روزنامه‌نگاری چند رسانه‌ای چیزی بیش از محتوای چند رسانه‌ای است. یادگیری نحوه ایجاد گرافیک تعاملی، نمایش اسلاید، جدول زمانی، تجسم داده‌ها و اسناد جاسازی شده کافی نیست. شما باید یاد بگیرید که چگونه مهارت‌های روزنامه‌نگاری خود را کامل کنید تا بتوانید اثربخشی خود را به عنوان یک متخصص چند رسانه‌ای به حداکثر برسانید.
رِم رِیدر، سردبیر رسانه و ستون‌نویس USA Today و سردبیر سابق American Journalism Review می‌گوید:
در عصر دیجیتالی که به سرعت در حال تحول است، سکون وجود ندارد. شما باید کار خاصی انجام دهید تا متمایز شوید، تا مصرف کنندگان اخبار به جای رقبای متعدد، وقت ارزشمند خود را به شما اختصاص دهند.
در این دوره پر فراز و نشیب با رقبایی در اتاق خبرهای جهانی، مهم است که مخاطبان را نه با بازی با خشم پوپولیستی و سرگرمی‌های اطلاعاتی ساختگی، بلکه برای خدمت به جوامع خود با روزنامه‌نگاری خوب و مرتبط با آنها، ایجاد و جذب کنیم. جف جارویس، استاد روزنامه‌نگاری دانشگاه سیتی نیویورک، معتقد است «مسیر پایداری و رستگاری روزنامه‌نگاری، در کنار گذاشتن حجم رسانه‌ها (گربه‌ها و کارداشیان‌ها به عنوان طعمه‌ای برای بازدید از صفحه) به نفع ارزش (یعنی ارتباط و تأثیر در زندگی مردم) است.» برای انجام این کار، ما روزنامه نگاران باید بفهمیم که چگونه با جوامعی که به آنها خدمت می‌کنیم ارتباط ایجاد کنیم. روزنامه‌نگاری با درک نیازهای مردمی که به آنها خدمت می‌کنیم آغاز می‌شود. ما در این شماره و شماره‌های آینده به نکاتی اشاره خواهیم کرد که کلید شما برای ایجاد این ارتباط مؤثر خواهند بود.
کلید شماره ۱: به ملزومات تسلط داشته باشید
به گفته‌ی پابلو پیکاسو، نقاش بزرگ اسپانیایی، او ابتدا یاد گرفت که چگونه بدن انسان را بکشد و سپس یاد گرفت که چگونه آن را تجزیه کند. همین امر در مورد توانایی شما برای موفقیت به عنوان یک روزنامه نگار چندرسانه‌ای نیز صدق می‌کند. قبل از اینکه بتوانید نحوه تسلط بر ابزارهای چندرسانه‌ای را یاد بگیرید، باید یاد بگیرید که چگونه اصول یک داستان خوب را کنار هم قرار دهید.
روایت‌گری و داستان سرایی خوب اساس همه‌ی روزنامه‌نگاری‌های خوب است؛ شما باید به این مهارت مسلط شوید. سایر مهارت‌های اساسی شامل یادگیری ساختار داستان منسجم، دقت و به موقع بودن است. به یاد داشته باشید که روزنامه‌نگاری امروز به مهارت‌های تحلیلی نیز نیاز دارد. دنیای اخبار و اطلاعات ۲۴ ساعته، اخبار را به کالایی تبدیل کرده است که بلافاصله و بدون هیچ هزینه‌ای در دسترس همگان قرار می‌گیرد. شما باید راه‌هایی بیابید که روزنامه‌نگاری خود را ارزشمند کنید؛ کالایی که مورد نیاز مخاطب هم باشد. روی عنصر «چرا» در خبر تمرکز کنید. با ارائه تحلیل و شرح زمینه‌ی روایت به مخاطب کمک کنید تا اهمیت آخرین پیشرفت را درک کند.
یکی از بخش‌های حیاتی نوشتن یک داستان محکم و پر تأثیر، برنامه‌ریزی از قبل است. دونالد موری، مربی نویسندگی مشهور آمریکایی، در هفت توصیه، کلیدهای خود برای نوشتن یک محتوای روزنامه‌نگاری خوب را بیان می‌کند:
- تخیل و عمیق فکر کنید
- جمع‌آوری کنید
- تمرکز کنید
- انتخاب کنید
- طبقه‌بندی و منظم کنید
- پیش نویس تهیه کنید
- بازبینی و اصلاح کنید
توانایی شما برای بیان یک داستان به طور واضح و مختصر در روزنامه‌نگاری مؤثر، نقش اساسی دارد. شما می‌توانید بهترین مطالب و محتوای دنیا را داشته باشید، اما اگر نتوانید آن را به وضوح توضیح دهید، کسی آن را نخواهد خواند. برای گفتن داستان خود، باید به نحوی بر ساختار داستانی پایه تسلط داشته باشید تا هر بار که داستانی می‌نویسید، به صورت طبیعی و حتی ناخودآگاه این عناصر در متن شما ظاهر شود. ساختار اصلی هر متن خبری و روایت رسانه‌ای، به پاسخ شش سؤال نیاز دارد. در زبان انگلیسی به آنها "پنج Ws و یک H" و در فارسی گاه «شش چ» می‌گویند.
