فناوری دوربین‌های کوچک ارزان قیمت و تلفن‌های هوشمند، دسترسی به اینترنت و رسانه های اجتماعی، تا حد زیادی مسئول انفجار در پوشش خبرها به وسیله شهروندان بوده‌اند. یکی از تاثیرات پیشرفت فناوری این است که حجم عظیمی از ویدئوها در هر دقیقه و هر ساعت آپلود و به اشتراک گذاشته می‌شوند. انقلاب در فناوری اطلاعات به پایان نرسیده است و حجم محتوای تولید شده توسط کاربران روز به روز افزایش پیدا میکند. حالا خبرنگاران مسئولیت جدیدی هم دارند: جمع‌آوری سریع، صحت‌سنجی و تایید ویدئوهایی که توسط شهروندان ارسال می‌شوند.
برای انجام این‌کار هم به ارزش‌های سنتی تحقیق خبرنگاری و هم مجموعه مهارت‌های جدید نیاز دارید. تایید ویدئو از یک منبع ناشناس در رسانه‌های اجتماعی ممکن است در ابتدا دلهره‌آور باشد اما قطعا مثل ساخت موشک نیست!
در اینجا چیزی وجود دارد که شما به آن نیاز دارید:
عزمی راسخ برای بررسی پیشینه‌ی یک محتوا، همراه با سطح مناسبی از شک و تردید نسبت به آن؛ آشنایی با ابزارهای رایگانی که میتوانند در تحقیق به شما کمک کنند. امید داریم بتوانیم در این متن شما را به هر دو توانایی مجهز کنیم.
اولین نکته‌ای که باید در تایید ویدئوها مورد توجه قرار دهید این است که به احتمال زیاد ویدئوهای تولید شده توسط کاربران در شبکه های اجتماعی از نسخه اصلی ویدئو متفاوت است. ویدئوها ممکن است تقطیع شده باشند، برش داده شده باشند و دوباره ارسال شده باشند. ممکن است نکته اصلی ویدئو از بین رفته باشد. وظیفه شما ریشه‌یابی حقایقی است که آن‌چه ویدئو نشان می‌دهد را تایید یا رد می‌کنند.
مانند هر گزارش دیگری با سوالات اصلی شروع کنید: چه کسی؟ چه چیزی؟ چه زمانی؟ کجا؟ چرا؟
در این زمینه، متادیتای مرتبط با ویدئو میتواند جزئیات زیادی را به شما نشان دهد. مانند اطلاعات منبع اصلی، تاریخ و مکان ضبط ویدئو. اما این قانون را همیشه در ذهن داشته باشید: یک مدرک نمی‌تواند به تنهایی برای تایید ویدئو کافی باشد! معمولا برای ایجاد یک تصویر کامل از وقایع باید مجموعه‌ای از شواهد را جمع‌آوری کنید. وقتی پازل تکمیل شود هیجان‌زده خواهید شد.
در این متن یک راهنمای گام به گام برای تایید ویدئو در رسانه‌های اجتماعی برای شما می‌آوریم.
