مروجین اخبار نادرست چه کسانی هستند

اطلاعات نادرست و اشتباه درباره مسائل مختلف در فضای آنلاین همچنان وجود خواهند داشت و شاید در آینده، مسئله اصلی به غیر از این اطلاعات، اطلاعات نادرست درباره تغییرات آب و هوا باشد. به ویژه اطلاعات نادرست درباره نقش انسان در تغییرات آب و هوا و همچنین اقدامات دولت‌ها برای مقابله با آن. در مقالات قبلی در مورد برخی روش‌های تشخیص اخبار نادرست صحبت کردیم اما این بار بیایید درباره چگونگی شیوع این اطلاعات نادرست و عوامل ترویج آن در فضای آنلاین صحبت کنیم.

عاملین ترویج اطلاعات نادرست در اخبار

افرادی که می‌خواهند دیده شوند

افرادی که می‌خواهند دیدگاه خود را ترویج دهند، یکی از عوامل شیوع اطلاعات نادرست در فضای آنلاین هستند.

در اوایل سال 2021، طوفان زمستانی «یوری» در تگزاس آسیب‌های شدیدی به مراکز برق وارد کرد و بیش از ۱۷۰ نفر در این بحران جان خود را از دست دادند. در این بحران، شایعات نادرست درباره علت بروز واقعه و عملکرد زیرساخت‌ها، با اتهام به توربین بادی‌ها و انرژی سبز، در فضای آنلاین گسترش یافت. یک تصویر که ادعا شده بود نشان‌دهنده توربین بادی در تگزاس است، در واقع از سوئد بود. اما همانطور که در یک مقاله PolitiFact توضیح داده شده است، گاز طبیعی و نه توربین‌های بادی، عامل اصلی قطع برق بودند. اما این موضوع سیاستمدار تگزاس، سید میلر، را از انتشار اظهاراتی مثل »نباید دیگر توربین بادی در تگزاس ساخته شود ... به انرژی سبز یا تغییرات آب و هوا اهمیتی نمی‌دهیم» باز نداشت. این و سایر اظهارات نادرست درباره انرژی سبز، نمونه‌ای از اطلاعات نادرست درباره تغییرات آب و هوا است که برای ترویج یک دیدگاه ساخته شده است.

در سال 1401 در ایران هم حادثه دلخراش و فاجعه بار متروپل رخ داد. از همان ابتدا انواع و اقسام افراد تعداد بیشماری تئوری درباره‌ی چگونگی وقوع این حادثه مطرح کردند؛ از بمب‌گذاری و خرابکاری گرفته تا رانش زمین و سست بودن خاک. بسیاری از این افراد می‌خواستند دیده‌شوند.

افرادی که آسیب می زنند

افراد و سازمان‌هایی هستند که به‌واسطه انتشار اطلاعات نادرست به دیگران آسیب می رسانند و این ها از عوامل شیوع اطلاعات نادرست در فضای آنلاین هستند. در سال ۲۰۲۰، فیسبوک ادعا کرد که یک سری صفحات جعلی را که توسط افراد وابسته به دولت روسیه ساخته شده بود و برای گیج کردن و ناراحت کردن رأی دهندگان آمریکایی طراحی شده بود، تعطیل کرده است. با فرض درست بودن ادعای فیسبوک، هدف از این اطلاعات نادرست، ایجاد اختلال و مشکل در جامعه است. در اوایل بحران کووید 19 در ایران، بسیاری وب سایت خارجی و داخلی و صفحات فضای مجازی اطلاعات نادرستی در مورد کارایی واکسن‌های ایرانی و چینی مطرح کردند؛ از اطلاعاتی در مورد آب مقطر و جعلی بودن واکسن‌های ایرانی گرفته تا ابتلا به کرونا شدید (به جای جلوگیری) با زدن واکسن چینی. برخی پژوهشگران فرضیه‌ای را مطرح کردند که دولت آمریکا آن‌ها را به عنوان یک تهدید برای واکسن‌های خود دیده است. 

افرادی که می خواهند کمک کنند

اکثر مردم اطلاعات نادرست را به اشتراک می گذارند زیرا فکر می کنند اطلاعات خوبی است (و آن را بررسی نکرده‌اند). اگر فردی عادی خبر دروغین ورود آب آلوده به شبکه فاضلاب و احتمال مسمومیت از طریق نوشیدن آن را در گروه‌های مختلف منتشر می‌کند، احتمالاً آن را با هدف آگاه‌سازی دوستان و خانواده‌اش درباره خطر در کمین آن‌ها، به اشتراک خواهد گذاشت. مشکل بزرگ این است که این اطلاعات دقیق و دربسیاری موارد درست نیستند. بنابراین، مفیدترین کاری که هر کسی می‌تواند انجام دهد، بررسی اطلاعات قبل از به اشتراک گذاشتن آن است.

افرادی که می خواهند سرگرم شوند

هجو نویسی یک شکل قدرتمند از آزادی بیان است. اما زمانی که به طور واضح مشخص نشده و یا بدون در نظر گرفتن زمینه و شرایط به اشتراک گذاشته می‌شود، افرادی که می‌خواهند با هجونویسی شما را سرگرم کنند، ممکن است به طور ناخودآگاه به منتشر کنندگان اطلاعات نادرست تبدیل شوند. برای افرادی که در فضای آنلاین اطلاعات نادرست منتشر می‌کنند، هجونویسی و تبدیل آن به اخبار جعلی یک روش رایج است. مثلا فردی برای سرگرمی و مسخره کردن یک ادعا، یک فیلم از تمرینات نظامی طالبان منتشر می‌کند و کپشن آن را «درگیری نیروهای طالب با سربازان خورزو خان در مرز افغانستان» قرار می‌دهد. اگر کسی سریال «شب‌های برره» را به خاطر نداشته باشد و نداند که خرزو خان دوست فرضی یکی از شخصیت‌های سریال بود، شاید متوجه نشود که این یک پست هجو است و برداشت وقوع جنگ داخلی در افغانستان از این پست داشته باشد.  

اطلاعات نادرست می تواند در همه اشکال باشد. اطلاعات غلط همه جا هست اما لازم نیست از آن ترسی داشته باشید.

بررسی‌کنندگان واقعیت با بسیاری از اطلاعات بد آنلاین و جاهای دیگر مواجه می‌شوند. اگر از آنچه در خارج وجود دارد آگاه هستید و از ابزارهای رایگان بررسی حقایق استفاده می‌کنید، می‌توانید با اطمینان خاطر در دریایی از اطلاعات نادرست دیجیتالی نیز پیمایش کنید.

در مقالات بعدی بیشتر درمورد راهکارهای مقابله با اخبار جعلی حبت خواهیم کرد.