بحران اقتصادی نه فقط بر رسانه‌های ایران بلکه بر تمام رسانه‌های جهان سایه انداخته است. در این میان سخن از تواع حمایت‌ها ازجمله یارانه دولتی، سهم مالیاتی، حمایت بخش خصوصی و... به میان می‌آید که هر یک سود و زیان خاص خود را دارد.

رسانه‌های خبری در سراسر جهان با بحران پایداری روبرو هستند. این بحران اساساً از کاهش درآمد تبلیغاتی، از دست دادن درآمد به دست فناوری‌های بزرگ، کنترل رسانه‌های خبری توسط عوامل سیاسی و افرادی با منافع تجاری، انتشار اخبار نادرست و کاهش اعتماد عمومی ناشی می‌شود. شرباط بد روزنامه نگاری با فشارهای مالی بر سازمان‌های رسانه‌ای توسط ویروس کووید-۱۹ هم تشدید شد. به عنوان مثال در آمریکا (مرکز بزرگترین رسانه‌های خبری)، حداقل ۲۱ روزنامه محلی با هم ترکیب شدند و حدود ۱٬۴۰۰ کارمند آن‌ها از شغل خود دست برداشتند. حتی رسانه‌های خبری آفریقایی نیز تحت تأثیر وضعیت اقتصادی قرار گرفتند.

بدون رسانه‌های خبری، اساسی‌ترین عناصری که جوامع مردم‌سالار و دموکراتیک بر اساس آن‌ها عمل می‌کنند، ضعیف‌تر خواهد شد. نهادهای عمومی و خصوصی و نمایندگان آن‌ها در استفاده از قدرت خود، کمتر مسئولیت‌پذیر خواهند بود.

در سال ۲۰۲۱ تیمی از پژوهشگران در دانشگاه کلمبیا گزارشی را منتشر کردند که بررسی ویژگی‌ها و فعالیت‌های جدید برای حفظ رسانه‌های خبری را مورد ارزیابی قرار می‌داد. در گزارشی جدید (سال2022) این تیم به منظور ارزیابی وضعیت اقدامات مؤثری که مستندسازی شده‌اند، به بازبینی گذشته و همچنین، به بررسی راهبردهای جهانی که در جلوگیری از کاهش درآمد رسانه‌ها و از دست دادن شغل‌های خبرنگاری موثر بوده‌اند، پرداخته‌ است.

در این پژوهش کشورهای مختلف با شکل‌های مختلفی از حمایت دولتی و سیاست‌ها بررسی شدند، اما سؤال این است که در هر زمینه‌ای کدام روش بهتر و پایدارتر است.

یافته‌های پژوهش جدید

در این پژوهش با ۶۰ نفر از مصاحبه شوندگان از جمله اقتصاددانان، سیاست‌گذاران، خبرنگاران، سردبیران، اساتید و کارمندان توسعه رسانه‌ای از آسیا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، استرالیا و آفریقا مصاحبه صورت گرفته است.

در گزارش قبلی، این تیم متوجه شد که برای تغییرات گسترده در کسب‌وکار رسانه‌ای، اشتیاق بسیاری وجود دارد. چندین سازمان حمایتی که با آن‌ها در سال ۲۰۲۱ مصاحبه صورت گرفت، در پشتیبانی از خبرنگاری با کیفیت در سال ۲۰۲۰ پیشرفت قابل توجهی داشتند. برخی از آن‌ها میزان پشتیبانی را افزایش دادند، دیگران هم به بیشتر از یک رسانه خبری پشتیبانی ارائه کردند.

در سطح جهان، با شکل‌های مختلفی از حمایت دولتی و سیاست‌گذاری این حمایت‌ها انجام شد. اندونزی اعتبارات مالیاتی را به رسانه‌های محلی اعطا کرد. قرارداد مذاکره رسانه خبری استرالیا، صدها میلیون دلار از گوگل و فیسبوک را به رسانه‌های خبری مختلف هدایت کرد.

افرادی که برای گزارش جدید با آن‌ها مصاحبه شد، موافق هستند که این اقدامات ضروری است، اگرچه معتقدند که هیچ راه‌حل کاملی برای نجات رسانه‌های خبری وجود ندارد. اقتصاددانان دیدگاه عملی‌گرایانه دارند و به نظر آن‌ها در صورت عدم وجود داده‌های دقیق نشان‌دهنده این که چه روشی مؤثرتر است، مداخلات تا زمانی که مضر نباشند و بتوانند حمایت را به دست آورند ارزش پیگیری دارند.

در جامعه خبرنگاری، نظرات متفاوت‌تربود. برخی از آن‌ها معتقد بودند که حمایت دولتی از خبرنگاری بسیار حائز اهمیت است. با این حال، در مقایسه با بازیگران بازار خاص و شرکت‌های دیجیتالی جدید، رسانه‌های بزرگ و برجسته از بسیاری از برنامه‌های دولتی بهره بیشتری برده‌اند. بنابراین، رسانه‌های بزرگتر بیشتر از دخالت دولتی حمایت می‌کنند.