- چه کسی خبرساز شده است؟ (چه کسی یا Who)
- چه اتفاقی افتاده است؟ (چه چیزی یا What)
- چه جایی اتفاق افتاده است؟ (کجا یا Where)
- چه زمانی اتفاق افتاده است؟ (کِی یا When)
- چرا این اتفاق افتاده است؟ (چرا یا Why)
- چگونه اتفاق افتاده است؟ (چگونه یا How)
اولین مواجهه‌ی مخاطب با محتوا
یکی دیگر از ضروریات نوشتن «سخت خبر» یا اخبار فوری تسلط بر ساختار «هرم وارونه» است. این یک مفهوم اساسی از روزنامه‌نگاری بین المللی است که بر سازماندهی داستان شما حاکم است. نظریه هرم معکوس به ما می‌آموزد که مهم‌ترین حقایق باید در چند پاراگراف اول داستان، یا در مورد روزنامه‌نگاری ویدیویی یا صوتی، در ۱۵ تا ۲۰ ثانیه اول گزارش باشد. این شامل پاسخ به همه یا بیشتر شش سرال بالا می‌شود. این پاراگراف لید نامیده می‌شود که خلاصه‌ای از اطلاعات کلیدی مطلب شما است و راهی برای جذب خواننده، شنونده یا بیننده و ترغیب آنها به یادگیری بیشتر (در مورد هرم وارونه رد متن «هرم وارونه سریع‌ترین انتخاب برای نوشتن یک گزارش خبری» و در مورد لید در متن «تیتر و لید؛ هنری‌تر از نقاشی» به طور مفصل صحبت کرده‌ایم و برای تمرین بیشتر می‌توانی به این مطالب مراجعه کنید).
در سخت خبر یا فیچر «بیشتر در سبک وال استریت ژورنال» باید لید را با مهم‌ترین یا بهترین نقل قول‌ها در روایت خود و مهم‌ترین اطلاعات پشتیبان، همراه کنید؛ این موارد اغلب خلاصه‌ای سریع از اینکه چرا داستان برای مخاطب مهم است ارائه می‌کند. گاهی اوقات به این قسمت «نات گراف / nut ‘graph» (مخفف «پاراگراف») گفته می‌شود، که به مخاطب شما خلاصه‌ای از آنچه را که اگر کل گزارش شما را بخواند (یا تماشا کند) می‌آموزد، «به طور خلاصه» می‌دهد. نات گراف به مخاطب «زمینه و دلیلی برای خواندن ادامه مطلب» می‌دهد. «راهنمای روزنامه‌نگاری» آنلاین رویترز نات گراف را اینگونه آموزش می‌دهد: «برای نوشتن نات گراف، به این سؤالات پاسخ دهید: فرض کنید خواننده با داستان آشنا نیست، زمینه داستان (context) چیست؟ برای اولین بار اتفاق افتاده است؟ آیا یک تغییر روند است؟ آیا این تغییر رتبه بازیکنان در نتیجه انتخابات، انقلاب، ادغام، تصاحب، گزارش درآمد یا ورشکستگی است؟ چه چیزی از نظر سیاسی، اقتصادی و مالی در خطر است؟»
همانطور که به سمت پایین هرم وارونه حرکت می‌کنید، اطلاعات اضافی با ارزش خبری کمتر، جزئیات بیشتر، آمار پشتیبان یا سایر داده‌ها، نقل قول از منابع آگاه، اظهارات شرکت کنندگان یا شاهدان، زمینه، اطلاعات پس‌زمینه و سایر مواردی که ممکن است با آنها دیدگاه‌های جایگزین یا تکمیلی ارائه کنید. کم اهمیت‌ترین اطلاعات باید در پایان داستان آمده باشد. ارتباط تئوری هرم معکوس در عصر دیجیتال این است که مخاطبان خبری شما ممکن است در مقطعی از خواندن (یا تماشای) گزارش شما دست بکشند و شما می‌خواهید که آنها قبل از اینکه بخواهند جوهر داستان شما را دریابند، اصل داستان شما را متوجه شوند. شما در روزنامه‌نگاری باید یک یا دو عنصر اصلی و جنبه‌ی روایت را انتخاب کنید و به مخاطب خود بگویید «این اصل ماجرا است»؛ مخاطب شما نه علاقه دارد و نه فرصت دارد از ابتدا با یک داستان طولانی و خسته کننده همراه شود.
در این نوشتار یکی از کلیدهای اصلی روزنامه‌نگاری چندرسانه‌ای را بیان کردیم. در شماره‌های بعدی به سایر مواردی که به شما برای تبدیل شدن به یک روزنامه‌نگار چندرسانه‌ای توانمند کمک می‌کند اشاره خواهیم کرد.