منبع را پیدا کنید
همیشه شناسایی منبع یک ویدئو اولین قدم است. گاهی اوقات واضح است که ویدئو متعلق به صاحب صفحه‌ایست که ویدئو را آن‌جا مشاهده کرده‌اید. اما همانطور که در متن گذشته –صحت‌سنجی تصاویر- گفته شد، شما همیشه فرض را بر این بگذارید که فیلم از صفحه دیگری برداشته شده است. اکثر ویدئوها یک توضیح یا برچسب دارند. برای شروع جستجو، از این توضیحات و برچسب‌ها استفاده کنید و آن‌ها را برای استخراج اطلاعات جستجو کنید. کلمات اختصاری، نام مکان‌ها و سایر اطلاعات میتوانند سرنخ خوبی باشند. اگر توضیحات به زبان خارجی بود، متن را در Google Translate وارد کنید. در YouTube زیر نوار جستجو می‌توانید فیلترهایی مشاهده کنید که می‌شود از طریق آن جستجو را دقیق‌تر کرد. برای مثال می‌توانید تاریخ آپلود را انتخاب کنید. Vimeo، YouKu و سایر پلتفرم‌های ویدئویی فیلترهای مشابهی دارند. در نتیجه می‌توانید در این پلتفرم‌ها جستجو کنید تا اولین نسخه یک ویدئو را پیدا کنید (تصویر اصلی که از یک ویدئو نمایش داده می‌شود معمولا در ویدئوهای مشابه، تکراری است). البته مفید بودن این ابزارها به کیفیت تصویر بستگی دارد. کنتراست قوی در ویدئو و طرح رنگ متمایز به شما کمک میکند. هنگامی که منبع پشت یک ویدئو را پیدا کردید برای مرحله بعد با او تماس بگیرید.
منبع را تایید کنید
حالا وقت آن است که منبع را به همان صورت که در روزنامه‌نگاری سنتی بررسی میکنیم مورد ارزیابی قرار دهیم. درواقع، اغلب در منابع آنلاین اطلاعات بسیار بیشتری نسبت به منابع سنتی دارید؛ مانند شماره تماس یا ایمیل. پروفایل منبع همیشه از خود ردپای دیجیتالی بر جای می‌گذارد و به شما کمک میکند تاریخ فعالیت او را مورد بررسی قرار دهید. اکثر پلتفرم‌ها به ما امکان می‌دهند که با آپلودکنندگان تماس بگیریم که یک مرحله بسیار ضروری است. درنهایت ما به دنبال تعامل با آپلودکننده، پرسیدن سوال از او و گرفتن رضایت انتشار ویدئوی او هستیم. این سوالات بسیار مفید خواهند بود:
- آیا ما با این حساب کاربری آشنا هستیم؟ آیا محتوای حساب در گذشته قابل اعتماد بوده است؟
- این حساب کاربری کجا ثبت شده است؟
- آپلود کننده کجاست؟
- آیا توضیحات ویدئو منسجم است و درمورد یک مکان خاص است؟ آیا ویدئو تاریخ دارد؟
- آیا آپلودکننده، ویدئوها را از سازمان خبری خاصی دریافت میکند و تغییر می‌دهد یا تمام محتوا را خودش تولید کرده است؟
- آیا آپلودکننده از زبان خاص یا لهجه‌ی خاصی استفاده میکند که قابل شناسایی است؟
- آیا ویدئوهای این حساب کاربری از کیفیت ثابتی برخوردار هستند؟ (در YouTube برای تعیین بهترین کیفیت موجود، به تنظیمات و قسمت کیفیت تصویر بروید)
- آیا توضیحات ویدئو دارای پسوند مانند MP4 یا AVI هستند؟ این میتواند به شما نشان دهد که ویدئو مستقیما از یک دستگاه آپلود شده است.
- آیا در توضیحات یک ویدئوی YouTube نوشته شده: آپلود شده توسط YouTube Capture؟ این ممکن است نشان دهد که ویدئو در یک تلفن هوشمند فیلمبرداری شده است.
جمع‌آوری پاسخ این سوالات به ترسیم تصویری از منبع، تاریخچه فعالیت‌های او و نوع محتوای منتشر شده توسط او به شما کمک میکند. سعی کنید حساب‌های دیگر فرد در شبکه‌های اجتماعی دیگر را هم مورد بررسی قرار دهید. معمولا کاربران لینک دیگر حساب‌های کاربری را هم در صفحه خود می‌گذارند.
