحوه درک رنگ و روشنایی آن دو تغییر داده شود.
چگونه افراد کاملا نابینا می‌توانند تصویرسازی را درک کنند؟
برای اینکه کسانی که کاملا نابینا هستند بتوانند تصویرسازی را درک کنند، ارائه ترجمه‌های غیربصری ضروری است. ساده‌ترین ابزار برای شروع این کار AltText است که مخفف واژه‌ی Alternative Text است و برای توضیح مختصر تصاویر است. درصورتی که تصویر قابل مشاهده نباشد این برنامه می‌تواند توسط کاربر دیگر یا صفحه‌خوان برای مخاطب نابینا خوانده شود.
البته جایگزین کردن متن به جای عکس مزایای بسیاری دارد حتی برای کسانی که نابینا نیستند. هم در SEO ارزشمند است و هم افرادی که اینترنت کندی دارند و تصویر برایشان باز نمی‌شود می‌توانند بخوانند که تصویر چه بوده است.
به طور کلی مهم است که متن برای تصاویر آورده شود و اطلاعات کافی برای تصاویر ارائه شود. از تکرار کلمات خودداری کنید و حتما به هر متنی در تصویر اشاره کنید. برای تصویرسازی داده‌ها، عنوان تصویرسازی را هم ذکر کنید (نمودار میله‌ای، نقشه و غیره).
افرادی که با صفحه‌خوان -Alt Text- به اطلاعات دسترسی دارند اغلب به جای استفاده از ماوس، صفحات وب را با صفحه کلید یا سایر ابزارهای مبتنی بر دکمه تغییر می‌دهند. این مسئله برای تصویرسازی داده‌های معمولی مشکلی ایجاد نمی‌کند اما وضعیت داده‌های تعاملی را بسیار پیچیده می‌کند! کسانی که از صفحه‌خوان استفاده می‌کنند تقریبا نمی‌توانند از عملکرد داده‌های تعاملی استفاده کنند. مقصر اصلی این وضعیت توابع هستند!
به جای استفاده از توابع، به کاربران اجازه دهید تا روی اشیاء کلیک کنند تا به اطلاعات دسترسی داشته باشند. همچنین فکر کنید که چگونه ممکن است بدون اقدام کاربر اطلاعات نمایش داده شوند. همچنین همیشه از خود سؤال کنید که آیا اطلاعات باید مستقیماً در تصویرسازی داده‌ها باشند یا می‌توان آن‌ها را در یک جدول یا تصویر اضافی ارائه کرد.
درصورت امکان، توضیحات طولانی‌تری از تصاویر را در زیرنویس قرار دهید تا صفحه‌خوان اطلاعات تصویر را بخواند. اگرچه صفحه‌خوان‌ها ابزارهای فوق‌العاده‌ای هستند که به افراد نابینا یا کم‌بینا اجازه می‌دهند تا به اکثر محتوای وب دسترسی داشته باشند، داشتن نسخه صوتی به مراتب بهتر است!
نسخه صوتی نه تنها باید حاوی متن گزارش باشد بلکه باید توضیحاتی گفتاری از تمام تصاویر متن هم ارائه کند. صوتی کردن داده‌ها دقیقاً همان چیزی است که به نظر می‌رسد؛ استفاده از صدا برای نشان دادن الگوها در دیتاژورنالیسم. یکی از نمونه‌های عالی صداسازی برای داده‌ها، ایجاد صدا برای زمین لرزه اوکلاهما توسط Reveal است. در گزارش‌های قبلی بصورت کامل‌تر راجع به صداسازی برای داده‌ها نوشته‌ایم که می‌توانید آن را مطالعه کنید.
شنیدن ضربت یک داستان، با داده‌های صوتی
چگونه تصویرسازی را برای همه در دسترس کنیم؟
روزنامه‌نگاران باید علاوه بر ارائه محتوای قابل دسترس برای افراد دارای معلولیت بینایی، تلاش کنند تا محتوا را برای خوانندگان روزمره هم ساده و قابل هضم کنند. تعدادی از جنبه‌های طراحی وجود دارند که روزنامه‌نگاران یا ویراستاران می‌توانند آن‌ها را درنظر بگیرند تا تصویرسازی را ساده‌تر کنند.
- اندازه فونت
درعصر تکنولوژی که بزرگ‌نمایی روی صفحه وب یکی از گزینه‌های در دسترس مخاطب است، اندازه فونت ممکن است برایتان بی‌ربط بنظر برسد. با این حال تصویرسازی داده‌ها زمانی مؤثر است که بیننده بتواند کل تصویر را به صورت همزمان ببیند. بزرگ‌نمایی یا کوچک‌نمایی عناوین، در صورتی که مشاهده کامل را مختل کنند باعث می‌شوند که خوانندگان عبور کنند و تصویرسازی را نگاه نکنند. درصورت امکان، تصاویری با متنی به اندازه کافی بزرگ ایجاد کنید تا به راحتی بر روی صفحه نمایش رایانه و تلفن نشان داده شود.
تلفن همراه بیش از نیمی از مصرف کل اینترنت را تشکیل می‌دهد پس ارائه تصویرسازی داده‌ها به گونه‌ای که در تلفن همراه به راحتی قابل مشاهده باشد امر مهمی است.
- انسجام داشتن
هر تصویرسازی حاوی زبان بصری است که شامل رنگ‌ها، الگوها، فونت‌ها و... است. برای اینکه کاربران بتوانند به درستی تصویرسازی داده‌ها را بخوانند و هضم کنند، زبان بصری تصویر باید منسجم و شفاف باشد. یکی از راه‌های ایجاد تصویرسازی منسجم، پیوند رنگ‌ها و الگوهاست. به عنوان مثال، اگر یک روزنامه‌نگار درحال ایجاد یک تصویر گرافیکی درمورد بازیافت است، احتمالاً می‌خواهد از رنگ سبز استفاده کند. زیرا رنگ سبز با بازیافت و محیط زیست مرتبط است.
به طور مشابه، کسی که می‌خواهد راجع به اهرام مصر تصویرسازی کند احتمالاً بصورت عمده از اشکال مثلثی استفاده می‌کند.
مانند همه روش‌های تصویرسازی داده‌ها، مفهوم کردن تصاویر و ایجاد تصاویر در دسترس‌تر، یک تجربه یادگیری مداوم است. هرزمان که ممکن است تسهیلاتی ارائه دهید تا درک داده‌ها برای مخاطب آسان‌تر شود و سعی کنید بازخورد مخاطبین را همواره بررسی کنید تا بتوانید با توجه به نظرات آن‌ها گزارش بعدی را بهتر ارائه کنید.
تصویرسازی داده‌ها را باید با درنظر گرفتن ناتوانی‌های جسمی مانند بینایی انجام داد و آن را به گونه‌ای تنظیم کرد که تمام افراد بتوانند از مطالب آن استفاده کنند. اطمینان حاصل کردن از وجود رنگ‌های متضاد و شاخص‌های بصری مانند الگوها و بافت‌ها در تصویرسازی شما بسیار مهم است. درمورد افرادی با نابینایی کامل بهتر است که متن جایگزین تصویر شود. یعنی برای توضیح عکس باید متنی نوشته شود تا افراد بتوانند به آن دسترسی داشته باشند. این قابلیت‌ها نه فقط برای افراد نابینا و کم بینا بلکه برای افراد بینا هم مفید خواهد بود.
همچنین می‌توانید از فونت و انسجام داده‌ها برای خوانا کردن تصویر برای تمامی مخاطبین استفاده کنید.
نظر شما