۵ راه انتشار اخبار نادرست که باید بشناسید

در مقالات قبلی کم  و بیش راه‌های مختلفی را برای مقابله با اخبار غلط و اطلاعات نادرست معرفی کردیم و در آخرین مقاله نیز به دسته‌بندی افرادی که به اشاعه این موارد دامن می‌زنند پرداختیم. مواجهه با اخبار غلط در دوران گسترش فضای سایبر و شبکه‌های اجتماعی موجب شده است که صحت سنجی اخبار، که در عین پیچیدگی اهمیت بالایی دارد، پیشرفت شایانی کند و روش‌های گوناگونی برای آن ایجاد شود. در این شماره خلاصه‌ای از پنج روش رایج دیگر برای مشاهده اطلاعات نادرست ارائه شده به صورت آنلاین را ارائه کرده‌ایم:

۱. الگوهای رفتاری

الگوهای رفتاری یکی از پرطرفدارترین انواع اطلاعات نادرست در اینترنت هستند. آن‌ها می‌توانند شما را به خنده بیندازند، باعث خشم شما شوند و احتمالاً نظر شما را در مورد یک موضوع شکل دهند. اما توضیحات کوتاهی که از یک الگوی رفتاری می‌آید، به ما کمکی برای درک کامل داستان نمی‌کند. همیشه به داستان کوتاهی که ممکن است در کنار تصویر ناصحیح نشان داده شود، با شک و تردید نگاه کنید. ساختن الگوهای رفتاری آسان است و به سرعت پخش می‌شوند. اگر یک الگوی رفتاری را که «می‌فهمید» می‌بینید، احتمالاً مثل این است که دارید در بازی شوخی شرکت می‌کنید و کمتر ممکن است قبل از به اشتراک گذاشتن، آن را بررسی کنید. در زیر یک مثال از الگو های رفتاری آمده است که به انکار تغییرات آب و هوایی می‌پردازد.

۲. عکس

«دیدن یعنی باور کردن» همیشه اینطور نیست. بازیگران بد می‌توانند از عکس های واقعی، تغییر یافته یا کاملاً جعلی برای انتشار اطلاعات نادرست آنلاین استفاده کنند. عکس‌های واقعی ممکن است در زمان و مکان اشتباهی گرفته شده باشند و به اشتراک گذاشته شوند؛ همه اینها برای فریب دادن شما به روشی خاص مثل دادن پول به کلاهبرداران است یا فقط برای اشتراک‌گذاری تا بتوانند کانال YouTube یا آپارات خود را محبوب‌تر کنند (و درآمد بیشتری کسب کنند). بیایید به دو مثال زیر از شبکه‌های اجتماعی خارجی و یک مثال از فضای مجازی ایران نگاهی بیندازیم.

مثال ۱

در اینجا نمونه‌ای وجود دارد که ادعا می کند انبوهی از زباله‌ها را نشان می‌دهد که توسط گروهی معترض برای اقدام برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی در بریتانیا رها شده است. این تصویر در واقع در سال‌های قبل در هند گرفته شده است.

مثال ۲

در اینجا مثالی است که در طول طوفان‌های مرگبار زمستانی آمریکا که در فوریه ۲۰۲۱ در تگزاس رخ داد، ظاهر شد. افرادی که این عکس را به دروغ منتشر کردند ادعا کردند که این تصویر یک هلیکوپتر در حال یخ زدایی یک توربین بادی است. عکس در واقع مربوط به سوئد در سال ۲۰۱۸ است.

مثال ۳

در چند سال اخیر بارها عکس یک کودک در قابی دلخراش و ناراحت کننده به عنوان کودک سیستانی منتشر شد؛ عکسی که بعید است دل شما را به درد نیاورد. اما این عکس نه برای امروز بلکه برای سال ۲۰۱۲ و نه برای ایران بلکه مربوط به کودکی پاکستانی بود.