جزئیات ویدئو را بررسی کنید
بعد از شناسایی و بررسی منبع، وقت آن رسیده است که محتوای خود ویدئو را تایید کنید. این کار با تایید یا تعیین مکان ویدئو آغاز می‌شود. بررسی محل فیلمبرداری یک ویدئو بسیار به سرنخ‌های شما بستگی دارد. منظره خیابانی متفاوت، ساختمان، ردیف درختان، رشته کوه، پل، همه نکات خوبی برای مقایسه تصاویر با تصاویر ماهواره‌ای به شما می‌دهند. تابلویی که در خیابان نصب شده است میتواند سرنخ خوبی از مکان دقیق فیلم به شما بدهد. پلاک‌های خودروها هم میتوانند درباره استان به شما اطلاعات بدهند. نور خورشید، سایه‌ها و زمان تقریبی رویداد هم میتوانند مفید باشند. اگر ویدئو حاوی دیالوگ است، آیا لهجه یا گویش خاصی است؟
حالا به دقت متن ویدئو را با اطلاعات خودتان مقایسه کنید. با استفاده از Google Map در موقعیت مکانی قرار بگیرید و سعی کنید مکان ویدئو را بررسی کنید. در صورت امکان برای دریافت زاویه دوربین روی نمای خیابان زوم کنید. ابزار Google Earth هم یک ابزار مفید برای بررسی تصاویر است. این ابزار به شما در تعیین ابعاد نسبی ساختمان ها و بررسی زمین هم کمک میکند که بسیار ارزشمند است.
تاریخ ویدئو را تایید کنید
تایید تاریخ ویدئوهای آپلود شده از یک رویداد برنامه‌ریزی شده مانند تظاهرات سیاسی معمولا ساده است. ویدئوهای دیگری از همان رویداد احتمالا از طریق گزارش‌های خبری وجود داشته باشد و احتمالا تصاویر تاییدکننده‌ای در توییتر، فیسبوک، اینستاگرام و سایر رسانه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شده باشد.
با این حال برای ویدئوهای مبهم‌تر، پیدا کردن تاریخ دشوارترین بخش متادیتا برای صحت‌سنجی است. ویدئوهای YouTube از لحظه شروع آپلود بر حسب زمان استاندار اقیانوس آرام (PST) ثبت شده اند. گزارش‌های آب و هوا هم میتوانند در تعیین تاریخ ویدئوها به شما کمک کنند.
بررسی‌های نهایی: ویدئو چه چیزی را نشان می‌دهد؟
حالا باید تمام داده‌های خود را باهم جمع کنید و سوالات واضحی از خود بپرسید:
- آیا ویدئو با توجه به توضیحات و سرنخ‌های به دست آمده درست بنظر می‌رسد؟
- آیا چیزی نامناسب بنظر می‌رسد؟ آیا سرنخ‌ها نشان می‌دهند که فیلم غیرقانونی است؟
- آیا جزئیات فیلم با صحبت منبع مطابقت دارد؟
- آیا شواهد فرضیات فیلم را تایید می‌کنند؟
وقتی صحبت از ویدئو در میان باشد، فریب‌های بسیار پیچیده‌ای وجود خواهد داشت. دانش‌آموزان کانادیی ویدئویی را جعل کردند که نشان می‌داد که عقابی در پارک مونترال پایین می‌آید و نوزادی را برمی‌دارد. وقتی فیلم مورد بررسی قرار گرفت متوجه شدند که سایه عقاب در برخی فریم‌ها وجود ندارد. اگر اطلاعات کاملی از فیلم ندارید احتمالا افراد فنی بیشتر بتوانند به شما کمک کنند زیرا مسلط به نرم‌افزارهای ویرایش فیلم هستند.
درنهایت باید بگوییم فرایند تایید ویدئو یک فرایند طولانی و زمان‌بر است اما برای اعتبار شما به عنوان یک خبرنگار صادق بسیار حیاتی است. پیش‌تر هم در رابطه با اهمیت صحت‌سنجی در اعتبار سازمان خبری شما نوشتیم. در متن‌های آینده نمونه‌های موردی و تجربه خبرنگاران در تایید ویدئو را برای شما می‌آوریم.