در یکی دو ماه گذشته در مقالات مختلفی در مورد صحت سنجی صحبت کردیم اما راه‌های بسیار بیشتری، فراتر از آنچه تا کنون گفتیم، برای شناسایی اخبار جعلی وجود دارد. ما در هر مقاله سعی می‌کنیم برخی از این راه‌ها را بیان کنیم و در برخی موارد به راهی کمی عمیق‌تر بپردازیم. در این شماره به دنبال نشانه‌هایی هستیم که به محض مشاهده به ما هشدار می‌دهند که احتمالاً با یک خبر جعلی رو به رو هستیم. در ادامه نیز روشی بهینه برای استفاده از موتورهای جستجو را ارائه خواهیم کرد.
برخی از سیگنال‌ها و نشانه‌های واضح برای هشدار بررسی مجدد یک محتوا یا خبر قبل از اشتراک‌گذاری وجود دارد. برخی ار آن‌ها از این قبیل هستند:
اگر اطلاعات احساسات قوی ایجاد می کند، به ویژه تعجب یا انزجار، می تواند به گونه ای طراحی شود که شما را به باور و به اشتراک‌گذاری آن وادار کند.
چیزی که به نظر می رسد نظر یا جهان بینی شما را تأیید می‌کند، ممکن است بیش از حد خوب باشد که درست باشد.
مقالات بدون تاریخ یا نویسنده ممکن است جعلی باشند. معمولاً هیچ دانشمند یا تولیدکننده محتوایی کار خود را بدون امضا و بدون نشانی منتشر نمی‌کند.
اگر یک پست جعلی از حسابی می‌آید که تأیید نشده است (علامت آبی در کنار نام حساب ندارد یا در کشور ما شناخته شده و قابل تشخیص یقینی نیست). حساب‌های تأیید نشده می‌توانند جعلی باشند و هدفشان جعل هویت یک سیاستمدار یا افراد مشهور برای انتشار اطلاعات نادرست باشد. البته، فقط به این دلیل که کسی علامت تیک آبی دارد، به این معنی نیست که در چیزی که پست می‌کند متخصص است.
احتمالاً بزرگترین نشانه‌های قرمز از خود پلتفرم‌های رسانه اجتماعی می‌آیند. در ادامه توضیح داده می‌شود که چگونه پلتفرم‌های محبوب اطلاعات نادرست را شناسایی می‌کنند.
در فیسبوک و اینستاگرام، برچسبی کاملا بر روی پست قرار دارد که می‌گوید «اطلاعات نادرست | بازبینی شده توسط بررسی کنندگان مستقل»، با دکمه «مشاهده علت» که شما را به بررسی‌های رسمی درباره پست هدایت می‌کند.
اگر بر روی پست کلیک کنید، نماد یک چشم با خط از وسط آن را مشاهده خواهید کرد (توجه داشته باشید: یک پست بدون برچسب هشدار به معنای قطعیت درستی آن نیست.). البته برخی سیاست‌های فیلترینگ این شبکه‌های اجتماعی جنبه‌ی سیاسی هم دارد و بویژه در مورد کشور ما به دفعات اعمال می‌شود.
پرچم‌های قرمز، مانند مقالات بدون تاریخ یا نویسنده، یا پست‌هایی که احساسات شما را تحریک می‌کنند، نشان می‌دهد کهه باید قبل از اشتراک‌گذاری عکس، ویدیو یا پستی که آنلاین پیدا می‌کنید، مکث کنید. همیشه به دنبال نشانه‌هایی باشید که نشان می‌دهد چیزی که در بخش اطلاعیه خبری خود می‌بینید می‌تواند واقعا نادرست باشد.
الگوریتم ها و اطلاعات غلط چگونه به هم مرتبط هستند؟
پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی پست‌هایی را به شما نشان می‌دهند که باعث می‌شود بخواهید در وب‌سایت‌هایشان بمانید؛ هدف این است که شما درگیر بمانید و محتوای آن‌ها را به اشتراک بگذارید. اینجاست که الگوریتم‌ها وارد می‌شوند.