رسانه‌های کوچکتر، به ویژه در آفریقا و آمریکای لاتین، نگرانی‌های واقعی درباره حمایت دولتی داشتند. برخی احساس می‌کردند که هیچ کمکی از طریق حمایت دولتی مانند یارانه و معافیت مالیاتی به رسانه‌های کوچک کمک نمی‌کند. دیگران نگرانی‌هایی درباره تأثیر حکومت بر گزارش‌های رسانه‌ای بیان کردند. اما آن‌ها به دریافت حمایت‌های مالی از بنیادهای بزرگ، دولت‌های خارجی و شرکت‌های فناوری امیدوار بودند. برخی از خبرنگاران آفریقا معتقدند که حمایت از اطلاعات با کیفیت، در منطقه‌ای که تعداد زیادی از نیازهای اساسی تأمین نشده است، اولویت کمتری دارد.

رسانه‌های آفریقایی از تأثیر اقتصادی شیوع بیماری کووید-۱۹ رنج می‌برند. شرکت‌های رسانه‌ای در غنا یک سوم از درآمدهای خود را از دست دادند. خبرنگاران با تعدادی از بازنشستگان و کاهش شغل روبرو شدند، در حالی که برخی از اتاق‌های خبری مجبور به کاهش کارمندان و تعطیلی هستند و یا کارکنان را به مرخصی اجباری بفرستند. برخی می‌ترسند که نابودی رسانه‌ای ناگزیر باشد.

بیشتر رسانه‌های آفریقا کمترین حمایت مالی دولتی را دریافت کردند. خبرنگاران آفریقایی با خبرنگاران مناطق دیگر برای دریافت حمایت مالی از سازمان‌های کمکی رقابت می‌کردند. بیشتر حمایت دولتی موجود، به صورت تجهیزات حفاظت شخصی بود.

به همین ترتیب، بیشتر حمایت‌هایی که از سازمان‌های توسعه رسانه‌ای و حمایت کنندگان بین‌المللی دریافت شد، به صورت آموزشی برای تقویت ظرفیت خبرنگاران برای گزارش‌دهی مؤثر از ویروس کرونا و حمایت از برنامه‌های آموزشی بود.

برخی نگرانی‌های مهم

افرادی که با آن‌ها مصاحبه‌ شد معتقدند که برای پیدا کردن راه‌حل‌های سیستمیک برای پایداری رسانه‌ها، سرمایه‌گذاری قابل توجهی لازم است. حمایت دولتی و کمک‌های مالی از سوی حامیان مالی می‌تواند مفید باشد، هرچند برخی از افراد نسبت به آن شک دارند.

احساس می‌شود که حامیان مالی برای داشتن رضایت مردم، به پشتیبانی خبرنگاری می‌پردازند. در حالی که شرکت‌های فناوری بزرگ با دولت‌ها تلاش می‌کنند تا قوانین جدید را شکل دهند و در جایی که از مقررات می‌ترسند یا مجبور به پرداخت هزینه به ناشران خبری محلی برای محتوای خبری که در پلتفرم‌هایشان مورد علاقه کاربران شده‌است (مانند استرالیا)، کمک‌های بیشتری ارائه می‌دهند، این نگرانی‌ها به نظر می‌رسد موجه است.

برخی افراد بر این باورند که رسانه‌ها نمی‌توانند به بشردوستی غیرقابل پیش‌بینی شرکت‌های فناوری بزرگ وابسته باشند. همچنین، سؤالاتی درباره تأثیر ممکن شرکت‌های فناوری بر محتوای خبری وجود دارد. برخی از شرکت‌کنندگان این پژوهش پیشنهاد دادند که برای جلوگیری از کنترل احتمالی شرکت‌های فناوری بر رسانه‌ها، باید شرکت‌های فناوری بزرگ به پرداخت مالیات بیشتری مجبور شوند، به طوری که بخشی از پول به حمایت از رسانه‌ها اختصاص یابد.

نگاه به آینده

اتفاق نظر وجود دارد که مقدار پول مورد نیاز برای نجات روزنامه‌نگاری زیاد نیست. برآوردها به کمتر از یک میلیارد دلار در سال می رسد. راه حل های سیستمی مانند مالیات بر فناوری (تخصیص درآمد برای روزنامه نگاری)، مالیات بر گردش مالی برای حمایت از روزنامه‌نگاری با منافع عمومی، یارانه‌های دولتی و اعتبارات مالیاتی ممکن است بدون دخالت در کار روزنامه‌نگاران مفید باشد.

برای حامیان مالی، معیارهایی مانند اعتماد عمومی، مرتبط بودن و برآورده کردن نیازهای اطلاعاتی اولیه می‌تواند راهنمایی کند که کدام یک از منابع مالی باید تأمین شود.

برای مطالعه بیشتر و دسترسی به فایل اصلی پژوهش به لینک زیر مراجعه کنید:

saving journalism 2: global strategies and look at investigative journalism