۳. فیلم‌ها

همانند تصاویر، ویدیوها نیز ممکن است با همان زمینه و محتوای نادرست به اشتراک گذاشته شوند. این ویدیوها ممکن است ویدیوهای واقعی و بدون تغییر باشند، اما با تاریخ یا مکان نادرست منتشر شوند. در سال ۲۰۱۹، افسانه بسکتبال کوبی برایانت در یک صانحه هلیکوپتر کشته شد. یک ویدیو وایرال شده ادعا می‌کرد که حادثه را نشان می‌دهد، درحالی که فیلم در واقع در سال قبل در امارات متحده عربی ضبط شده بود.

حتی بدتر از آن، ویدیوهای رایانه‌ای به نام دیپ‌فیک وجود دارد که می‌تواند اینطور به نظر برسد که تام کروز زمین خورده و سپس داستانی درباره میخائیل گورباچف، رئیس‌جمهور سابق اتحاد جماهیر شوروی و شوخی درباره یک خرس قطبی تعریف کند. همه این موارد ۱۰۰٪ جعلی است.

دیپ فیک‌ها قانع کننده، فناورانه و گاهی هزینه‌بر هستند (مانند مثال تام کروز که دو ماه زمان برای تولید آن صرف شده است). اما مثال‌های بدتر از این نوع از اطلاعات نادرست، به نام «چپ فیک» شناخته می‌شوند. این ویدیوها با استفاده از نرم‌افزارهای رایگان و آسان ویرایش می‌شوند؛ کسانی که اطلاعات نادرست را منتشر می‌کنند، می‌توانند ویدیو واقعی را برش و ویرایش کنند تا به نظر برسد که شخصی در حال گفتن چیزی است که در واقع نگفته است. بارها ویدیوهای این چنینی از افراد سیاسی دیده‌ایم که از یک صحبت چند دقیقه‌ای تنها ۵ ثانیه منتشر شده است و موضوع را به صورت کامل تغییر داده است.

۴. اسکرین شات ها

اسکرین‌شات‌ها (تصویری که نمایش دهنده یک نمایشگر کامپیوتر است) خطرناک هستند زیرا به راحتی می‌توانند تغییر کنند. ساختن یک پست جعلی اینستاگرام یا فیسبوک خیلی راحت است، یک اسکرین‌شات بگیرید و آن را در ویراستی یا پلتفرم دیگری از رسانه‌های اجتماعی منتشر کنید تا به نظر واقعی بیاید. (وب‌سایت‌هایی وجود دارند که به شما کمک می‌کنند تا این کار را انجام دهید.) حتی اگر پست اصلی درست باشد، احتمال دارد که متن مهمی را که ممکن است به صورت پاسخ یا توضیح بعدی آمده باشد، را از دست داده باشید.

بازگشت به تگزاس و طوفان زمستانی اوری. این پست فیسبوکی مدعی است که یک توییت از سناتور تگزاس تد کروز را که می‌گوید «وقتی تگزاس منجمد ‌شود، به تغییرات آب و هوا باور خواهم کرد» را نشان می‌دهد. اما این توییت جعلی است و کروز هرگز چنین چیزی را منتشر نکرده است.

نکته حرفه ای: اتاق خبر تحقیقی غیرانتفاعی ProPublica ابزاری به نام Politwoops دارد که توییت های پاک شده سیاستمداران برجسته ای مانند کروز را بایگانی می‌کند. می‌توانید Politwoops را بررسی کنید تا ببینید آیا کروز واقعاً آن پست را توییت کرده و سپس آن را حذف کرده است. در این سایت موردی این چنینی بایگانی نشده است، بنابراین این پست فیس بوک نادرست باقی می‌ماند. (متاسفانه برای سیستمداران داخلی هنوز چنین سامانه‌ای وجود ندارد.)

۵. وب سایت های خبری دروغ

وب‌سایت‌های خبری نادرست به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که شبیه سایت‌های خبری معتبر به نظر برسند، اما در واقع توسط اطلاعات نادرستی اداره می‌شوند که می‌خواهند روایت‌های نادرست را پیش ببرند یا با جمع‌آوری کلیک‌های شما درآمد تبلیغاتی کسب کنند. این سایت‌ها از طرح‌بندی‌ها و نام‌هایی استفاده می‌کنند که روزنامه‌های حرفه‌ای را تقلید می‌کنند، اما داستان‌های آن‌ها نادرست یا یک طرفه هستند.