این توضیح درست است. تمایل به تأیید نظرات قبلی خود ممکن است باعث شود که افراد به دنبال اطلاعاتی بگردند که با باورهایشان سازگار هستند و اطلاعاتی که با این باورها در تعارض هستند را نادیده بگیرند. این مسئله به خصوص در دوران رسانه‌های اجتماعی مشکل‌ساز است زیرا الگوریتم‌ها برای نمایش محتوا به کاربران، محتواهایی را نمایش می‌دهند که احتمالاً با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنند. اگر شما فقط محتواهایی را از منابعی مصرف کنید که با دیدگاه شما همخوانی دارند، می‌تواند به ایجاد اثرات اتاق صدایی منجر شود که باورهای شما تقویت شده و نظرات مخالف نادیده گرفته می‌شوند. بهتر است قبل از تشکیل نظر یا به اشتراک‌گذاری آن با دیگران، ذهن باز داشته باشید و اطلاعات را از منابع مختلف مورد ارزیابی واقع‌گرایانه قرار دهید. برای مطالعه بیشتر در مورد پدیده فیلترینگ حبابی به مطلب زیر مراجعه کنید.
سواد رسانه؛ نقشه فرار از زندان الگوریتم‌ها
استفاده از موتورهای جستجو مانند یک حرفه ای
این نکات به شما کمک می‌کند تا با استفاده از گوگل، پارسی جو، یوز یا موتور جستجوی انتخابی خود هوشمندتر جستجو کنید. شاید یکی از اهداف بازنشستگی شما یک تور دیدنی در جنگل‌های آستارا باشد. شاید مسیری بهشتی که به سمت خلخال می‌رود. اسم آن جاده چه بود؟ اگر سعی کنید از یک موتور جستجو برای پیدا کردن آن استفاده کنید، با مشکل بزرگی مواجه خواهید شد. این چیزی نیست که ما انتظارش را داشتیم. یا شاید فردی در ایالات متحده می‌خواهد به آریزونا و رودخانه‌ای در آنجا برود که امش را نمی‌داند.
اگر «رودخانه ققنوس یا فینیکس» را جستجو کند، ممکن است چند فیلم خوب برای تماشا پیدا کند، اما هیچ اطلاعاتی در مورد رودخانه نمک آریزونا به دست نخواهد آورد. جستجوی وب چیزهای بیشتری دارد.
۱. یک موتور جستجو را انتخاب کنید
ما از موتورهای جستجو برای یافتن اطلاعات آنلاین استفاده می‌کنیم. این یک نقطه شروع عالی برای هر تحقیق آنلاین است، از خرید یک خانه جدید یا بازپرداخت تسهیلات شما، تا خرید یک جارو برقی جدید یا بررسی اینکه آیا آن پست از آن شخص در محله در شبکه اجتماعی انتشار داده درست است یا نه.
اما بیایید موتور جستجو را تقویت کنیم. زمان آن فرا رسیده است که راه‌هایی که می‌توانید از اینترنت به طور موثرتری جستجو کنید را بررسی کنیم. ما به شما روش جستجوی اینترنت با استفاده از موتور جستجوی گوگل را آموزش خواهیم داد.
۲. با یک سوال شروع کنید
موتورهای جستجو برای پرسیدن سؤالات خاص با نتایج جستجوی خاص‌تر به شما پاداش می‌دهند.
فرض کنید دوست شما یک ویدئو را به اشتراک گذاشته است که در آن لوک مونتانیه ویروس شناس فرانسوی (با استفاده از زیرنویس) برنامه واکسیناسیون کووید-۱۹ را «اشتباهی غیرقابل قبول» می‌نامد، زیرا به گفته او، «این واکسیناسیون است که انواع جدید ویروس را ایجاد می کند.»
با یک سؤال ساده شروع کنید: آیا واکسن‌های کووید-۱۹ انواع مختلفی ویروس جدید ایجاد می‌کنند؟
۳. نتیجه جستجوی گوگل را مرور کنید
بیایید به نتایجی که گوگل نشان داده است نگاهی بیندازیم. اینجا بسیاری از اطلاعات را باید در نظر گرفت، اما به طور کلی شما بخش‌های مختلفی را در نتایج جستجوی گوگل مشاهده خواهید کرد؛ تبلیغات، قطعه‌هایی از صفحات وب، خبرها یا ویدئوها و لیستی از وبسایت‌هایی که با عبارت جستجو شده شما منطبق هستند.
تبلیغات: این‌ها معمولاً در بالای صفحه قرار دارند و با «تبلیغ» به صورت بلند نوشته شده‌اند. شما به طور کلی باید از آن‌ها عبور کنید.
اخبار برتر: این مقالات خبری هستند که با موضوع یا سؤالی که شما جستجو کرده‌اید، منطبق هستند. نتیجه برتری که ما می‌بینیم، سؤالی که با آن شروع کرده بودیم را پاسخ می‌دهد؛ خیر، واکسن‌های COVID-۱۹ واریانت جدیدی از کروناویروس ایجاد نمی‌کنند.
سؤالات متداول: این سؤالات پیشنهادی بر اساس آنچه که شما جستجو کرده‌اید هستند و با یک پاسخ کشویی همراه هستند. هر چند برخی از سؤالاتی که ما می‌بینیم ممکن است مفید باشند، اما به ما در فهمیدن اینکه آیا پست شبکه اجتماعی مورد نظر معتبر است یا خیر کمک نمی‌کنند.
فقط به پاسخ یکی از این قطعه‌ها متکی نباشید؛ همیشه پیوند منبع اصلی را دنبال کنید و مطمئن شوید که سازمانی است که می‌توانید به آن اعتماد کنید، مانند مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها.
۴. از فیلترها استفاده کنید
بعد از اینکه جستجوی خود را تایپ کردید، چندین گزینه را در زیر نوار جستجو خواهید دید. می‌توانید از این گزینه‌ها برای فیلتر کردن نتایج به دسته‌هایی مانند اخبار، تصاویر، ویدیوها و خرید استفاده کنید.
اگر به دنبال ویدیویی هستید که انواع ویروس کرونا را در گوگل توضیح می‌دهد، «انواع ویروس کرونا» را جستجو کنید و روی تب «ویدیوها» درست در زیر نوار جستجو کلیک کنید.
نکته حرفه‌ای:
از دستورات خاصی برای محدود کردن نتایج خود استفاده کنید.
اگر بین یک مجموعه کلمات یا عبارات علامت نقل قول بگذارید، جستجوی شما تنها به عبارت دقیقی که در نقل قول قرار داده‌اید محدود خواهد شد.
استفاده از AND با حروف بزرگ به معنای لاتین، بیانگر آن است که هر دو عبارت باید در نتایج حاضر باشند.
استفاده از OR با حروف بزرگ به معنای لاتین، به موتور جستجو می‌گوید که یکی از دو عبارت باید حضور داشته باشد.
استفاده از علامت منها (-)، عبارت مورد نظر را از جستجوی شما حذف می‌کند.
برای جستجوی چیزی در یک وبسایت خاص، عبارت site:mywebsite.com را اضافه کنید.
بازگشت به مثال رودخانه فینیکس. اگر شما عبارت "phoenix river" -actor site:tripadvisor.com را جستجو کنید، شما یک دسته از اطلاعات در مورد بازیگر River Phoenix نخواهید دید. در عوض، شما تنها نتایج جستجویی در مورد چیزهایی که می‌توانید در رودخانه فینیکس، آریزونا انجام دهید، فقط از وبسایت TripAdvisor را خواهید دید. این کار بسیار مفیدتر است.